Pyrzyce 2023-03-10
Stacja kolejowa w Pyrzycach.
Współrzędne geograficzne: 53.147N 14.884E.
Węzeł kolejowy Pyrzyce.
Stacja kolejowa w Pyrzycach został uruchomiona w dniu 31 sierpnia 1882 roku. Otwarto wówczas linię kolejową Stargard - Pyrzyce - Myślibórz - Kostrzyn. Nowy szlak pozwolił na znaczne skrócenie podróży ze Stargardu do Berlina, z ominięciem zatłoczonego już Szczecina. Linia zyskała na popularności, ale niewiele przyczyniła się do rozwoju gospodarczego rejonu.
Kolejna linia Pyrzyce - Płońsko (w kierunku wschodnim) została otwarta w dniu 22 sierpnia 1898 roku. Była to linia o długości 19 km i powstała z inicjatywy prywatnej Kolejki Pyrzyckiej. W Płońsko stacja była czołowa.
W tym samym czasie Gryficka Kolej Powiatowa rozpoczęła budowę szlaku Gryfice - Pyrzyce, przez Chwarstnica. Pierwsze pociągi na trasie Pyrzyce - Chwarstnica (22 km), pojawiły się w dniu 28 sierpnia 1898 roku. Szlak ten pozwalał podróżować do Szczecina inną trasą, niż przez Stargard. W tym czasie, wszystkimi szlakami wychodzącymi z Pyrzyc zarządzało przedsiębiorstwo Kolejki Pomorskie w Szczecinie.
Wybudowano kolejną linię kolejową Pyrzyce - Godków w kierunku południowo - zachodnim, o długości 46 km. Ta linia ożywiła gospodarczo rejon Trzcińska, ale miała także znaczenie militarne. Jej otwarcie nastąpiło w dniu 8 stycznia 1899 roku.
Wszystkie szlaki były jednotorowe i nie planowano budowy drugich torów. Linie były budowane tanim kosztem, z unikaniem kosztownych budowli inżynieryjnych. Prędkość podróżna nie była wysoka, ale ilość transportowanych towarów i osób to rekompensowała. Układ torowy rejonu Pyrzyc pozostał niezmieniony do 1945 roku.
W granicach Rzeczypospolitej Polskiej.
W 1939 roku, głupi niemcy, razem ze swoimi braćmi moskalami, rozpoczęli drugą wojnę światową i dużo terenu stracili. W 1945 roku, główny kierunek podróżny - Berlin, stracił na znaczeniu. Pyrzyce stały się węzłem regionalnym. W dodatku, niski poziom industrialny tych rejonów, nie wpływał na rozwój. Obszar był słabo zaludniony. Już w 1955 roku, zawieszono połączenia osobowe na szlaku Pyrzyce - Płońsko. Ruch towarowy funkcjonował do 1979 roku. W kolejnych latach szlak został rozebrany.
Po przemianach społeczno - gospodarczych nastąpił trudny okres dla PKP. Firma nie była dobrze zarządzana. Rozpoczął się okres likwidacji osobowych połączeń kolejowych. Częściowo był to spowodowane poprawą stopy życiowej mieszkańców Polski, których było stać na kupno własnego samochodu i wykorzystywać go dla dojazdu do pracy, a nie tylko na niedzielne wycieczki. Przestano reglamentować benzynę.
W 1990 roku, PKP zastąpiło pociągi autobusami na szlaku Gryfice - Chwarstnica - Pyrzyce. Szlak wymagał remontu, na który nie było funduszy. W 1992 roku, odjechał ostatni pociąg osobowy na szlaku Pyrzyce - Godków.
Najbardziej popularna była linia Pyrzyce - Stargard. W ciągu doby kursowało kilka pociągów. Używano głównie lokomotyw spalinowych SP-42, które ciągnęły jeden lub dwa wagony typu 120A „Bonanza”. W kwietniu 2004 roku i to połączenie zostało zawieszone. W miejsce pociągów wprowadzono komunikację autobusową.
Na stacji Pyrzyce do sterowania ruchem kolejowym używano semaforów kształtowych, tarcz manewrowych i tarcz ostrzegawczych. Większość terenu stacji była oświetlona latarniami. Znaczna część stacji była ogrodzona. Wszystkie szlaki kolejowej z kierunku południowo - zachodniego łączą się w głowicy stacji Pyrzyce obok elewatora zbożowego „Viterra Silos”. W kierunku Stargardu wychodziła dwa tory; jeden do Stargardu, a drugi do Płońsko Pyrzyckie, choć obecnie (2023 rok) nie ma po nim śladu.
