Debrzno / Zegrze Pomorskie 2009-06-25
9 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego
9 PLM w czasie wojny. 1944 - 1946.
W planach rosyjskich, w czasie drugiej wojny światowej, było utworzenie Polskiego Związku Lotniczego, jako 3. Dywizji Lotnictwa Myśliwsko-Bombowego. Z powodu braku odpowiednich samolotów przystąpiono do formowania 3. Dywizji Lotnictwa Myśliwskiego w składzie trzech pułków myśliwskich, którym nadano oznaczenia 9. PLM, 10. PLM, 11. PLM.
Podstawą był rozkaz operacyjny Naczelnego Dowództwa Armii Czerwonej z dnia 7 sierpnia 1944 roku, oraz Zarządzenia Wykonawczego Sztabu Generalnego Armii Czerwonej, w którym była mowa o powołaniu 1. Mieszanego Korpusu Lotniczego. Miejscem formowania była osada Karłówka na Ukrainie. To okolice miast Charków i Kazań. Korpus utworzono w okresie od września 1944 roku do stycznia 1945 roku.
W skład korpusu weszła 3. DLM ( dywizja lotnictwa myśliwskiego ). Jej formowanie rozpoczęto w dniu 20 września 1944 roku, na bazie 10. BSz-T ( brygady szkolno-treningowej ) z 2 AL. ( armii lotniczej ).
W skład 3. DLM weszły następujące pułki; 9. PLM, 10. PLM, 11. PLM. Pułki te początkowo stacjonowały w Karłówce, około 100 km na południowy-zachód od Charkowa. Otrzymały one samoloty myśliwskie z 248. PLM z Krasnogrodu, który w tym czasie miał niepełny stan osobowy. Dowódcą dywizji mianowano ppłk Wasyla Dobraszowa. Od dnia 17 września 1944 roku, na lotnisku Krasnogród rozpoczęto szkolenie pilotów z 9. PLM, a na lotnisku Karłówka pilotów z 10. PLM i 11. PLM.
Podstawowym samolotem był myśliwiec Jakowlew Jak-1, już wówczas przestarzały. Gotowość do rozpoczęcia działań wojennych osiągnięto z początkiem 1945 roku, a w dniu 20 stycznia 1945 roku, przystąpiono do przebazowania dywizji na teren Polski, chociaż rozkaz Dowódcy Lotnictwa CCCP został wydany dopiero w dniu 24 stycznia 1945 roku.
Rosjanie bardzo dbali o to, aby Polacy nie walczyli na terenach wschodniej Rzeczpospolitej Polskiej, a do walki przystąpili dopiero po przekroczenie linii rzeki Bug. W tym czasie, Zachód już zgodził się na nowe granice ustalone przez Stalina, o czym Polski Naród nie wiedział. 3. DLM otrzymała rozkaz stacjonowania na lotniskach węzła kutnowskiego. Rejon Sochaczewa i Kutna. Przebazowanie przeprowadzono w kilku rzutach powietrznych i kołowych, a zakończono w marcu 1945 roku. Następnie pułki przeniesiono na zachód bliżej frontu. 9. PLM razem z 8. PLSzk ( pułk lotnictwa szkolnego ) ulokowano na lotnisku koło Baranówki.
Już w dniu 27.04.1945 roku, 9. PLM został przeniesiony na lotnisko Gruntal. Biorąc czynny udział w działaniach wojennych 9. PLM w dniu 1.05.1945 roku, zajął lotnisko Schwante, operując z niego do dnia zakończenia wojny. Pułk brał bezpośredni udział w walkach o Berlin. Za wysiłek bojowy dywizja otrzymała Krzyż Grunwaldu I klasy i tytuł Brandenburskiej za udział w walkach o Berlin.
Natychmiast po zakończeniu działań wojennych Polskie pułki przebazowano na tereny Polskie. Większość sił 3. DLM przebazowano na węzeł kutnowski, a w lipcu 1945 roku, dywizja zajęła lotnisko w Łęczycy ( Leźnica ). Część jednostek stacjonowała w Katowicach-Mierzęcice.
W dniu 22.01.1946 roku, na mocy rozkazu Dowódcy Wojsk Lotniczych 9. PLM do dnia 31.01.1946 roku, został rozformowany. Pułk funkcjonował od 1944 roku do 1946 roku.
Reaktywacja 9 PLM w Debrznie. 1968 rok.
