Oława 2023-03-22
Lotnisko Marcinkowice koło Oławy.
Współrzędne geograficzne: 50,975N 17,253E. Elewacja 128 m.
Traktat Wersalski, który kończył krwawą wielką wojnę światową, zabraniał germańcom posiadania lotnictwa wojskowego. Problem był w tym, że zwycięskie kraje nie były w stanie egzekwować postanowień Traktatu Wersalskiego. W 1933 roku, w germanii legalnie został wybrany na urząd kanclerza Hitlera, przyszły światowy bandyta. W dniu 26 lutego 1935 roku, Hitler podpisał dekret ustanawiający lotnictwo wojskowe (Luftwaffe) trzecim samodzielnym rodzajem germańskich sił zbrojnych. We wschodniej części germanii zaczęto budować liczne lotniska wojskowe, wykorzystane do agresji na Rzeczpospolitą Polskę.
Byłe lotnisko Marcinkowice koło Oławy zostało założone w czasach germańskich w drugiej połowie 30-lat XX wieku. Germańcy budując to lotnisko nadali mu kryptonim „Kopernikus”, kradnąc nazwisko wielkiego Polskiego astronoma i mającego liczne inne przymioty - Mikołaja Kopernika.
Marcinkowice dobrze nadawały się na lotnisko. Teren był płaski i duży. Przeprowadzone odwierty geologiczne potwierdziły, że grunt był zwarty, na podbudowie piaszczystej. W 1937 roku, właścicielom wypłacono odszkodowania i zaproponowano grunty w innych miejscowościach. Nieliczne zabudowania zrównano z ziemią, a pozostawiono tylko murowany dworek po folwarku.
Lotnisko zostało zbudowane przy trakcie drogowym i kolejowym Wrocław - Oława. Obecnie jest to droga krajowa Nr 94 oraz linia kolejowa Nr 132 Wrocław - Bytom. Ze szlaku kolejowego na lotnisko poprowadzono bocznicę. W ten sposób lotnisko uzyskało dobrą komunikację z Wrocławiem. W pobliżu lotniska przepływa rzeka Oława. W dokumentach nie ma wzmianki o uroczystym otwarciu lotniska, co znaczy, że we wrześniu 1939 roku, lotnisko nie było ukończone.
Infrastruktura lotniska była uboga. Zbudowano dwa duże hangary i liczne drewniane baraki, które służyły za koszary, sztab, magazyny, warsztaty, stołówki, kantyny, sale wykładowe, świetlice. Założono skład paliw, smarów i amunicji. Pole wzlotów było gruntowe. W sierpniu 1939 roku, na lotnisku w Marcinkowicach przyleciały trzy eskadry z samolotami Messerschmittów Bf-110 C (33 egzemplarze), bombowców typu Heinkel He-111 (35 bombowców).
W dniu 1 września 1939 roku, armia germańska napadła na Polskę, wspólnie z CCCP i dokonując czwartego rozbioru Rzeczypospolitej Polskiej. Ale naród Polski dzielnie walczył przeciw obu okupantom. Z lotniska Marcinkowice i innych, startowały samoloty bombardując Polskie miasta. Wiadomo, że w dniu 2 września 1939 roku, z lotów bojowych, na lotnisko nie powróciły trzy bombowce Heinkel He-111, które zostały zestrzelone przez Polskie myśliwce ze 161. i 162. Eskadr Myśliwskich.
Z początkiem 1945 roku, na lotnisku bazowały samoloty sowieckie Ił-2, Jak-1; które atakowały twierdzę Wrocław, której do zakończenia wojny moskale nie zdobyli. Po wojnie lotnisko Marcinkowice zostało zajęte przez wojska sowieckie i włączone w skład 4. Armii Lotniczej i pełniło rolę lotniska zapasowego. W 1949 roku, sytuacja polityczna w Europie była zła. Moskale zablokowali Berlin Zachodni, a chwilę później włączyli się do wojny w Korei. W efekcie tych wydarzeń, na lotnisko Marcinkowice przebazowano kolejny pułk lotnictwa myśliwskiego, który był wyposażony w samoloty MiG-15. Z tego powodu, pole wzlotów zostało wzmocnione stalowa siatką. W tym czasie lotnisko otrzymało kryptonim „СКАЛЬП" - „Skalp”.
