Gryfino 2023-03-09
Stacja kolejowa Gryfino.
Współrzędne geograficzne: 53,254N 14,492E.
Opis zdjęcia: Widok na plac dworcowy. Od prawej; Budynek Starostwa, Poczta Polska i fragment dworca.
Opis zdjęcia: Ulica Armii Krajowej i nastawnia "Gf".
Miasto Gryfino.
Gryfino to jest miasto w Polsce w Województwie Zachodniopomorskim, leżące nad rzeką Odra w bliskiej odległości od Szczecina (27 km). Miasto ma powierzchnię 9,54 km kwadratowego. Populacja miasta wynosi 20 792 mieszkańców (2021 rok). Miasto rozłożone jest na prawym brzegu rozlewiska Odry, bez wyraźnego centrum, które zostało zniszczone w wyniku drugiej wojny światowej.
Osada została założona przez Słowian we wczesnym średniowieczu, jako osada rybacka. Został zbudowany port rzeczy. Prawa miejskiej zostały nadane w 1254 roku, przez księcia Barnima I. Dzięki Odrze miasto się szybko rozwijało, bogacąc się na handlu. Zakładano cechy rzemieślnicze. Od XIV wieku, Gryfino było członkiem Hanzy. Coraz silniejsze zjednoczenie ze Szczecinem, powodowało spadek znaczenia Gryfina. Miasta nie omijały pożary, powodzie i zarazy. W okresie 1640 - 1679, miasto było pod panowaniem szwedów, którzy wycofując się zrównali miasto z ziemią i zniszczyli wszystkie okoliczne mosty oraz port rzeczny. Nastąpił upadek handlowy Gryfina. W XVIII wieku, nadal się mieszkańcom nie powodziło. Dlatego na znaczeniu zyskiwało rolnictwo. Kolejny rozwój miasta przyniosło połączenie kolejowe Gryfina ze Szczecinem, które uruchomiono w 1877 roku. W 1904 roku, rozpoczęto regulację rzeki Odra, co zmniejszyło zagrożenie powodziowe. Zbudowano jazy na rzece. Ostatnia powódź dokuczyła miastu w 2002 roku. Z początkiem XX wieku, w Gryfinie powstało kilka fabryk; garbarnia, fabryka mydła, fabryka kapeluszy, rzeźnia, browar, cukrownia, cegielnia.
Tragedią dla Gryfina była druga wojna światowa. Głupi niemcy napadli na Polskę i inne kraje w Europie, razem ze swoimi braćmi moskalami. W wyniku tej wojny, w okresie 8 marzec 1945 - 24 marca 1945 roku, trwały zacięte walki o most na Odrze. Miasto zamieniono w twierdzę, której nie udało się obronić. Miasto zostało zniszczone w 70 %. W wyniku porozumień wielkich tego świata, Gryfino została wcielone do Polski.
Polacy początkowo nazywali miasto - Gryfin. W 1946 roku, została zatwierdzona spolszczona nazwa miasta - Gryfino. Forma Gryfino została wprowadzona rozporządzeniem ministrów Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 roku. Rdzennych mieszkańców wysiedlono do rajchu, a przyjechali tutaj Polscy osadnicy, którzy byli wysiedleni z Polskich Kresów, które wcielono do CCCP.
W 1970 roku, rozpoczęto budowę „Elektrowni Dolna Odra”, którą uruchomiono w 1974 roku. Dla jej pracowników wybudowano w mieście nowe osiedle mieszkaniowe – „Górny Taras”. Elektrownia wpłynęła na dynamiczny rozwój miasta. W 1975 roku, miasto liczyło 10 000 mieszkańców, a w 1987 roku, już było 20 000 mieszkańców.
„Cukrowania Gryfice” została uruchomiona w 1898 roku. Po drugiej wojnie światowej, w dniu 29 listopada 1948 roku, ruszyła pierwsza Polska kampania cukrownicza. Fabryka produkowała cukier do 2006 roku. Budynki cukrowni wyburzono w 2012 roku. Zamknięcie cukrowni wpłynęło na likwidację sieci kolei wąskotorowej.
