Ostrów Wielkopolski 2022-12-28
Miasto Ostrów Wielkopolski.
Ostrów Wielkopolski to miasto w Wielkopolsce, w województwie wielkopolskim. Miasto ma powierzchnię 41,90 km2. W 2020 roku, Ostrów Wielkopolski liczył 71 560 mieszkańców i miasto było na 53. miejscu spośród najludniejszych miast w Polsce. Miasto prawa miejskie otrzymało w 1404 roku i zostały one potwierdzone w 1713 roku. Patronem miasta jest św. Stanisław ze Szczepanowa.
Miasto nosiło nazwę Ostrowa, a następnie Ostrów Kaliski (1919-1920). Nazwa Ostrów Wielkopolski została nadana w 1920 roku, kiedy Wielkopolska wróciła do Polski. Ostrów Wielkopolski leży blisko Kalisza, zaledwie w odległości 25 km. Z Ostrowa Wielkopolskiego do: Poznania jest 120 km, Wrocławia jest 100 km, Warszawy jest 275 km, Krakowa jest 310 km.
Geograficznie Ostrów Wielkopolski leży na Nizinie Południowowielkopolskiej. Ślady osadnictwa Ostrowa Wielkopolskiego datują się na XI wiek. W XV wieku gród miał prawa miejskie, ale w wyniku licznych wojen i pożarów gród bardzo podupadł. Dzięki staraniom Jana Jerzego Przebendowskiego Ostrów w 1713 roku, ponownie otrzymał prawa miejskie na prawie magdeburskim, połączone z wydaniem licznych przywilejów królewskich. Okolice miasta są jednym z głównym obszarów wydobycia gazu ziemnego w Polsce.
PKP Ostrów Wielkopolski.
Współrzędne geograficzne 51.649N 17.805E.
Impulsem do rozwoju miejscowości stała się kolei. Około 1870 roku, założono spółkę Poznańsko - Kluczborską, o niemieckiej nazwie Posen - Kreuzburger Eisenbahn, PKE. Siedzibą spółki był Poznań, a spółka miała tylko jedną linię: Poznań - Jarocin - Ostrów Wielkopolski - Ostrzeszów - Kępno - Kluczbork. W Poznaniu, przez rzekę Wartę zbudowano nowy most, który obecnie (2022 rok) nosi nazwę Most Dębiński. Szlak miał długość 200,9 km i został uruchomiony w dniu 10 grudnia 1875 roku. Początkowo był tylko jeden tor. Drugi tor dołożono w 1899 roku. Spółka została znacjonalizowana w 1884 roku. Z uwagi na przebieg szlaku w pobliżu granicy zaborów rosyjskiego i niemieckiego linia miała ważne znaczenie w wymianie osobowo-towarowej. Po stronie niemieckiej stacją graniczną były Nowe Skalmierzyce, a po stronie rosyjskiej Kalisz Szczypiorno.
Ostrów Wielkopolski szybko stał się stacją węzłową i to w pięciu kierunkach: Poznań, Kluczbork, Leszno (1888 rok), Kalisz (1896 rok i dalej Łódź), Oleśnica (1909 rok i dalej Wrocław). W okresie 1906 - 1922 przez węzeł Ostrów Wielkopolski kursowały pociągi relacji Warszawa - Poznań, a od 1910 roku, Warszawa-Wrocław.
W listopadzie 1918 roku, rdzenni mieszkańcy Ostrowa Wielkopolskiego (Polacy) przejęli bezkrwawo władzę od niemców i powstała Republika Ostrowska. Miasto i okolice weszły w skład Polski. W 1918 roku, kiedy Polska odzyskała niepodległość, linia Poznań - Kluczbork został podzielona między Polskę i niemców. Po stronie Polskiej stacją graniczną stała się Lęka Opatowska, a po stronie niemców Kostów. W 1919 roku, przez Ostrów Wielkopolski przejechały eszelony „Błękitnej Armii”.
W 1920 roku, w Ostrowie Wielkopolskim położono kamień węgielny po nową fabrykę. W 1921 roku, uruchomiono zakład metalowo-maszynowy „Fabryka Wagonów”, jako części koncernu Polskie Fabryki Maszyn i Wagonów L. Zieleniewski S.A. Pierwsze nowe wagony zbudowano w drugiej połowie 1921 roku. W drugiej, nowej hali zaczęto remontować wagony. Kolejnymi inwestycjami była budowa elektrowni, parowozowni, tartaku, budynków zarządu. W 1927 roku, fabryka została przejęta przez państwo. W 1929 roku, do fabryki przyłączono Warsztaty Kolejowe w Skalmierzycach.
