Trzebinia 2022-01-08
Stacja kolejowa w Trzebini.
Stacja kolejowa w Trzebini została otwarta w październiku 1847 roku, razem z oddaniem linii Mysłowice - Kraków. W efekcie z Krakowa do Wrocławia można było przejechać całą linią. Budowę linii wykonało Towarzystwo Krakowsko - Górnośląskie. Linię poprowadzono w ten sposób, aby ominęła Królestwo Polskie, czyli zabór rosyjski. Rosja nie była zainteresowana rozwojem kolei. Trzebinia była wówczas w Galicji w zaborze austriackim. Stacja Mysłowice była wówczas w Królestwie Prus (w zaborze pruskim). Komunikację między stacjami zapewniał telegraf i jazda na tak zwane berło.
Budynek dworca został zbudowany w 1847 roku i istnieje do chwili obecnej. Budynek jest trzykondygnacyjny i częściowo podpiwniczony. W budynku były kasy, poczekalnia, restauracja (potem bufet), kiosk, poczta. Ze wschodniej strony budynku dworca dobudowano garaże dla powozów pocztowych. W kolejnych latach obiekty poczty rozbudowano. Poczta Polska istnieje na stacji do chwili obecnej. Na piętrze budynku dworcowego była kuchnia, stołówka, biura i noclegownia dla pracowników kolejowych. Górne piętro zostało przeznaczone na mieszkania dla rodzin kolejarskich. Z zachodniej strony budynku dworca były toalety z wejściem zewnętrznym ogólnie dostępnym, osobno dla kobiet i mężczyzn. Teren stacji w większości był ogrodzony betonowym, ażurowym płotem.
Wejście na perony i do restauracji wymagało posiadania biletu lub peronówki, które były sprawdzane przez pracownika kolei. Bilety peronowe istniały do 60-lat XX wieku i kosztowały wówczas 2 złote. Peron 1 na całej długości budynków (od poczty do toalet) był zadaszony wiatą wsparta na żeliwnych słupach i tak jest do chwili obecnej. Podróżni przechodzili na perony wyznaczoną ścieżką przez toru. Między szynami ułożono drewniane belki, które utworzyły ścieżkę. Stacja miała wieżę wodną, a przy każdym peronie były żurawie wodne dla nawadniania parowozów. Na stacji było oświetlenie latarniami karbidowymi. Pierwsza nastawnia kolejowa znajdowała się w miejscu gdzie obecnie jest wiadukt drogi krajowej Nr 79 (ulica Kościuszki), po północnej stronie torów. Wiadukt nad torami zbudowano w 1975 roku.
Już w dniu 18 listopada 1918 roku, Polska utworzyła Straż Ochrony Kolei (SOK), która miała także placówkę na stacji w Trzebini. W 60-latach XX wieku, w pobliżu stacji w istniejącym już budynku utworzono Kolejowy Ośrodek Zdrowia.
Po przegranej wojnie obronnej 1939 roku, na terenie okupowanej Polski, niemcy utworzyli Generalną Gubernię. Była to fikcyjne państwo, którego celem była likwidacja lub zgermanizowanie pozostałych przy życiu polaków i w ostateczności włączenie państwa do rzeszy niemieckiej. Stacja Trzebina została stacją graniczną między rzeszą niemiecką i generalną gubernią. Podczas okupacji niemieckiej pobliska rafineria w Trzebini była kilka razy bombardowana przez samoloty aliantów. Niemcy w budynkach dworcowych w piwnicach zrobili schrony przeciwlotnicze.
W 1959 roku, na stacji Trzebinia zbudowano kładkę nad torami dla podróżnych. Kładka służyła nie tylko podróżnym, ale przede wszystkim mieszkańcom Trzebini, na przykład wiernym, którzy szli na msze święte do kościoła pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa, Zakonu Księży Salwatorianów. W tym samym czasie rozpoczęto elektryfikację węzła kolejowego Trzebinia.
Linia kolejowa „Lokalna”.
Kiedy otwarto szlak Mysłowice - Kraków różne prywatne spółki zaczęły podłączać się do szlaku i kładły kolejne kilometry torów. Na szlaku jedną z pośrednich stacji jest Trzebinia. W krótkim czasie Trzebinia stała się stacją węzłową. W 1895 roku, zbudowano prywatną linię z Trzebini do Sierszy. W 1899 roku, powstała prywatna linia z Trzebini do Alwerni i dalej przez Trzebieńczyce, Wadowice do stacji Skawce. Linia Siersza - Skawce była prywatna i w Trzebini miał własny dworzec, przy ulicy Dworcowej, obok głównego dworca, w odległości około 200 m. W czasie okupacji niemieckiej dworzec ten nosił nazwę „Trzebinia Nord”, a po drugiej wojnie światowej „Trzebinia Północ”. W 1945 roku, linia Siercza - Skawce została znacjonalizowana i przejęta przez PKP.
Szlak Siercza - Skawce nie łączył się z linią Kraków - Mysłowice, tylko przebiegał wiaduktem nad torami Kraków - Mysłowice. W 1959 roku, rozbudowano stację Trzebinia i zbudowano dodatkowe tory. W efekcie zlikwidowano dworzec kolejowy Trzebinia Północ. Oba szlaki zostały ze sobą połączone. Wiadukt kolejowy został rozebrany. Jedną z przyczyn rozbiórki wiaduktu była elektryfikacja węzła Trzebinia. Wiadukt znajdował się pomiędzy obecną ulicą Słowackiego i lokomotywownią Trzebinia. Była to stalowa kratownica przebiegająca skośnie nad torami linii Mysłowice - Trzebinia - Kraków.