Od 2004 roku, równia stacyjna zarasta chwastami, chociaż w pierwszych latach równia stacyjna i perony były koszone. Ale z kolejnymi latami, urządzenia kolejowe ulegały degradacji. Budynek lokomotywowni został rozebrany razem z obrotnicą. W 2006 roku, przestała funkcjonować nastawnia dysponująca „Pr”, która została zabezpieczona przed zniszczeniem i wandalizmem. Okna zostały zabezpieczono blachą. Druga nastawnia „Pr1” także została zabezpieczona przed zniszczeniem i wandalizmem. Semafory kształtowe w kierunku Godków, Myślibórz, Gryfino; zostały unieważnione. Semafory w kierunku Stargardu były sprawne (do 2015 roku). Na stacji stoi nie używana wieża wodna, która znajduje się przy ulicy Żwirki i Wigury.
Na stacji Pyrzyce miłośnicy kolei znajdą: szyny pochodzenia germańskiego z 1942 roku oraz szyny Polskie typu S49 z 60-lat XX wieku. Szyny ułożone są na podkładach drewnianych i żelbetowych typu PS-83 oraz INBK-3. Bez trudy znajdziemy słupki hekto-metrowe. W dobrym stanie i używany jest odcinek Pyrzyce - Stargard. Budynki magazynowe zostały zaadoptowane przez różne firmy handlowe. Była rampa kolejowa została zaadoptowana na stacje paliw - LPG.
W Pyrzycach funkcjonowały trzy strzeżone przejazdy kolejowo - drogowe; Przy stacji kolejowej, droga wojewódzka Nr 119, ulica Szczecińska, która była obsługiwana z nastawni „Pr”. Drugi przejazd, droga wojewódzka Nr 106, ulica Starogardzka, gdzie stoi budynek dróżnika. Trzeci przejazd w ciągu ulicy Wojciecha Bartosza Głowackiego. Torowisko w przejazdach jest wypełnione płytami betonowymi.
Dworzec.
Dworzec jest dwupiętrowy z płaskim dachem, używany obecnie (2023 rok) przez firmy handlowe. Ostatnie remont został wykonany w 2017 roku. Budynek został pomalowany na kolor jasno - żółty z elementami bordowymi. W osobnym budynku były toalety. Budynek jest niedostępny dla obcych. Plac dworcowy jest używany zgodnie z przeznaczeniem. Odjeżdżają z niego autobusy i busy. Przy ulicy Dworcowa są kolejowe bloki mieszkalne. Na stacji są trzy perony jednokrawędziowe, obecnie zarośnięte trawą.
Linie kolejowe.
Linia kolejowa Nr 422 Pyrzyce - Głazów (Myślibórz). Długość linii wynosił 22,400 m. Linia przebiegała przez: Nowielin, Mielęcin Myśliborski, Lipiany, Głazów, Głazów, (Myślibórz). Lina została uruchomiona w dniu 31 sierpnia 1882 roku. Ruch pasażerski wstrzymano w dniu 3 kwietnia 2000 roku. Ruch towarowy wstrzymano w 2001 roku, po czym w 2005 roku, ruch towarowy przywrócono, aby w 2014 roku, ponownie zamknąć. Linia była nieprzejezdna i została rozebrana. Linia rozpoczynała się w południowo - zachodniej głowicy stacji. Przecinała ulicę Cmentarna i zmierza w kierunku południowym. Następnie przecinała drogę wojewódzką Nr 122. Tutaj nie ma śladu po torach. Następnie linia biegła wśród pól. W miejscowości Nowielin nie ma śladu po szlaku i stacji. Dalej wciąż są pola uprawne. W miejscowości Mielęcin stoi budynek dworcowy. W drodze powiatowej 1565Z są szyny i betonowe płyty. Dalej linia omijała kilka małych jezior i małych lasów. Linia biegła wzdłuż drogi wojewódzkiej Nr 119. W miejscowości Lipiany są byłe kolejowe budynki, a w nich „Bar pod Semaforem”, serwis ogumienia. Dalej linia przebiegała przez ulicę Żeromskiego. Tutaj są jeszcze tory, a nawet znaki kolejowe i drogowe związane z przejazdem kolejowo - drogowym. Ale tor jest nie używany. Dalej szlak prowadził w las i ponownie w pola. Przed stacją Głazów do szlaku dołączał szlak z Choszczno. W przejeździe kolejowo - drogowym widoczne są trzy tory. Dalej tory się urywają, bo trafiamy na węzeł drogowy; Drogę Krajową S3 (E65) oraz DK Nr 26. Po drugiej stronie, po byłym torowisku biegnie asfaltowa ścieżka rowerowa. I jesteśmy w Myślibórz.
