Kraków 2021-09-07
Stacja kolejowa PKP Kraków Bonarka.
Współrzędne geograficzne: 50.029N 19.946E. Elewacja 218 m.
Kraków Bonarka to stacja kolejowa w Krakowie, zlokalizowana w dzielnicy Podgórze na obecnej linii kolejowej Nr 94 Kraków Płaszów - Oświęcim. Współrzędne geograficzne N50º01’45.0” E19º56’45.7”. Elewacja 220 m n.p.m. Linia kolejowa Nr 94 Kraków Płaszów – Oświęcim to linia kolejowa znaczenia państwowego o długości 64,502 km, w większości dwutorowa, w całości zelektryfikowana. Łączy Kraków ze Śląskiem.
Stacja Bonarka została zbudowana w 1884 roku, w ramach Galicyjskiej Sieci Transwersalnej, która w tym czasie połączyła Suchą (obecnie Sucha Beskidzka) ze stacją Podgórze (obecnie Kraków Płaszów).
Stacja Bonarka stacją węzłową.
W 1887 roku, stacja Bonarka stała się stacją węzłową. Stało się tak dlatego, że Kraków otrzymał linię kolejową obwodową „cyrkumwalacyjną”. Generalnie linia biegła obecnymi alejami Trzech Wieszczów i ulicą Marii Konopnickiej.
Była to linia jednotorowa. Początek linii rozpoczynał się rozwidleniem torów w okolicach obecnej ulicy Kamiennej i pętli tramwajowej, blisko Bastionu III Kleparz Twierdzy Kraków. To rozwidlenie pozwalało na kierunek jazdy albo do stacji Kraków Główny, albo do Łobzowa. W kierunku południowym szlak wiódł obecną ulicą Kamienną, alejami Juliusza Słowackiego, alejami Adama Mickiewicza. W rejonie skrzyżowania z ulicami Józefa Piłsudskiego i alei Marszałka Ferdynanda Focha był żelazny most kolejowy nad rzeką Rudawa. W tym czasie rzeka Rudawa miała inne koryto. Płynęła tak jak biegną obecnie ulice: Aleja Marszałka Ferdynanda Focha, Józefa Piłsudskiego i Retoryka i prosto wpadała do rzeki Wisła. Ponieważ rzeka Rudawa często wylewała i zalewała miasto, dlatego zmieniono jej koryto i poprowadzono wzdłuż ulicy Emaus i przy klasztorze Sióstr Norbertanek wprowadzono do rzeki Wisła.
Dalej szlak kolejowy biegł obecną aleją Zygmunta Krasińskiego. W okolicy obecnego domu towarowego „Jubilat” była stacja kolejowa Zwierzyniec. Następnie tor prowadził przez żelazny most przez rzekę Wisła. Były tutaj dwa żelazne mosty; jeden kolejowy, na jeden tor i drugi drogowy szerszy, gdzie dwa wozy konne lub samochody mogły się wyminąć. Dalej tor kolejowy biegł obecną ulicą Marii Konopnickiej. Następnie był trzeci żelazny most na rzece Wilga. Po przekroczeniu mostu była bocznica kolejowa na plac składowy i magazyny. W tym czasie, rzeka Wilga płynęła nieco innym korytem. Na plac składowy prowadziła także linia kolejowa wąskotorowa z Ludwinowa, czyli miejscowości położonej wzdłuż rzeki Wilga.
Dalej tor kolejowy omijał sanatorium-uzdrowisko na Matecznym i biegł obecną ulicą Henryka Kamieńskiego. Tutaj tor się rozwidlał i dołączał do szlaku Kraków Bonarka - Kraków Płaszów (wówczas Podgórze). Była możliwość kierunku jazdy albo do Bonarki, albo do Płaszowa. Szlak miał długość około 8 km. Nazywano go obwodnicą „cyrkumwalacyjną”. Pod budowę szlaku wykorzystano wały ziemne, które łączyły batony Twierdzy Kraków. Budowa trwała w okresie 1886 - 1887. Otwarcie szlaku nastąpiło w dniu 18 stycznia 1888 roku.
Ponieważ szlak utrudniał rozbudowę Krakowa w kierunku zachodnim (Wola Justowska, Salwator i Zwierzyniec) dlatego został zlikwidowany. Zamknięcie szlaku nastąpiło w dniu 1 stycznia 1911 roku. Mosty kolejowe przebudowano na drogowe. Szlak od Kleparza do rzeki Wisła przebudowano w reprezentacyjną arterię komunikacyjną, obecne Aleja Trzech Wieszczów. Natomiast jeszcze wiele lat funkcjonował północny odcinek szlaku, ten od stacji Bonarka na plac składowy Ludwinowa.
Stacja Bonarka w wolnej Polsce.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, stacja kolejowa Bonarka nie zmieniła się wiele. Nadal obsługiwała głównie ruch towarowy; przewożąc płody rolne, materiały budowlane i inne. Ze stacji Bonarka korzystało Wojsko Polskie. Między innymi 2. Dywizjon Pociągów Pancernych, który stacjonował w Niepołomicach. Jednostka wojskowa miała 6 pociągów pancernych. Bocznica kolejowa w Niepołomicach była za mała i mieściła tylko jeden pociąg. Dlatego wojsko korzystało z bocznic kolejowych w Bonarce.