W czasie okupacji germańskiej zakład remontował wagony, a po drugiej wojnie światowej, w 1945 roku, zakład został znacjonalizowany. W 1950 roku, utworzono Warsztaty Mechaniczne Kolei Państwowych Nr 11. W 1952 roku, fabrykę włączono w struktury PKP i utworzono Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego „Ostrów”. W 1961 roku, w zakładzie założono Centralne Biuro Konstrukcyjne Wagonów. W kolejnych latach zbudowano elektrociepłownię, kuźnię i odlewnię. W 1999 roku, zakład otrzymał nazwę „Fabryka Wagonów”. Od 2010 roku, fabryka ma nowego właściciela i były prowadzone dalsze zmiany własnościowe i produkowanego asortymentu. (Polski Tabor Szynowy Sp. z o.o.).
W 1945 roku, cały szlak Poznań - Kluczbork trafił w granice Polski i otrzymał Nr 272. Elektryfikacja szlaku nastąpiła w okresie 1973-1974. Obecnie (2022 rok) w granicach miasta są trzy stacje kolejowe: Ostrów Wielkopolski (osobowy i towarowy), Ostrów Wielkopolski Gorzyce (przystanek osobowy), Ostrów Wielkopolski Zachodni (stacja towarowa).
Stacja kolejowa Ostrów Wielkopolski.
Stacja została otwarta w dniu 10 grudnia 1875 roku. Także w 1875 roku, otwarto budynek dworcowy, który został gruntownie przebudowany w 1966 roku. Budynek dworcowy jest umieszczony we wschodniej części równi stacyjnej. W 1966 roku, dworzec został całkowicie przebudowany oraz znacznie powiększony. We wnętrzu zbudowano poczekalnie, restaurację, toalety, kasy biletowe, przechowalnię bagażu oraz pomieszczenia służb kolejowych. Kubatura budynku wynosi 11 200 m3. Sąsiednie budynki, postawione z pruskiego muru, zostały rozebrane. Zbudowano nowy budynek, w którym umieszczono stołówkę kolejową oraz noclegownię. Zbudowano nowy budynek Poczty Polskiej.
W 1966 roku, w czasie remontu dworca wyremontowano tunel dla podróżnych pod peronami i same perony z ich wiatami. W 2016 roku, wykonano kolejny remont peronów i wiat peronowych. Remont przeszedł także tunel. Zamontowano nowe oświetlenie, system informacji kolejowej i zmieniono małą architekturę. Przebudowano całkowicie plac przed dworcem i zmieniono jego układ komunikacyjny. Zamontowano nowe oświetlenie.
Peron 1 znajduje się przy dworcu i jest jednokrawędziowy. Peron ma długość 295 m. Peron ma zadaszenie na długości całego budynku dworcowego. Peron 2 jest peronem wyspowym i ma dwie krawędzie. Peron ma długość 280 m. Na peronie jest zadaszenie o długości 115 m. Peron 3 jest peronem wyspowym i ma dwie krawędzie. Peron ma długość 280 m. Na peronie jest zadaszenie o długości 115 m.
Po zachodniej stronie równi stacyjnej postawiono dwie lokomotywownie typu wachlarzowego. Przed każdą lokomotywownią zamontowano obrotnice. Były także zasieki węglowe i inne budynki kolejowe. Stojąca na stacji wieża wodna pochodzi z 1912 roku i obecnie nie jest używana. Na stacji jako pomniki stoją dwie lokomotywy parowe. Jest parowóz Ty45 oraz TKi3.
W 2018 roku, stacja obsługiwała do 3 800 pasażerów.
Linie kolejowe.
Linia kolejowa Nr 272 Kluczbork - Poznań Główny. Linia została zelektryfikowana w okresie 1973 - 1974. Linia kolejowa Nr 14 Łódź Kaliską - Tuplice, ma długość 388,578 km. Linia biegnie południkowo. Linia należy do korytarza towarowego Nr 8. Na całej długości linia jest wyposażona w system SHP. Linia kolejowa Nr 355 Ostrów Wielkopolski - Grabowno Wielkie (Oleśnicą, Wrocław), ma długość 53 km. Linia jest jednotorowa i zelektryfikowana.
W 1987 roku, ukończono elektryfikację ostaniej linii wychodzącej z Ostrowa Wielkopolskiego. Wówczas to wymieniono ostatnie semafory kształtowe na świetlne.