Na początku 1968 roku, nastąpiła kolejna reorganizacja lotnictwa. Połączono Lotnictwo Operacyjne z Inspektoratem Lotnictwa tworząc DWLot ( dowództwo wojsk lotniczych ) z siedzibą w Poznaniu. W związku z tym nastąpiły przesunięcia pułków i powołanie nowych. Był to także okres w Wojsku Polskim, w którym powracano do numerowania i nazewnictwa jednostek lotniczych „czasu pokoju” w powiązaniu z jednostkami lotniczymi „czasu wojny”.
Właśnie w 1968 roku, lotnisko w Debrznie opuścił 11. PLM, który na nowo zawiązał się we Wrocławiu na lotnisku Strachowice, w miejsce 3. PLM. Z kolei na lotnisku w Debrznie powstał 9. PLM.
W 1967 roku, 9. DLM LO zmieniła nazwę na 4. Pomorską Dywizję Lotnictwa Myśliwskiego i jako taka funkcjonowała do 1991 roku. W swoim składzie miała: 41. PLM w Malborku i nowo stworzoną jednostkę; 9. PLM w Debrznie, który przejął tradycje 9. PLM z czasu drugiej wojny światowej. 9. PLM był stworzony z części kadry, która pozostała po 11. PLM. Proces formowania, który zaczęto w 1967 roku, ostatecznie nabrał kształtu w 1968 roku. Pułk miał na wyposażeniu samoloty typu Lim-2, Lim-5 oraz nowoczesne MiG-21 PF oraz MiG-21 PFM.
Przełom 60-lat i 70-lat, to okres dużego importu nowych myśliwców typu MiG-21. Spowodowało to, że dopiero w 1972 roku, ostatecznie ukształtowały się jednostki bojowe, zarówno w Lotnictwie Operacyjnym jak i w Wojskach Obrony Powietrznej Kraju. 4. Pomorska Dywizja Lotnictwa Myśliwskiego do swojego składu otrzymała dodatkowo 2. PLM z Goleniowa oraz 46. Eskadrę Lotnictwa Łącznikowego. Ten układ trwał do 1989 roku, kiedy to z powodu braku nowego sprzętu, jak i odprężenia międzynarodowego, 9. PLM z Debrzna został rozformowany.
W 1989 roku, Debrzno pożegnało się z lotnikami wojskowymi. 9. PLM został przeniesiony do Zegrza Pomorskiego, a lotnisko w Debrznie czekało na lepsze czasy. W 1991 roku, przy bramie jednostki wojskowej umieszczono tablice pamiątkową, podającą informacje o stacjonowaniu tu 11. PLM w latach 1954 - 1968 i 9. PLM w latach 1968 - 1989. W 2002 roku, tablica stała się „bezdomna”, tracą miejsce swego dotychczasowego umiejscowienia. Na szczęście, zapadła decyzja o jej umieszczeniu na placu przed Zespołem Szkół w Debrznie na obelisku. W dniu 25.04.2005 roku, odbyła się uroczystość re-odsłonięcia tablicy.
Lotnisko Debrzno.
Debrzno to niewielkie miasto położne w północnej części Polski, na uboczu. Obecnie (2008 rok) w Województwie Pomorskim, powiat Człuchowski, na granicy województw Pomorskiego i Wielkopolskiego i w pobliżu Kujawsko-Pomorskiego. Nad rzeczką Debrzynka. Przy drodze wojewódzkiej Nr 188 pomiędzy Złotowem, a Człuchowem. Na drodze tej w kierunku północno-wschodnim umieszczono w 60-tych latach DOL. Obecnie (2008 rok) nieczynny.
Lotnisko zlokalizowane 2 km od centrum miasteczka w kierunku południowo-wschodnim. Lotnisko posiada pas startowy o wymiarach 2 500 m x 60 m, 155 m npm, nawierzchnia asfaltowa, orientacja 07/25, współrzędne geograficzne 53,31 N 17,15 E.
DOL Debrzno; wymiary 2 150 m x 20 m, 160 m npm, nawierzchnia asfaltowa, orientacja 04/22, współrzędne geograficzne 53,34 N 17,15 E.