Po drugiej wojnie światowej stacja Bonarka obsługiwała okoliczne zakłady przemysłowe, a wśród nich Zakłady Przemysłu Nieorganicznego „Bonarka”, które w okresie 1947 - 2002 produkowały nawozy dla rolnictwa. W 2009 roku, w miejscu byłych zakładów zbudowano centrum handlowe Bonarka City Center.
W 2016 roku, stacja Kraków Bonarka obsługiwała do 150 pasażerów na dobę. Dworzec mieścił kasę biletową, poczekalnię i toalety w przyległym budynku. Na stacji był jeden peron dwukrawędziowy.
W 2017 roku, rozpoczęto modernizację szlaku Nr 94 na odcinku Kraków Płaszów - Podbory Skawińskie. Jednocześnie zmodernizowano stacje kolejowe, dworce i zbudowano nowe przystanki kolejowe. Otwarcie stacji kolejowej Kraków Bonarka, po modernizacji, nastąpiło w dniu 16 lipca 2021 roku. Stacja jest dostępna dla osób o ograniczonej mobilności. Stacja otrzymała dwa perony oraz kładkę, która umożliwia dojście na perony i sąsiednie ulice. Perony są o długości 200 i 300 metrów. Perony są szersze i wyższe. Mają wysokość 0,60 m od główki szyny. Platformy wyposażono w ścieżki naprowadzające i nawierzchnie o zróżnicowanej strukturze. Na stacji są też oznaczenia w alfabecie Braille’a. Na peronach zamontowano balustrady, wiaty, ławki, spoczniki, latarnie i tablice informacyjne, które swoim wyglądem nawiązują do okresu zaboru austro-wigierskiego. Elementy tej małej architektury pomalowano na kolor antracytowy. Stacja Bonarka jest wpisana do rejestru zabytków, a jej współczesne wyposażenie ma przypominać o historii tego miejsca, kiedy w 1884 roku, pojawił się tu pierwszy pociąg.
Opis zdjęcia: Widok z Peronu 2 w kierunku Skawiny. Widoczny jest wiadukt z ulicą Jerzego Turowicza.
Opis zdjęcia: Widok z Peronu 2 w kierunku Płaszowa. Peron 1 ma długość 200 m i zatrzymują się przy nim pociągi regionalne.
Nowością na stacji Bonarka jest kładka, która łączy perony z położonymi po obu stronach torów ulicą Puszkarską, od południowej strony i ulicą Księdza Józefa Tischnera, od północnej strony. Kładka jest w pełni zadaszona i wyposażona w windy i klatki schodowe. Konstrukcja jest szersza od podobnych tego typu obiektów. W przyszłości, po wykonaniu przez miasto Kraków, następnego etapu prac, obiekt będzie przedłużony do ulicy Łagiewnickiej, a budowa pochylni, po obu stronach, pozwoli korzystać z kładki również rowerzystom.
Opis zdjęcia: Widok kładki z Peronu 2, tego o długości 300 m, przy którym zatrzymują się pociągi dalekobieżne. Przy Peronie 2 jest tor Nr 4 i 6.
Wykonawcy na stacji Kraków Bonarka wymienili również podtorza, tory, rozjazdy i sieć trakcyjną. Przez stację przebiega sześć torów. Pojawiły się nowe urządzenia kolejowe i cyfrowe systemy sterowania ruchem. Dwie nastawnie kolejowe zostały zastąpione jednym nowoczesnym budynkiem. Cała inwestycja na linii Nr 94 to koszt około 250 milionów złotych.
Na dalsze działania władz miasta Krakowa czeka zabytkowy budynek dworca, który obecnie jest użytkowany przez mieszkańców. Budynek nie jest dostępny dla podróżnych. Bilety można nabyć w automatach na peronach lub w pociągach.
Na stacji Kraków Bonarka zatrzymują się głównie pociągi PolRegio, która obsługuję trasy do Zakopanego, Bielska Białej, Skawiny i Chrzanowa. Stacja pełni rolę Szybkiej Kolei Aglomeracyjnej. Przez stację przebiegają obecnie linie kolejowe: Nr 94 Kraków Płaszów – Oświęcim. Nr 603 Kraków Prokocim Towarowy – Kraków Bonarka. Nr 624 Kraków Zabłocie – Kraków Bonarka. Wszystkie linie są zelektryfikowane.
Opis zdjęcia: Generalny remont torowiska między stacją Kraków Bonarka - Kraków Podgórze. Widok w kierunku Bonarki z kładki rowerowej. Wiosna 2021 rok.
Opis zdjęcia: Generalny remont torowiska między stacją Kraków Bonarka - Kraków Podgórze. Widok w kierunku Płaszowa z kładki rowerowej. Wiosna 2021 rok.
Opracował Karol Placha Hetman