Suchoj Su-7 U nb 905. 2022r.

Drzonów 2022-11-18

Suchoj Su-7 U nb 905 w muzeum w Drzonowie.

Sowiecki naddźwiękowy samolot bojowy dwumiejscowy.

Suchoj Su-7 U nb 905. 2022 rok. Zdjęcie Karol Placha Hetman

Su-7 B.

Prawdziwy rozwój samolotu Su-7 przyniosła lansowana przez sowieckie władze wojskowe w 50-latach koncepcja atomizacji i rakietyzacji pola walki. Główną rolę przenoszenia ładunków atomowych na taktycznym polu walki miały spełniać pociski rakietowe klasy z-z i artyleria lufowa, jednak dla eliminacji części celi szczególnie ruchliwych (kolumny wojsk) lub wymagających precyzyjnego uderzenia (jądrowe środki rażenia przeciwnika, zabezpieczone stanowiska dowodzenia i łączności) przewidziano użycie w roli nosiciela szybkiego samolotu naddźwiękowego. Z racji dużej prędkości, dużego ładunku użytecznego, mocnego silnika, odpowiedniego zasięgu i co równie ważne, potrzeby szybkiego wprowadzenia maszyny do służby (przed Su-7 B do tej roli używano prowizorycznie zmodyfikowanych samolotów MiG-15 /-17) wybór padł na konstrukcję OKB Suchoj. Prototyp wersji myśliwsko-bombowej oznaczono indeksem S-22-1.

Su-7 U ( ros. Ucziebnoj ).

Z racji problemów z pierwszymi seryjnymi samolotami Su-7, odkładano w czasie opracowanie wersji szkolno-bojowej. Brak tego samolotu sprawiał dużo problemów w przeszkoleniu się młodych pilotów na jakże trudny w pilotażu samolot jakim był Suchoj. Dwa prototypy samolotu szkolnego oznaczone jako U-22-1 i U-22-2 powstały w drugiej połowie 1965 roku. Piloci wciąż czekali na ten samolot, więc wkrótce maszyny przeszły próby zakładowe, a potem państwowe, tak że pierwszy seryjny samolot wzniósł się w powietrze w kwietniu 1966 roku. Jego produkcja realizowana była do 1971 roku.

Dwuosobowy Su-7 U powstał na bazie samolotu Su-7 BM. Aby zabudować w kadłubie drugą kabinę musiano wydłużyć o 200 mm przednią część kadłuba. Dodatkowo znajdujące się do tej pory za fotelem pilota osprzęt przeniesiono do górnej owiewki ciągnącej się od kabiny do statecznika pionowego. Również przebudowie uległy kadłubowe zbiorniki paliwa, jednak ich pojemność nie uległa zmianie. Kabiny posiadały dwie osłony otwierane pneumatycznie ku górze.

Tandemowa zabudowa foteli jeden za drugim na tym samym poziomie, połączona z dużymi gabarytowo fotelami i zabudową wyposażenia, uniemożliwiała siedzącemu z tyłu instruktorowi jakąkolwiek widoczność tego co dzieje się przed samolotem. Oczywiście było to niedopuszczalne, kabinę wyposażono w dwa wychylane lustra wykonane z dobrze wypolerowanego metalu. Działało to na zasadzie odbicia obrazu widzianego w górnym kawałku metalu (na górnej osłonie kabiny pod roboczym kątem 45 stopni) w kawałku znajdującym się w środku kabiny. Czyli był to typowy peryskop. Urządzenie miało pewne ograniczenia. Nie można było go używać przy prędkościach większych niż 600 km/h. Po prostu opór powietrza zniszczyłby górną część metalu i jego uchwyt. Wystarczało jedno pociągnięcie instruktora i górny element peryskopu przyjmował bezpieczny kąt 0 stopni. Po pewnym czasie dokonano wzmocnień konstrukcji, co pozwoliło na loty z prędkością do 850 km/h z otwartym peryskopem.

Załoga otrzymała specjalną wersję foteli wyrzucanych KS-4U-22. Zawsze odpalał się pierwszy fotel pilota, a potem instruktora, niezależnie od tego kto zainicjował opuszczenie samolotu.

Wzmocnieniu uległo podwozie i jego hamulce. Należy pamietać, że w tym czasie samoloty bojowe lądowały z wysokiego zejścia, aby część energii wytracić przy przyziemieniu. Przednia goleń podwozia wyposażona była w hamulce i mogła być sterowana hydraulicznie. Układ hamulcowy podwozia otrzymał instalację spryskującą piasty kół spirytusem, powodując ich efektywniejsze chłodzenie.

Wzrost masy całego samolotu spowodował ograniczenia w przenoszonym uzbrojeniu, maksymalny udźwig podwieszeń ograniczono do 2 500 kg, część maszyn nie otrzymała lewoskrzydłowego działka kalibru 30 mm. Pozostawiono jednak możliwość przenoszenia bomb jądrowych. Używany na szkolnym samolocie celownik to modyfikacja z Su-7 BM oznaczona jako ASP-5ND-7U zastąpiona od 12 serii produkcyjnej nowszym ASP-PF-7U.

