Strzelce Opolskie 2022-04-29
Stacja kolejowa Strzelce Opolskie.
Współrzędne geograficzne 50.517N 18.305E.
Zanim omówimy stację kolejową w Strzelcach Opolskich zwrócimy uwagę na miasto i jego historię.
Miasto Strzelce Opolskie.
Strzelce Opolskie to miasto w województwie opolskim we wschodniej jego części. Historycznie należy do Górnego Ślaska i leży na zachodnim skraju Wyżyny Śląskiej. Strzelce Opolskie mają powierzchnię 30,13 km 2. Średnia elewacja wynosi 235 m nad poziomem morza. Miasto liczy 18 205 mieszkańców (2016 rok).
Klimat rejonu jest umiarkowanie ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi +8,3 stopni Celsjusza. Średnie roczne opady atmosferyczne są niższe od średniej krajowej i wynoszą 646 mm.
Historia Strzelec Opolskich.
W X wieku, tereny te należały do plemion słowiańskich Ślężan i wchodziły w skład księstwa Mieszka I. Nazwa pochodzi od Góry Ślęża. Ślężanie zajmowali praktycznie całe dorzecze rzeki Odra. Głównym ośrodkiem dla terenów Strzelec Opolskich było Opole, z zamkiem Piastowskim. W Strzelcach była osada targowa. Strzelce Opolskie zostały lokowane w 1290 roku. W XIV wieku, ziemie te dostały się pod zwierzchność króla czeskiego. W XVIII wieku, cały Śląsk przeszedł pod panowania prusaków.
W XIV wieku, książęta Piastowscy zbudowali tutaj zamek. W Strzelcach Opolskich, najmniejszym grodzie księstwa Opolskiego, stoją ruiny zamku piastowskiego, który został zniszczony przez wojska sowieckie podczas działań wojennych w 1945 roku. Gród warowny, drewniany stał tutaj jeszcze przed lokacją miasta. Głównym zadaniem warowni była ochrona szlaków kupieckich z Wrocławia do Krakowa oraz z południa (Ostrawa) na północ (Kalisz). Murowany gród postawił tutaj Bolesław I Opolski i jego syn Bolesław II, w okresie 1303 - 1356. Potem nastąpiło rozbicie dzielnicowe Księstwa Opolskiego pomiędzy trzech synów Bolesława I. Władcą małego państewka Strzelce Opolskie został najmłodszy syn, Albert Strzelecki (+1370). Wówczas to gród otrzymał ponownie prawa miejskie i został otoczony murami. Ponieważ królestwo Czech słabło, od 1327 roku, książęta Ziemi Opolskiej przestali składach hołd lenny królowi Czech.
Zamek był w rękach Piastowskich do 1532 roku. Potem księstwo przypadło Habsburgom. Wówczas zamek zaczął popadać w ruinę. Dopiero w połowie XVI wieku, kolejny zarządca odbudował zamek. W 1615 roku, Strzelce Opolskie stało się miastem prywatnym, kiedy Georg von Redern kupił kilka posiadłości od cesarza, z prawem dziedziczenia w linii męskiej i żeńskiej. Od 1651 roku, przez 150 lat panował tu ród Colonna. W 1759 roku, administracja pruska nałożyła na miasto kontrybucję, a rodzinie Colonnów ograniczono władzę administracyjną. Od 1815 roku, właścicielem majątku był hrabia Andrzej Renard, który doprowadził ponownie miasto do rozkwitu. W 1820 roku, przez miasto przeprowadzono bitą drogę z Opola do Bytomia. W 1840 roku, rozpoczęto remont i przebudowę zamku. Wybudowano wieżę zamkową. Park urządzono w stylu angielskim. Ostatnim właścicielem był Hrabia Wolfgang zu Castell-Castell, który w 1932 roku, rozbudował posiadłość. Zbudował wodociągi i kanalizację. Założył łaźnie i toalety.
