Chabówka 201-12-16
Stacja kolejowa Chabówka.
Stacja kolejowa Chabówka jest położona w południowej części Polski, w terenie górzystym, w pobliżu Rabki Zdroju, Nowego Targu, Suchej Beskidzkiej i Zakopanego. Stacja Chabówka leży na wysokości 488 m nad poziomem morza. Współrzędne geograficzne wynoszą 49°35′49,3″N 19°56′10,8″E lub według nowych oznaczeń 49.5979123, 19.9352325.
Stacja kolejowa w Chabówce powstała w ramach linii kolejowej Transwersalnej w czasach zaboru austriackiego. Oficjalnie w dniu 16 grudnia 1884 roku, otwarto odcinek kolei Transwersalnej: Żywiec - Sucha (obecnie Sucha Beskidzka) - Chabówka - Nowy Sącz. Linię lokalną Chabówka - Nowy Targ - Zakopane oddano do użytku w dniu 25 października 1899 roku, a w dwa lata później, w dniu 1 lipca 1901 roku, otwarto linię Nowy Targ - Podczerwone - Sucha Hora, biegnącą dalej w stronę Węgier. Stacja Chabówka stała się węzłowa i skupiła w sobie trzy linie kolejowe: z Suchej Beskidzkiej, z Nowego Sącza i z Zakopanego. Ruch kolejowy na linii Kraków - Sucha - Chabówka - Zakopane sukcesywnie się zwiększał, bo Zakopane stało się kurortem, który każdy polak musiał odwiedzić.
Szlak Sucha Beskidzka - Chabówka w Polsce nosił Nr 140, następnie Nr 135, a obecnie Nr 98. Długość szlaku wynosi 34,74 km. Szlak Chabówka - Nowy Sącz miał Nr 141, następnie Nr 136, a obecnie Nr 104. Długość szlaku wynosi 76,65 km. Szlak Chabówka - Zakopane nosił Nr 140, następnie Nr 135, a obecnie Nr 99. Długość szlaku wynosi 43,33 km.
Odgałęzienie z Nowego Targu do Suchej Hory zachowało swój lokalny charakter i ruch na nim był niewielki. Po drugiej wojnie światowej pociągi zaczęły dojeżdżać tylko do Podczerwonego, a w 1991 roku, ruch całkowite zawieszono. Szlak rozebrano w 1995 roku. Słowacja rozebrała 14 km torów po swojej stronie, a z reszty szlaku kolei słowacka dalej korzysta.
Stacja Chabówka rozwijała się dynamicznie. Zbudowano budynek dworca typowy dla galicyjskiej kolei. W budynku umieszczono kasy biletowo - bagażowe, poczekalnię, pomieszczenia dla służb kolejowych. Toaletę umieszczono w osobnym niewielkim budynku. Zbudowano wieżę wodną, lokomotywownię, magazyny z rampami załadunkowymi i nastawnię.
Na stacji nigdy nie zbudowano kładki nad torami dla pieszych, ani tunelu pod peronami dla pieszych. Z budowli inżynieryjnych to został zbudowany most stalowy, nitowany, kratownicowy, podwójny nad rzeką Raba.
Szybko okazało się, że lokomotywownia jest za mała, a równia stacyjna nie pozwala na jej rozbudowę. Dlatego w 1944 roku, zdecydowano o budowie nowej lokomotywowni położonej w odległości około 1 300 m w kierunku zachodnim, za rzeką Raba, po południowej stronie szlaków kolejowych Nr 98 i Nr 99. W pobliżu przebiega ważna droga samochodowa Kraków - Zakopane, która pokonywała tory kolejowe przejazdami kolejowymi. W 70-latach XX wieku, w ramach modernizacji całej drogi samochodowej Kraków - Zakopane nad torami kolejowymi zbudowano wiadukt drogowy. Obecnie biegnie po nim Droga Krajowa Nr 47.
W styczniu 1945 roku, niemcy zniszczyli stację kolejową w Chabówce. Wysadzono w powietrze dworzec, magazyny i urządzenia sterowania ruchem kolejowym oraz nowo zbudowaną lokomotywownię. Po wojnie w okresie 1945 - 1946, szybko odbudowano urządzenia sterowania ruchem kolejowym, w tym semafory kształtowe oraz nową lokomotywownię.
W 60-latach, zbudowano nowy budynek dworca w stylu socrealistycznym. W budynku umieszczono trzy okienka kasowe, hol z poczekalnią i pomieszczenia służb kolejowych. Dworzec dla podróżnych zamknięto w 2009 roku.
