Jaworzyna Śląska 2023-08-14
Wagony osobowo-barowe typu 113A. 1972 rok.
Wagon typu 113A, standardu „Y”, to wagon pasażerski z przedziałem barowym. Był to pierwszy wagon gastronomiczny produkcji Polskiej, po drugiej wojnie światowej. Wagon był powszechnie kojarzony z przedsiębiorstwem WARS. Wagon typu 113A był produkowany na bazie wagonu typu 104A, Klasy 2, z 10 przedziałami, z 80 miejscami do siedzenia.
Historia firmy WARS.
Po wielkiej wojnie światowej, w Polsce, utworzono Przedsiębiorstwo Wagonów Sypialnych i Restauracyjnych, dla którego wagony zostały wyprodukowane w fabrykach w Polsce. Niestety, głupi niemcy, razem z moskalami, rozpoczęli drugą wojnę światową i ponieśli kolejne straty terytorialne, majątkowe i wizerunkowe.
W 1948 roku, w Polsce socjalistycznej, w ramach Biura Podróży ORBIS, utworzono państwowe przesiębiorstwo obsługi wagonów sypialnych i restauracyjnych. W 1953 roku, firmę przekształcono w Przedsiębiorstwo Wagonów Sypialnych i Restauracyjnych ORBIS. W 1960 roku, nastąpiła zmiana nazwy na Przedsiębiorstwo Wagonów Sypialnych i Restauracyjnych WARS. Firma WARS zajmowała się gastronomią i wagonami sypialnymi w ramach PKP; w pociągach i na dworcach kolejowych.
W 70-latach, WARS prowadził lokale gastronomiczne na dworach PKP, PKS i na Lotnisku Okęcie oraz na Lotnisku w Gdańsku-Wrzeszczu. Były to restauracje Kategorii I i II, bufety, bary, kawiarnie, kioski na peronach. Pracownicy WARS prowadzili także sprzedaż obnośną w pociągach podczas ich postoju na stacjach kolejowych. Na Śląsku była też obsługa w pociągach pomiędzy większymi stacjami.
Do 1989 roku, wagony obsługiwane przez WARS były utrzymywane w sprawności technicznej przez PKP. Były pomalowane na kolor zielony (ciemna oliwka). Na burtach była biały napis WARS pisany kursywą. W 90-latach, wagony dzierżawione przez WARS od PKP były malowane w następujące kolory: gastronomiczne - brązowe (kolor rdzy), kuszetki - niebieskie, sypialne - granatowe.
W 90-latach XX wieku, WARS został przekształcony w spółkę akcyjną, ze 100 % udziałem Skarbu Państwa. W 2005 roku, 50,02 % przejęło PKP InterCity, a pozostałe miał nadal Skarb Państwa.
W 2012 roku, WARS obsługiwał 15 wagonów restauracyjnych i 46 barowych, 79 wagonów sypialnych i 55 wagonów z miejscami do leżenia (kuszetki). Wagony te można spotkać było na 44 szlakach kolejowych PKP InterCity.
Obecnie (2023 rok) firma WARS zatrudnia 1 400 pracowników, prowadzi catering w pociągach InterCity, świadczy usługi dla przewoźników zagranicznych, obsługuje wagony restauracyjne, barowe, sypialne oraz kuszetki. W Warszawie jest właścicielem czterech restauracji. Główne oddziały firmy znajdują się w Warszawie, Krakowie, Szczecinie i Gdyni. Przedsiębiorstwo świadczy również usługi w zakresie czyszczenia i mycia wagonów osobowych. Obecnie (2023 rok) wagony mają nowe barwy, dostosowane do standardów właściciela, czyli PKP InterCity. Wyróżnia je odpowiedni kolor pasa nad oknami.
Wagon typu 113A.
Wagon typu 113A standardu „Y” to wagon pasażerski z przedziałem barowym. Był to pierwszy wagon gastronomiczny produkcji Polskiej, po drugiej wojnie światowej. Wagon był powszechnie kojarzony z przedsiębiorstwem WARS. Wagon typu 113A był produkowany na bazie wagonu typu 104A, Klasy 2, z 10 przedziałami, z 80 miejscami do siedzenia. Prototyp wagonu zbudowano w 1972 roku, w HCP w Poznaniu. Wagon miał 4 przedziały pasażerskie, każdy dla 8 pasażerów. Pozostała część wagonu została zaprojektowana jako bar. W barze można było kupić; herbatę, kawę, wodę mineralną, papierosy, gazety, a przede wszystkim gorące posiłki; bigos, fasolkę po bretońsku i flaczki. W wagonach pozostawiono standardowe przedsionki z drzwiami wejściowymi typu obrotowo-łamane, przejścia do następnego wagonu i toalety.
Produkcję seryjną wagonów typu 113A prowadzono w okresie 1974-1976 oraz po pewnej przerwie w okresie 1976-1977. Łącznie zbudowano 230 egzemplarzy wagonów typu 113A. Z czasem, wiele wagonów poddano modernizacji i przebudowano na wagony całkowicie barowe, barowo-restauracyjne lub restauracyjne. Większość modernizacji wykonano po 1989 roku, do 1999 roku. Przebudowy wagonów były wykonywane w Nowym Sączu, Opolu i Bydgoszczy. Niektórym wagonom wymieniano wózki na typ 25AN, co pozwoliło na prędkość maksymalną biegu do 200 km/h.
Wagony typu 113A były użytkowane także PolRegio, do momentu, kiedy przewoźnik zrezygnował z dalekobieżnych połączeń, co nastąpiło ostatecznie w 2015 roku. Przewoźnik dysponował 10 wagonami.
W 2009 roku, było jeszcze eksploatowanych 140 wagonów typu 113A. Większość z tych wagonów była już po przebudowie.
Wagony typu 113Aa.
Wagony typu 113 Aa to zmodernizowane wagony typu 113A dla przewoźnika InterCity. Ale są także wagon typu 113Aa dla przewoźnika Przewozy Regionalne, które powstały z wagonów typu 112A. Są to wagon z częścią pasażerską, bezprzedziałową (30 foteli z korytarzem po środku) oraz z częścią barową (bufet i 4 stoliki). Drzwi wejściowe odskokowi-przesuwne. Okna wklejane. Toalety z systemem zamkniętym. W wagonie jest system informacji kolejowej. Gniazdka 230 V i system Vi-Fi. W wagonie jest klimatyzacja. W wagonach typu 113Aa zmienione zostały również wózki z 4ANc na wersję 4ANcS. Wagony powstały z przebudowy wagonów typu 112A, a nie z typu 113A. Były budowane dla Przewozów Regionalnych. Wagony 113Aa PR i wagony typu 113Aa InterCity różnią się zarówno zewnętrznie jak i układem wnętrza.
Dane T-T wagonu typu 113A:
Całkowita długość 24,50 m. Szerokość 2,88 m. Wysokość 4,05 m. Masa służbową 33 500 kg. Prędkość maksymalna 160 km/h.
Opracował Karol Placha Hetman