Przed plebiscytem, który był wynikiem II Powstania Śląskiego do Strzelce Opolskich przywieziono pociągami 3 000 niemców. W rezultacie, w dniu 20 marca 1921 roku, w mieście niemcy wygrali 85 % do 15 %, chociaż w powiecie było 50,7 % do 49,3 %, na korzyść germmńców. W efekcie było III Powstanie Śląskie, ale Strzelce Opolskie pozostały przy germani.
W dniu 21 stycznia 1945 roku, do miasta wkroczyli moskale. Zniszczyli oni miasto, splądrowali i spalili. Armatami rozbili zamek. Zniszczenia w mieści sięgnęły 90 %.
Początkową nazwa miejscowości brzmiała Strzelce Wielkie. Nazwa ta pojawia się w dokumentach pruskich z 1750 roku, które były wydane w Berlinie w Języku Polskim. Nazwa osady pochodzi od strzelców - łowców książęcych, urządzających w okolicy łowy i chroniących szlaki kupieckie. Pierwotna nazwa została przez niemców zgermanizowana na Strehlitz i utraciła swoje znaczenie. Potem pojawiła się nazwa Gross Strehlitz. Nazwę upamiętnia stojący od 1929 roku na rynku przed ratuszem pomnik łowczego. Głupi niemcy, rozpoczęli druga wojnę światową i w efekcie utracili sporo terenu, w tym miasto Gross Strehlitz, które wielcy tego świata nadali Polsce. Polacy zmienili nazwę na Strzelce Opolskie.
Największym zakładem w rejonie była cementowania, która wykorzystywała kamieniołom kamienia wapiennego. Zakład funkcjonował od 1970 roku do 2005 roku. Był też XIX wieczny browar. Obecnie funkcjonuje fabryka mebli.
Transport drogowy.
Przez miasto przebiega droga krajowa Nr 94, a w pobliżu jest droga krajowa Nr 88. Drogi wojewódzkie to droga Nr 409 oraz Nr 426. W pobliżu jest autostrada A4.
Transport kolejowy.
Strzelce Opolskie są związane z koleją od 1878 roku, czyli stosunkowo późno jak na rejon Śląska. W dniu 1 października 1878 roku, przejechał pierwszy pociąg towarowy relacji Opole – Strzelce Opolskie. Pociąg przywiózł szyny i podkłady kolejowe na następne odcinki szlaku, w kierunku Górnego Śląska. W dniu 15 maja 1879 roku, został otwarty kolejny odcinek Strzelce Opolskie – Paczyna – Pyskowice. W 1895 roku, dobudowano drugi tor, który był przewidywany od samego początku. W dniu 15 maja 1880 roku, zbudowano szlak Pyskowice - Bytom i Strzelce Opolskie uzyskały dostęp do Górnego Śląska. Połączenie Pyskowice - Gliwice Łabędy zbudowano później.
Szlak kolejowy Opole - Strzelce Opolskie - Gliwice jest główną linią biegnącą przez Strzelce Opolskie. W 1948 roku, linia miała Nr 214, a w 1988 roku, miała Nr 220, a obecnie Nr 132.
W dniu 15 listopada 1912 roku, uruchomiono linię Strzelce Opolskie - Fosowskie przez: Rozmierka, Kadłub, Sporok, Staniszcze Wielkie. Jest to linia w kierunku północnym, która wiedzie do Kluczborka.
W okresie 1934 - 1936 zbudowano linię kolejową w kierunku południowym; Strzelce Opolskie - Kędzierzyn-Koźle przez: Zima Wódka, Zalesie Śląskie, Leśnica, Łąki Kozielskie.
W 1948 roku, linia Fosowskie - Strzelce Opolskie - Kędzierzyn-Koźle została połączona w jedną linię i miała Nr 215, a w 1988 roku, Nr 161. Obecnie (2022 rok) linia Strzelce Opolskie - Kluczbork ma Nr 175. Linia Strzelce Opolskie - Kędzierzyn Koźle obecnie jest nie używana.