Elektryfikacja kolei w Małopolsce w Dyrekcji Krakowskiej rozpoczęła się w 1959 roku. W 1975 roku, ukończono elektryfikacje szlaku Kraków - Zakopane. W planach była także elektryfikacja linii Chabówka - Nowy Sącz. Skończyło się na poprowadzeniu elektryfikacji na odcinku Chabówka - Rabka Zdrój (1993 rok, około 1,50 km) oraz Nowy Sącz - Marcinkowice (około 9,50 km). Efekt był taki, że nie można było zamknąć lokomotywowni w Chabówce, gdzie obsługiwano parowozy i lokomotywy spalinowe. Drugim efektem było przeciąganie pociągów pasażerskich z trakcją elektryczną lokomotywami parowymi i spalinowymi na odcinku Chabówka - Nowy Sącz. Były to pociągi relacji Zakopane - Tarnów i dalej do Rzeszowa, Lublina.
W czasie elektryfikacji na stacji Chabówka wymieniono sygnalizatory kształtowe na sygnalizację świetlną.
W 1991 roku, lokomotywownia został zamieniona na Skansen Kolejowy w Chabówce, który obecnie jest finansowany przez spółkę PKP Cargo (od 2003 roku). Oficjalne otwarcie skansenu nastąpiło w dniu 11 czerwca 1993 roku. Oprócz własnego historycznego taboru sprowadzono eksponaty z Suchej Beskidzkiej i innych stacji. Zbudowano specjalny peron z zadaszeniem, z którego ruszają pociągi retro i pociągi okolicznościowe. Na przykład pociąg wiozący weselników lub jubilatów. W 2000 roku, kilka lokomotyw parowych ustawiono na cokołach, z uwagi na znaczne zagęszczenie eksponatów i aby ułatwić fotografowanie. Skansen w Chabówce współpracuje z innymi tego typu placówkami wykonując remonty i wymianę eksponatów. Skansen ma kilka torów, które w części zachodniej łączą się w jeden tor zakończony kozłem oporowym. Wjazd do skansenu jest tylko od strony wschodniej. W skansenie jest kilka budynków. Najważniejszy to przejezdna hala napraw z czterema torami. Budynek jest murowany ze stalową konstrukcją trzymającą dwuspadowy dach drewniany pokryty papą i zaopatrzony w długi świetlik. Drugi ważny budynek to budynek socjalny.
W zimie 2001/2002 roku, w wyniku silnych mrozów uszkodzeniu uległa, znajdująca się w obrębie stacji Chabówka, wieża wodna. Zmusiło to do pobierania wody dla parowozów z sieci miejskiej. W 2005 roku, problem rozwiązano instalując w budynku dawnej piaskowni pompę hydroforową. W 2013 roku, wieża wodna została rozebrana.
Stacja Chabówka obecnie.
Stacja obecnie obsługuje około 50 podróżnych w ciagu doby. Stacja obsługuje pociągi elektryczne lokalne spółki PolRegio oraz pociągi dalekobieżne spółki InterCity. Na stacji są dwa perony. 1 Peron jest przy budynku dworca z jedną krawędzią i ma długość 150 m. 2 Peron jest wyspowy dwukrawędziowy i ma długość 280 m. 2 Peron jest stosunkowo wąski, a w najszerszym miejscu ma szerokość 5 m. Nawierzchnia peronu jest wyłożona płytkami chodnikowymi. Oba perony są typu niskiego. Na obu peronach ruch jest duży. Pociągi dalekobieżne mają tutaj zmianę kierunku jazdy i dlatego lokomotywy elektryczne muszą objechać skład wagonów. Postój trwa około 15 minut. Pociągi lokalne są to składy EN57 i nowsze NEWAG Impuls. Pociągi te jadą do stacji Rabka Zdrój i na niej zmieniają kierunek jazdy. W okresie wakacji w sobotę i niedzielę przez stację Chabówka przejeżdżają pociągi Retro.
Stacja ma dwa główne tory i około 8 torów dodatkowych. Nastawnia dysponująca ma oznaczenie „Ch”. Rampa ładunkowa jest umieszczona przy zachodniej głowicy stacji, od strony południowej. Od strony północnej stacji wszystkie budynki należą do PKP. Jest tutaj długa lokomotywownia z dwoma torami, cztery budynki warsztatowo - magazynowe i nastawnia „Ch”.
W budynku dworca jest bar „AZYL”. W pobliżu jest „Pizzernia na torach” i dwa sklepy spożywcze. Przed budynkiem dworca przebiega ulica Zakopiańska. Z uwagi na ukształtowanie terenu ulica jest znacznie wyżej niż stacja i z ulicy prowadzi kładka do drugiej kondygnacji budynku dworca. Przy ulicy są przystanki dla autobusów. Od strony północnej stacji jest obniżenie terenu z prywatnymi domami i przepływa tam rzeka Raba.
Opracował Karol Placha Hetman