Su-7 UMK.

Eksportowa wersja samolotu szkolnego wyróżniała się przede wszystkim innym typem radiostacji, innym radiolokacyjnym układem IFF. W odróżnieniu od sowieckiego pierwowzoru, nie przenosiła broni jądrowej. Jej produkcja odbywała się w okresie 1968 - 1970.

Su-7 w Polsce. 1964 rok.

Decyzja o przyjęciu (zakupie) na uzbrojenie Polski samolotów Su-7 B zapadła na przełomie 1962-1963 roku, a na miejsce ich stacjonowania wybrano Bydgoszcz i 5. Pułk Lotnictwa Myśliwsko-Szturmowego. Pierwotna umowa opiewała na 36 maszyn jednomiejscowych i 6 szkolnych, dwumiejscowych, co stanowiło obsadę jednego pułku z trzema eskadrami. Nasze wojska lotnicze odebrały swoje pierwsze 6 Su-7 BM (53 serii) w kilka miesięcy po Czechosłowacji, w czerwcu 1964 roku. Były to jedyne samoloty w wersji Su-7 BM. Następne 12 Su-7 BKŁ otrzymaliśmy w 1966 roku. Wszystkie te samoloty ulokowano w Bydgoszczy. Kolejne dostawy to; 1968r. – 2 Su-7 BKŁ, 1969r. – 3 Su-7 U, 1971r. – 4 Su-7 BKŁ, 1 Su-7 U, 1972r. – 12 Su-7 BKŁ, 1973r. – 1 Su-7 U.  W latach 1974-1977 – 4 Su-7 U (dostarczone razem z Su-20 do Powidza). W 1986 roku samoloty te przekazano do 3. Pułku Myśliwsko-Bombowego (poprzednio 5. Pułk Lotnictwa Myśliwsko-Szturmowego) w Bydgoszczy. W drugiej połowie 60-tych lat grupa pilotów i techników przeszła specjalne przeszkolenie w jednostkach sowieckich na terenie CCCP. Szkolenie to było związane ze sposobem użycia broni jądrowej. Piloci trenowali technikę bombardowania z lotu wznoszącego na małej wysokości. Do tego celu wykorzystywano imitację bomby jądrowej. Taktyczna bomba jądrowa (w tamtym okresie zwana atomową) o nazwie 6U-57 przenoszona była na lewym węźle pod kadłubem samolotu. Prawy węzeł podkadłubowy przenosił dodatkowy zbiornik paliwa. Tak samo na węzłach pod skrzydłami przenoszono dodatkowe zbiorniki paliwa. Z takimi zadaniami 3. Pomorski Pułk Lotnictwa Myśliwsko-Bombowego trwał przez wiele lat. Tylko w lutym 1982 roku, został podporządkowany dowódcy 3. Brandenburskiej Dywizji Lotnictwa Myśliwsko-Bombowego. Był to efekt przygotowywania się naszego lotnictwa do przyjęcia nowocześniejszych samolotów typu Su-22, przy jednoczesnym pozostawieniu w eksploatacji maszyn Su-7. Stało się to na podstawie zarządzenia Nr 06/DWL Dowódcy Wojsk Lotniczych z dnia 23 lutego 1982 roku. Dla 3. PLM-B kolejna zmiana nastąpiła dopiero we wrześniu 1988 roku, kiedy to z powodu kończących się resursów samolotów Su-7 pułk przemianowano na 3 Pomorski Lotniczy Pułk Szkolno-Bojowy. Samoloty Su-7 poczynając od wersji Su-7 BM stopniowo wycofywano z eksploatacji, a w ich miejsce wprowadzano zastępczo samoloty PZL TS-11 Iskra. W Polsce samoloty Su-7 były wykorzystywane do czerwca 1990 roku. W wyniku Porozumień Helsińskich, o redukcji środków bojowych mogących przenosić broń jądrową nastąpił definitywny koniec eksploatacji polskich Su-7. Część samolotów ze złomowano, ale znaczna ich liczba trafiła do muzeów, głównie w 1994 roku. W dniu 6 marca 1992 roku odbyło się uroczyste rozformowanie jednostki, na którym pożegnano sztandar pułku. Z dniem 30 kwietnia 1992 roku jednostkę 3. Pomorski Pułk Lotnictwa Szkolno-Bojowego rozformowano. W wyniku różnorakich zdarzeń utracono 1 samolot Su-7 BM (1970 roku), 5 samolotów Su-7 BKŁ (1969 roku, 1982 roku, 2 x 1984 roku, 1987 roku) oraz 1 samolot Su-7 U (z 7 BB-R w Powidzu). Warte odnotowania jest przekazanie jednego Su-7 BKŁ nb 023 lotnictwu czechosłowackiemu w zamian za samolot zestrzelony przypadkowo przez polskiego MiG-21 PFM w 1971 roku. Na początku 1988 roku, sowieci przekazali Polsce jeden egzemplarz Su-7 BKŁ w zamian za samolot zniszczony w 1987 roku przez sowieckiego pilota podczas przelotu do zakładu remontowego.