Obecnie (2023 rok) oprócz „Elektrowni Dolna Odra”, funkcjonuje przemysł drzewny. Działa tartak oraz dwie wytwórnie węgla drzewnego. Są także fabryki: wyrobów gumowych, tworzyw sztucznych i odlewnia.
W Gryfinie zachowało się mało pamiątek historycznych. Są fragmenty murów obronnych, zbudowane głównie z kamienia polnego. Budowę murów obronnych rozpoczęto w 1284 roku. Zachowano dwie bramy w murach miejskich. Zabytkiem jest Kościół pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Maryi Panny, a poprzednio świętego Mikołaja. Budowę świątyni w tym miejscu rozpoczęto w XIII wieku. Historyczny jest budynek Poczty Polskiej. Budynek poczty powstał w 1883 roku, tuż przy dworcu kolejowym, na linii kolejowej Kostrzyn - Szczecin. Atrakcjami Gryfina są: „Park Krajobrazowy Dolina Dolnej Odry” oraz pomnik przyrody „Krzywy Las”.
Komunikacja drogowa.
Droga krajowa Nr 31: Szczecin – Gryfino – Kostrzyn nad Odrą – Słubice. Droga wojewódzka Nr 120 granica państwa – Gryfino – Kobylanka. Główną przeprawą przez Odrę jest most w ciągu drogi Nr 120, która jest przedłużeniem ulicy Piastów. Most ma długość 246 m i trzy przęsła. Szerokość całkowita mostu wynosi 10,3 m. Most w obecnej formie został zbudowany w okresie 1911 - 1913. W 1945 roku, zostało zniszczone przęsło środkowe. Odbudowa została ukończona w 1955 roku. Ostatni remont został wykonany w 2006 roku.
Gryfice wąskotorowe.
W Gryficach funkcjonowały koleje wąskotorowe. Była lokomotywownia. Obecnie funkcjonuje stała Wystawa Pomorskich Kolei Wąskotorowych w Gryficach. Wystawa, powstała w 1993 roku, z dawnego muzeum i skansenu kolei wąskotorowych Pomorza Zachodniego, funkcjonującego od 1973 roku. Wystawa zlokalizowana jest przy ulicy Błonie 2 i obejmuje 5 500 m kwadratowych powierzchni.
Stacja kolejowa Gryfino.
Współrzędne geograficzne: 53,254N 14,492E.
Stacja kolejowa w Gryfinie została uruchomiona w dniu 15 maja 1877 roku. Nazwy stacji kolejowej: Greifenhagen 1877 – 1945 rok. Gryfin nad Regalicą 1945 – 1946 rok. Gryfice od 1946 roku do chwili obecnej (2023 rok).
W 1877 roku, Gryfino otrzymało połączenie kolejowe ze Szczecinem i Wrocławiem. Później stacja stała się początkową dla linii Gryfino – Pyrzyce. Linia ta powstała w dwóch etapach; w 1895 roku do Chwarstnica, a w 1898 roku przedłużona do Pyrzyc. Od 1983 roku, na linii Gryfino - Szczecin, kursują EZT. Elektryfikacja szlaku Szczecin - Zielona Góra została wykonana w okresie 1980 - 1983.
Zbudowano dworzec. W kierunku północnym od dworca zbudowano ceglaną wieżę wodną. Pomiędzy dworcem, a wieżą zbudowano magazyn kolejowy. Z uwagi na zbocze, plac przed dworcem był nieduży. Ze stacji poprowadzono bocznicę kolejową do portu rzecznego. W wyniku drugiej wojny światowej wieża wodna została zniszczona. Po wojnie zbudowano nową wieżę wodną, która przypomina trzy - kondygnacyjny budynek.
Na stacji były semafory kształtowe, aż do czasu elektryfikacji. Jeszcze w 80-latach XX wieku, na stacji dominowały lokomotywy parowe. W 90—latach, pociągi lokalne składały się z lokomotyw spalinowych SM42 i wagonów typu „Bonanza”. Kursowały także wagony spalinowe typu SN61. Okresowo kursowały pociągi retro ciągnięte przez lokomotywy parowe, na przykład Ol49. Po zelektryfikowaniu głównego szlaku, ruch osobowy zaczęły obsługiwać EZT EN57, za wyjątkiem szlaku do Pyrzyc, który nie był zelektryfikowany.