Gruntowe pole wzlotów wzmocnione metalową siatką.
Ze wzmacnianiem gruntowego pola wzlotów stalową siatka, sowieci zetknęli się w 1944 roku. Amerykanie chcieli zwiększyć pomoc dla Armii Krajowej. Chcąc wykorzystać ładowności samolotów można byłoby dostarczyć więcej uzbrojenia, ale samoloty powinny mieć możliwość uzupełnienia paliwa. Dlatego powstał pomysł, aby po zrzuceniu ładunku na spadochronach dla oddziałów Armii Krajowej, samoloty wylądowały i zostały zatankowane na drogę powrotną. Wytypowano lotnisko w Radawcu koło Lublina, które w tym czasie było już w sowieckich rękach. Stalin wyraził zgodę, z której się później wycofał. Ale amerykanie już na lotnisko dostarczyli stalowe siatki. Oczywiście moskale ich nie oddali. Po latach, moskale takie siatki założyli na lotniskach Marcinkowice koło Oławy, Gola koło Gostynina i na innych. Wzmacnianie pola wzlotów siatkami stosowano jest także obecnie. Między innymi na lotnisku Aeroklubu Włocławskiego - lotnisko Kruszyn.
Droga startowa w Marcinkowicach miała wymiary 2 500 m x 60 m, i była umieszczona na kierunku 13/31.
Z początkiem 60-lat, sowiecka jednostka myśliwska została przebazowana na lotnisko w Brzegu, gdzie zbudowano dużą betonową drogę startową. Lotnisko Marcinkowice zaczęło spełnić funkcje lotniska zapasowego. Częściej niż samoloty myśliwskie przylatywały tutaj śmigłowce. Brak środków finansowych, nie pozwalały moskalom na rozbudowę lotniska. Nigdy nie zbudowano betonowego RWY. Poza tym lotnisko znajdowało się daleko od Morza Bałtyckiego i zachodniej granicy Polski.
Sowieci opuścili lotnisko Marcinkowice w dniu 15 sierpnia 1992 roku. Lotnisko zostało przekazane Wojsku Polskiemu, celem usunięcia ewentualnych niewypałów (niewybuchów), środków chemicznych i substancji ropopochodnych. Po tych czynnościach lotnisko przekazano gminie. Ponieważ teren po sowieckim lotnisku nie wymagał zachowania charakteru lotniczego, dlatego teren postanowiono przeznaczyć na obszary przemysłowe. W 1997 roku, Polskę nawiedziła duża powód, dlatego część byłego lotniska przeznaczono po zabudowę jednorodzinną. Początkowo zbudowano 25 domów. Obecnie (2023 rok) na byłym lotnisku fundowało zakłady: The Lorenz Bahlsen, FIEGE LOGISTICS, ZPRE, Oczyszczalnia ścieków, ARMETON, ROBA METALS, Semmelrock Stein, ARDEX, O2A, ZIAJA, KOMPOZYTY, Brama Europa, Aleuro Converting, CNC Jurczak, Azpiaran, PAKER. Po germańsko-sowieckim lotnisku nie ma śladu.
Z Marcinkowic do Oławy jest 7 km, do Wrocławia 19 km, do Brzegu 22 km. W 2021 roku, populacja Marcinkowic wynosiła 2 133 osób. Najważniejszym zabytkiem we wsi jest Kościół św. Marcina Biskupa. Jest to czwarta świątynia w tym miejscu, która została zbudowana w 1932 roku. Teren byłego lotniska także należy do gminy Stanowic.
Opracował Karol Placha Hetman