Linia kolejowa Nr 419 Pyrzyce – Gryfino. Obecnie (2023 rok) linia nie istnieje. Linia miała długość 30,771 km. Została uruchomiona w 1895 roku. Ruch kolejowy został zawieszony w 1996 roku. W 2009 roku linia została rozebrana. Linia była jednotorowa, niezelektryfikowana. Na linii była stacje i przystanki: Młynki, Żórawie, Wirówek, Jezioro Wirów, Chwarstnica (rozgałęzienie do Swobnica), Sobieradz (rozgałęzienie do Szczecin Zdroje), Skrzynice, Parsów, Bielice Parsów, Linie, Stare Chrapowo, Nowe Chrapowo, Rzepnowo, Pyrzyce. Przebieg linii: Linia Nr 419 odchodziła od linii Nr 273 w rejonie ulicy Słoneczna w Gryfinie, w kierunku południowym od stacji Gryfino. Tory biegły na wschód wzdłuż rzeki Trwa. W dwóch przejazdach drogowo - kolejowych zachowały się tory, które są wypełnione płytami betonowymi. Dalej linia omija Jezioro Chwarstnickie. W Chwarstnica jest ścieżką rowerowa (asfaltowa) po byłym szlaku do Swobnica. Nie ma śladów po przejeździe kolejowo - drogowym. Dalej szlak biegł pomiędzy polami i niewielkimi lasami. Przy drodze krajowej Nr S3 nie ma śladów po torowisku. Dalej linia mijała Jezioro Sobieradz. Po stacji Skrzynice pozostała tylko równia stacyjna. Nie ma żadnego budynku. Stacja była w dziwny miejscu, bo w pobliżu nie ma żadnej wsi. W miejscowości Bielice linia mijała tartaki, które korzystały ze transportu kolejowego. W ulicy Jana Pawła II zachowały się tory i płyty betonowe przejazdu kolejowo - drogowego. Są dwa tartaki: Tartak Bielice i Tartak „Alvita” Bielice. Dalej szlak prowadził wśród pól. Następnie jest miejscowość Linie, która jest majętną z pałacem i Kościołem pod wyzwaniem św. Józefa. Dalej jest Stare Chrapowo i Nowe Chrapowo. Tutaj po przejeździe kolejowo - drogowym nie ma śladu. Jest nowy asfalt. Linia dobiega do Pyrzyc. Tutaj jest kilka przejazdów kolejowo - drogowych, w których są szyny i płyty betonowe (na przykład ulica Chemiczna).
Linia kolejowa Nr 428 Pyrzyce - Płońsko Pyrzyckie. Linia miała długość 19,200 m. Przebiegała przez Mechowo Pyrzyckie, Brzesko Pomorskie, Kosin, Przelewice Pyrzyckie, Kłodzino, Rosin, Płońsko Pyrzyckie. Linia była uruchomiona w dniu 22 sierpnia 1898 roku. Ruch pasażerski został zamknięty w dniu 22 maja 1955 roku. W 1979 roku, zamknięto ruch towarowy. W 1987 roku, linia została rozebrana. W 2014 roku, na długości 9 km zrobiono asfaltową ścieżkę rowerową. Linia Nr 428 zaczynała się na samej stacji Pyrzyce, z której wychodziły dwa tory, po jednym dla każdej linii. Po minięciu ulicy Stargardzka (droga wojewódzka Nr 106) tor odbijał w kierunku wschodnim. Tu rozpoczyna się ścieżka rowerowa. Dalej linia mijała ulicę Niepodległości, mała rzekę Pstrowiczanka, Ulice Ciepłownicza, dalej wiodła między polami uprawnymi, przecinała drogę wojewódzką Nr 122. Ścieżka rowerowa kończy się na granicy powiatu, ale można kontynuować jazdę ścieżką po byłym torowisku. Stacja kolejowa Płońsko znajdowała się w kierunku północnym od centrum wsi, w odległości około 500 m. Niewielka równia stacyjna jest obecnie zarośnięta krzewami i drzewami.
Linia kolejowa Nr 411 Stargard - Siekierki to była główna linia rejonu Pyrzyc. Długość linii wynosił 92,340 m. Linia w całości była jednotorowa, niezelektryfikowana. Była wytyczona ze Stargardu na kierunku południowo - zachodnim. Do 2015 roku, była przejezdna na odcinku Stargard - Pyrzyce. Obecnie (2023 roku) linia jest przejezdna ze Stargardu do Przedsiębiorstwa Napraw Infrastruktury Kolejowej i dalej do Strefy Ekonomicznej na byłym lotnisku sowieckim Kluczewo. Tutaj działa kilka firm: Bridgestone, Cargotec Poland, Panattoni Park, Magazyny Lidl i inne. Zamykanie linii rozpoczęto od odcinka Siekierki - Godków (1 sierpień 1991 rok). Ostatni pociąg towarowy przejechał ze Stargardu do Pyrzyc w 2015 roku. W 2020 roku, rozebrano tory na moście kolejowym na Odrze, a w ich miejsce zbudowano ścieżkę rowerową. Stacje i przystanki na linii Nr 411: Stargard, Stargard Kluczewo, Warnice, Obryta, Okunica, Ryszewo, Pyrzyce, Kozielice, Trzebórz, Tetyń, Kierzków, Rów, Góralice, Trzcińsko - Zdrój, Rosnowo, Barwice, Jelenin, Godków, Przyjezierze-Moryń, Nowe Objezierze, Klępicz, Siekierki.
Opracował Karol Placha Hetman