W 90-latach, na stacji Strzelce Opolskie, w wyniku likwidacji zakładów pracy, zlikwidowano bocznice kolejowe do nich. Między innymi bocznicę do zakładu, który teraz jest Przedsiębiorstwem Transportowym Żurawi Samojezdnych przy ulicy 1 Maja. Zlikwidowano tory kolejowe do cementowni i kamieniołomu przy ulicy Marka Prawego. Zlikwidowano osobowe połączenia kolejowe na kierunku północ - południe.
Elektryfikacja.
W dniu 3 października 1960 roku, została zelektryfikowana trasa Wrocław - Gliwice przez Pyskowice, Strzelce Opolskie i Opole. W dniu 11 lipca 1984 roku, zelektryfikowano szlak Strzelce Opolskie – Fosowskie.
Dworzec w Strzelcach Opolskich.
Pierwszy dworzec został zbudowany w 1880 roku. Nowy dworzec zbudowano w 1935 roku, i bardzo przypominał stary dworzec. W 90-latach w wyniku redukcji przewozów kolejowych dworzec zaczął podupadać. Zamknięto poczekalnię, toaletę publiczną i przechowalnię bagażu.
W okresie 2013 - 2015, stacja kolejowa Strzelce Opolskie została podana remontowi. Wyremontowano perony, wiaty, przejście podziemne, układ torowy. Zwiększono prędkość pociągów osobowych do 120 km/h, a pociągów towarowych do 100 km/h. Remont zakończono w maju 2015 roku. Remont skutkował zwiększeniem liczby pociągów osobowych dalekobieżnych przewoźników TLK i InterCity, kosztem Kędzierzyna-Koźla. Sam dworzec jest czynny, są dwie kasy biletowe, kilka miejsc siedzących dla podróżnych. Jest tablica świetlna z informacją kolejową. Brakuje poczekalni, bufetu i toalet.
Stacja kolejowa Strzelce Opolskie znajduje się na ważnym szlaku kolejowym C-E30, który biegnie z Germanii przez Polskę na Ukrainę. Obecnie (2022 rok) stacja Strzelce Opolskie obsługuje pociągi osobowe InterCity i PolRegio. W 2018 roku, stacja obsługiwała do 900 pasażerów na dobę.
Na stacji Strzelce Opolskie są trzy perony. Peron 1 jest jednokrawędziowy. Miał długość 250 m, a po remoncie ma 200 m. Peron 2 wyspowy miał długość 200 m, a po remoncie także ma długość 200 m. Peron 3 jest także wyspowy. Miał długość 180 m, a po remoncie ma także 200 m. Jest to najwęższy peron. Przy Peronie 3 zatrzymują się pociągi osobowe, które kończą lub zaczynają bieg w Strzelcach Opolskich. Długość peronów 200 m powoduje, że w sezonie letnim nie wszystkie pociągi InterCity mieszczą się w skrajni peronów. Ale nie jest to duży problem. Przejście pod peronami zbudowano około 1935 roku. Na stacji jest 10 torów i dodatkowo kilka torów nieprzejezdnych.
Ruch kolejowy jest obsługiwany przez dwie nastawnie. Nastawnia "SOe", która jest umieszczona we wschodniej części stacji, na szczycie Peronu 2. Nastawnia "SOe1" stoi w zachodniej część stacji, przy wiadukcie w ciągu ulicy Habryki, z północnej strony.
Na stacji była także mała lokomotywownia dwu-stanowiskowa (bez obrotnicy). Znajdowała się ona we wschodniej części stacji, przy ulicy Jana Matejki. Tutaj także była wieża wodna. Place ładunkowe, magazyny i rampy załadowcze znajduje się w południowej części stacji, na zachód od dworca.
Lotnisko Kamień Śląski.
W odległości między lotniskiem w Kamieniu Śląskim a stacją kolejową w Strzelcach Opolskich wynosi 19 km. Lotnisko od miasta jest w kierunku zachodnim. Lotnisko jest opisane w osobnym rozdziale.
Opracował Karol Placha Hetman