Dworzec oddano do eksploatacji w dniu 15 maja 1877 roku. Był to budynek dwu-kondygnacyjny, typowo pruski, z płaskim dachem i podpiwniczeniem, którego wykonanie wynikało z posadowienia dworca na zboczu. Aby wejść do budynku należało wejść po schodach. W 1910 roku, dworzec rozbudowano, powiększono zadaszenie nad peronem oraz dobudowano dodatkową salę restauracyjną. Budynek został zniszczony w marcu 1945 rok i został odbudowany według zmienionego projektu. Obecnie jest to budynek trzy - kondygnacyjny, wybudowany z cegły. Przez wiele lat budynek był nieotynkowany. Później został otynkowany i pomalowano na szaro. Ostatni remont dworca przeprowadzono w 2011 roku, a oddanie do użytku nastąpiło w dniu 15 listopada 2011 roku. Teraz budynek wyglada jak pałac. W nocy dworzec jest oświetlony, co podkreśla jego bryłę. W budynku jest poczekalnia, kasy biletowe, toalety. W budynku mieści się Powiatowy Urząd Pracy, kancelarie adwokackie. Kiedyś w budynku była kolejowa przychodnia zdrowia.
Ostatni remont placu przed dworcem wykonano w 2020 roku. Przebudowano układ ulic i przystanków. Z placu dworcowego odjeżdżają autobusy i busy różnych przewoźników i w różnych kierunkach. Przy placu dworcowym znajduje się okazały budynek ratusza - Starostwo Powiatowe, Urząd Miasta i Gminy, szpital powiatowy oraz równie okazały budynek - Poczta Polska. W pobliżu jest Pałacyk pod Lwami oraz I Liceum Ogólnokształcące. Większość tych budynków odbudowano po wojnie.
W okresie 2013 - 2019, wykonano remont torowisk na stacji Gryfino. W tym czasie zlikwidowano rozjazd prowadzący na szlak w kierunku Pyrzyc. Wymieniono semafory zgodnie z nowym układem torowym. Pomalowano żuraw wodny, jako pamiątka trakcji parowej.
Perony na stacji.
Liczba peronów wynosi 3. Liczba krawędzi peronowych wynosi 4. Peron 2 jest najważniejszy i jest peronem wyspowym, dwukrawędziowym i ma długość 305 m. Peron jest zadaszony wiatą o długości 50 m. Peron 3 ma długość 230 m, jest jednokrawędziowy, zadaszony wiatą o długości 50 m. Z tego peronu odjeżdżały pociągi w kierunku Pyrzyc, a jego lokalizacja jest we wschodniej części stacji. Peron 3 jest peronem jednokrawędziowym zlokalizowanym na północ od budynku dworca. Peron 1, ma długość 200 m i jest od strony zachodniej. Peron miał wiatę, która w 2010 roku, została rozebrana.
Tunel pod peronami i torami został zbudowany około 1930 roku. Nie ma wejścia do tunelu z budynku dworca. Z tunelu korzystają podróżni i mieszkańcy, bo tunel łączy obie części miasta.
Ruch osobowy.
Stacja kolejowa Gryfino obsługuje około 1 900 pasażerów w ciągu doby (2020 rok). Obecnie ze stacji Gryfino odjeżdża w ciągu doby 29 pociągów osobowych (marzec 2023 rok). Można pojechać do: Chojna - 3 pociągi PolRegio. Kostrzyn - 2 pociągi PolRegio. Kraków - 1 pociąg InterCity „Chełmoński”. Lublin - 1 pociąg TLK „Wyczółkowski”. Przemyśl - 1 pociąg InterCity „Matejko”. Rzepin - 1 pociąg PolRegio. Szczecin - 13 pociągów PolRegio i 2 pociągi InterCity. Świnoujście - 11 pociągów PolRegio, 2 pociąg InterCity, 1 pociąg TLK. Zielona Góra - 4 pociągi PolRgio, 2 pociągi InterCity.