Pociąg Wielkopolanin.
W 70/80-latach przez Ostrów Wielkopolski kursował popularny pociąg pospieszny „Wielkopolanin”. Pociąg był początkowo relacji Poznań - Katowice, a następnie (1970 rok) przedłużonej relacji do Krakowa. Ponieważ nie cała trasa były jeszcze zelektryfikowana, dlatego część trasy pociąg pokonywał z lokomotywą spalinową SU45. Okresowo pociąg był określany jako Expres. Pociąg z Poznania wyruszał o godzinie 06:00 i meldował się o godzinie 12:00 w Krakowie, po przejechaniu 399 km. Prędkość handlowa wynosiła 66,5 km/h. Pociąg zatrzymywał się na stacjach: Środa Wielkopolska, Jarocin, Ostrów Wielkopolski, Kępno, Kluczbork, Lubliniec, Tarnowskie Góry, Bytom, Chorzów Stary, Chorzów Miasto, Chorzów Batory (obecnie 2022 rok, na odcinku Bytom - Chorzów Batory nie ma pociągów osobowych), Katowice, Mysłowice, Jaworzno Szczakowa, Trzebinia, Krzeszowice, Kraków. W drogę powrotną z Krakowa pociąg ruszał o godzinie 16:00 i w Poznaniu był o godzinie 22:00. Pociąg w składzie miał 6-8 wagonów. Jeden wagon Klasy 1 i wagon WARS bufet, w którym połowa wagonu to były przedziały Klasy 2, a reszta to był bufet ze stolikami typu barowego. „Wielkopolanin” to był jeden z pierwszych pociągów w PKP z rezerwacją miejsc. Miejscówki w cenie 10 złotych, można było kupić tylko na stacji początkowej. Na stacjach pośrednich pasażerowie zajmowali wolne miejsca i kupowali miejscówkę u konduktora.
PKP Ostrów Wielkopolski Gorzyce.
Przystanek osobowy Ostrów Wielkopolski Gorzyce jest zlokalizowany na linii Nr 14 Łódź Kaliską - Tuplice, w zachodniej części miasta. Na przystanku jest jeden peron wyspowy dwukrawędziowy.
PKP Ostrów Wielkopolski Zachodni.
Stacja kolejowa Ostrów Wielkopolski Zachodni, została uruchomiona w 1955 roku, w czasie wzmożonych przewozów towarowych dla podźwignięcia zrujnowanego wojną kraju. Stacja znajduje się także na linii kolejowej Nr 14 Łódź Kaliską - Tuplice, ale bliżej centrum miasta. Stacja zapewnia obsługę okolicznych zakładów pracy.
PKP Ostrów Wielkopolski obecnie.
Obecnie ze stacji Ostrów Wielkopolski w ciągu doby odjeżdża 76 pociągów osobowych. Tym wynikiem stacja bije wszystkie poprzednie rekordy w historii. Z Ostrowa Wielkopolskiego można pojechać do: Białystok InterCity „Dąbrowska”. Ełk InterCity „Słowacki”. Kalisz Koleje Wielkopolskie. Katowice TLK „Spodek”. Kępno 7 połączeń obsługiwane przez Koleje Wielkopolskie oraz PolRegio. Kluczbork 3 połączenia obsługiwane przez PolRegio. Kołobrzeg InterCity „Zefir” lub „Zamoyski”. Kraków Główny 4 połączenia InterCity „Wybicki”, „Osterwa”, „Zefir” lub „Zamoyski” oraz TLK „Pułaski”. Leszno 6 połączeń obsługiwane przez Koleje Wielkopolskie. Lublin Główny 5 połączeń InterCity „Konopnicka”, 3 pociągi PolRegio i 1 pociąg Kolei Wielkopolskich. Łódź Kaliska. Odolanów 3 pociągi Kolei Wielkopolskich. Poznań Główny 21 pociągów w tym InterCity, TLK, PolRegio, Koleje Wielkopolskie. Szczecin Główny InterCity „Podhalanin” oraz InterCity „Osterwa”. Warszawa Gdańska InterCity „Asnyk”. Warszawa Główna 3 pociągi PolRegio. Warszawa Wschodnia 2 pociągi InterCity „Łużyce” i „Baczyński”. Wrocław Główny 11 pociągów InterCity i PolRegio. Zakopane InterCity „Podhalanin”. Zgorzelec InterCity „Łużyce”.
Opracował Karol Placha Hetman