9 PLM w Zegrzu Pomorskim. 1989 rok.
W 1989 roku, 9. PLM zostaje rozformowany w Debrznie. Z kolei 26. PLM z Zegrza Pomorskiego zostaje przesunięty do Wojsk Lotniczych i zmienia nazwę właśnie na 9. PLM. Nowy 9. PLM w Zegrzu Pomorskim przejmuje tradycje 26. PLM i 9. PLM z Debrzna i operacyjnie podlega pod 4. Pomorską DLM. 9. PLM ma teraz numer Jednostka Wojskowa 5069. Świętem jednostki stał się dzień 23 marca. Od tej pory 9. PLM z Zegrza Pomorskiego otrzymał nowe godło. W 1993 roku, godło zostało poprawione. W poprawionym godle uwzględniono wymagania określone w ustawie z 19.02.1993 roku, o znakach Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. Szachownica otrzymała pola biało-czerwone, a nie czerwono-białe.
Struktura organizacyjna jednostki (1990 rok): Dowództwo, Stanowisko Dowodzenia, Sztab, eskadra lotnictwa myśliwskiego, klucz eksploatacji płatowca i silnika, klucz eksploatacji płatowca i silnika, klucz eksploatacji płatowca i silnika, klucz Urządzeń Radioelektronicznych (URE), klucz osprzętu lotniczego, klucz uzbrojenia lotniczego, klucz eksploatacji płatowca i silnika, klucz Urządzeń Radioelektronicznych (URE), klucz osprzętu lotniczego, klucz uzbrojenia lotniczego, eskadra techniczna, Służba Inżynieryjno-Lotniskowa (SIL), Sekcja Przechowywania i Elaboracji Rakiet (SPiER), klucz remontu płatowca i silnika klucz remontu osprzętu, klucz remontu Urządzeń Radioelektronicznych, klucz remontu uzbrojenia, batalion zaopatrzenia, kompania obsługi lotniska, kompania samochodowa, kompania ochrony, batalion łączności i ubezpieczenia lotów, kompania łączności, kompania ubezpieczenia lotów, Węzeł Łączności.
Święty Jan Paweł II w Zegrzu Pomorskim. 1991 roku.
Data 2.06.1991 roku, stał się dla jednostki pamiętną datą. Na lotnisku w Zegrzu Pomorskim wylądował Papież Jan Paweł II. Tłumy żołnierzy i cywili w bardzo chłodną noc, już dzień wcześniej uczestniczą w czuwaniu i rozpoczętym rano spotkaniu z Janem Pawłem II. Wybudowano olbrzymi ołtarz, na którym Papież odprawił mszę świętą z udziałem oficjeli rządowych oraz tysięcy cywilów i żołnierzy. Podczas tej mszy Jan Paweł II powiedział: „Ci wszyscy, którzy sprawie Ojczyzny oddani, służą w wojsku, niech uważają siebie za sługi bezpieczeństwa i wolności narodów. Po raz pierwszy dane mi jest - podczas odwiedzin w Ojczyźnie - przemówić do żołnierzy na specjalnym spotkaniu.”
W dniu 14.03.1995 roku, pułk ponownie otrzymał sztandar. Tym razem ufundowało go społeczeństwo, a dokładnie Społeczny Komitet Ufundowania Sztandaru, którego przewodniczącym był Franciszek Klim. Rodzicami chrzestnymi sztandaru byli; Bogumiła Betlej oraz ppłk rezerwy Jacek Tuteja.
W 2000 roku, 9. PLM został rozformowany. Po rozwiązaniu 9. PLM w dniu 31 grudnia 2000 roku, utworzono 24. Bazę Lotniczą oraz 9. Eskadrę Lotnictwa Taktycznego. Jednostki te przejęły tradycje po 9. PLM. Wtedy pozostało już tylko 400 żołnierzy i 200 pracowników cywilnych. Historia 9. ELT jest bardzo krótka i zamyka się w ciągu dwóch lat. Od 31.12.2000 roku do 27.11.2002 roku.
Lotnisko Zegrze Pomorskie.
Dowódcy i pełniący obowiązki dowódcy jednostki;
9 PLM w Debrznie - brak danych. 9 PLM w Zegrzu Pomorskim: 18 lutego 1989 - 14 października 1991 - ppłk dypl. pil. Zbigniew Bielewicz. 14 października 1991 - 19 stycznia 1997 - ppłk dypl. pil. Piotr Luśnia. 19 stycznia 1997 - 31 grudnia 2000 - ppłk dypl. pil. Sławomir Kałuziński. 9 ELT: 31 grudnia 2002r.- grudnia 2003r. – mjr. dypl. pil. Ryszarda Raczyńskiego dowódca 9 ELT i ppłk dypl. Jacek Krzyżanowski dowódca 24 BLot.
Opracował Karol Placha Hetman