Linie kolejowe:
Linia kolejowa Nr 273 Wrocław Główny – Szczecin Główny. Potocznie nazywana jest: linia nadodrzańska, magistrala nadodrzańska, Nadodrzanka. Linia ma długość 356,125 km. W większości jest dwutorowa. Do 1983 roku, została całkowite zelektryfikowana.
Linia kolejowa Nr 419 Pyrzyce – Gryfino. Obecnie (2023 rok) linia nie istnieje. Linia miała długość 30,771 km. Została uruchomiona w 1895 roku. Ruch kolejowy został zawieszony w 1996 roku. W 2009 roku linia została rozebrana. Linia była jednotorowa, niezelektryfikowana. Na linii była stacje i przystanki: Młynki, Żórawie, Wirówek, Jezioro Wirów, Chwarstnica (rozgałęzienie do Swobnica), Sobieradz (rozgałęzienie do Szczecin Zdroje), Skrzynice, Parsów, Bielice Parsów, Linie, Stare Chrapowo, Nowe Chrapowo, Rzepnowo, Pyrzyce.
Przebieg linii: Linia Nr 419 odchodziła od linii Nr 273 w rejonie ulicy Słoneczna w Gryfinie, w kierunku południowym od stacji Gryfino. Tory biegły na wschód wzdłuż rzeki Trwa. W dwóch przejazdach drogowo - kolejowych zachowały się tory, które są wypełnione płytami betonowymi. Dalej linia omija Jezioro Chwarstnickie. W Chwarstnica jest ścieżką rowerowa (asfaltowa) po byłym szlaku do Swobnica. Nie ma śladów po przejeździe kolejowo - drogowym. Dalej szlak biegł pomiędzy polami i niewielkimi lasami. Przy drodze krajowej Nr S3 nie ma śladów po torowisku. Dalej linia mijała Jezioro Sobieradz. Po stacji Skrzynice pozostała tylko równia stacyjna. Nie ma żadnego budynku. Stacja była w dziwny miejscu, bo w pobliżu nie ma żadnej wsi. W miejscowości Bielice linia mijała tartaki, które korzystały ze transportu kolejowego. W ulicy Jana Pawła II zachowały się tory i płyty betonowe przejazdu kolejowo - drogowego. Są dwa tartaki: Tartak Bielice i Tartak „Alvita” Bielice. Dalej szlak prowadził wśród pól. Następnie jest miejscowość Linie, która jest majętną z pałacem i Kościołem pod wyzwaniem św. Józefa. Dalej jest Stare Chrapowo i Nowe Chrapowo. Tutaj po przejeździe kolejowo - drogowym nie ma śladu. Jest nowy asfalt. Linia dobiega do Pyrzyc. Tutaj jest kilka przejazdów kolejowo - drogowych, w których są szyny i płyty betonowe (na przykład ulica Chemiczna). Co ważne, linia Pyrzyce - Głazów jest jeszcze kompletna.
Wszystkie szlaki kolejowej z kierunku zachodniego łączą się w zachodniej głowicy stacji Pyrzyce obok elewatora zbożowego „Viterra Silos”. Północno - wschodnia głowica i linia w kierunku Stargardu jest używana sporadycznie. Linia w kierunku Płońsko Pyrzyckie jest rozebrana. Równia stacyjna w Pyrzycach stopniowo zarasta. Na stacji jest magazyn kolejowy używany przez różne firmy. Przy ulicy Dworcowa są kolejowe bloki mieszkalne. Ze stacji nie odjeżdżają żadne pociągi osobowe. Na stacji są trzy perony jednokrawędziowe, obecnie zarośnięte trawą. Dworzec jest dwupiętrowy z płaskim dachem, używany przez firmy handlowe. W osobnym budynku były toalety. Budynek jest niedostępny dla obcych. Plac dworcowy jest używany zgodnie z przeznaczeniem. Odjeżdżają z niego autobusy i busy.
Opracował Karol Placha Hetman