Stacja Trzebinia Siersza.
W odległości zaledwie 5,48 km od stacji Trzebinia w kierunku północnym jest stacja Trzebinia Siersza. Do 1996 roku, odbywał się przez nią ruch pociągów osobowych. Obecnie (2022 rok) stacja Trzebinia Siersza jest stacją węzłową i obsługuje tylko ruch towarowy.
Stacja powstała około 1910 roku. Nosiła wówczas nazwę Siersza Wodna. W czasach największego rozwoju stacja miał trzy perony ziemne. Peron 3 był nieprzejezdny i obsługiwała pociągi w relacji do Czechowic.
Budynek dworcowy jest typowo austriacki, dwukondygnacyjny. W budynku dworcowym były kasy biletowe i pomieszczenia służb kolejowych.
Elektryfikacja węzeł kolejowego Trzebinia Siersza nastąpiła od 1959 roku.
Do 1996 roku, ze stacji jeździły pociągi (przeważnie EZT EN57 lub SZT SA101) przez Alwernię, Spytkowice do Wadowic. Pasażerami byli głównie górnicy KWK Siersza i energetycy Elektrowni Siersza. Kopalnia została zamknięta, a tory kolejowe do kopali zostały rozebrane. Pozostały czynne tory do elektrowni.
Obecnie (2022 rok) na stacji Trzebinia Siersza nadal stoi budynek dworcowy w którym funkcjonuje sklep spożywczy. Górne piętro jest zajęte na mieszkania dla rodzin kolejarskich. Bezpośrednio przy dworcu są cztery tory, które w północnej stronie stacji schodzą się w jeden tor zakończony kozłem oporowym. Dalej była zlikwidowana kopalnia. Dwa tory zostały wyremontowane w 2015 roku. W pobliżu przebiegają kolejne trzy tory przelotowe do elektrowni, które w odległości 0,5 km od stacji łączą się w jeden tor. Dawnej od tego miejsca biegła linia kolejowa do Jaworzna Szczakowej, która została rozebrana.
Stacja Trzebinia obecnie.
Na stacji Trzebinia są obecnie cztery szlaki: Nr 93 (początkowo Nr 132, następnie Nr 150) Trzebinia – Zebrzydowice, dwutorowa zelektryfikowana. Nr 103 (początkowo Nr 133, następnie Nr 138) Trzebinia – Wadowice, jednotorowa, zelektryfikowana. Nr 114 (początkowo Nr 133, następnie Nr 38) Trzebinia – Trzebinia Siersza, jednotorowa, zelektryfikowana, znaczenie lokalnego. Nr 133 (początkowo Nr 131, następnie Nr 100/140) Dąbrowa Górnicza Ząbkowice – Kraków Główny, to główna linia, dwutorowa, zelektryfikowana wchodząca w skład europejskiego szlaku E 30.
W 2017 roku, stacja Trzebinia obsługiwała około 800 pasażerów na dobę. Na stacji zatrzymywały się pociągi osobowe przewoźników: InterCity, TLK, PolRegio. Od marca 2019 roku, na stacji zatrzymywały się pociąg czeskiego przewoźnika Leo Express, relacji Praha Hlavni Nadrazi – Kraków Główny.
Przy stacji Trzebinia jest lokomotywownia, która obecnie (2022 rok) jest zakładem Oddział TABOR Dębica.
Na zachód od stacji Trzebinia jest stacja towarowa, która obsługuje także pociągi przyjmowane i wysyłane przez Rafinerię Trzebinia i inne pobliskie fabryki. Stacja towarowa ma 26 torów w tym 2 tory przelotowe dla pociągów osobowych. Przy zachodniej głowicy stacji towarowej jest nastawnia dysponująca Tz1, a we wschodniej nastawnia TSB.
Modernizacja stacji Trzebinia i szlaku E 30.
Modernizacja szlaku E 30 na odcinku Jaworzno Szczakowa – Kraków Główny Towarowy, była już konieczna w 90-latach XX wieku. W listopadzie i grudniu 2010 roku, zostały podpisane cztery umowy na modernizację linii Nr 133 na odcinku Jaworzno Szczakowa – Kraków Główny Towarowy oraz na linii Nr 134 na odcinku Sosnowiec Jęzor – Jaworzno Szczakowa. Koszt remontu szacowano na 1,3 miliarda złotych. Zakończenie prac planowano w 2014 roku. Prace ruszyły, ale problemy finansowe inwestora, czyli państwa, spowodowały, że wykonawcy zbankrutowali. Prace zostały wstrzymane. Ogłoszono kolejne przetargi na wykonanie robót. W 2014 roku, wykonano zaledwie 2 % przewidywanych inwestycji. Nie były gotowe nawet niektóre dokumentacje projektowe. Dopiero z początkiem 2016 roku, zawarto nowe umowy z nowymi wykonawcami. Z końcem 2016 roku, prace były już daleko zaawansowane.
Prace na stacji Trzebinia ruszyły w lutym 2017 roku. Zakres prac był bardzo duży. Główne prace torowe rozpoczęto w czerwcu 2017 roku. W efekcie remontu szlak na odcinku Kraków - Jaworzno Szczakowa jest dopuszczony do ruchu pasażerskiego z prędkością 160 km/h. W dniu 30 sierpnia 2021 roku, stacja Trzebinia ponownie została uroczyście otwarta przez ministra infrastruktury Andrzeja Adamczyka.
Teraz na stacji podróżni i mieszkańcy korzystają z tunelu pod torami i peronami. Dla niepełnosprawnych zamontowano windy. Tunel udostępniono podróżnym już w grudniu 2020 roku, mimo, że prace wykończeniowe nie były jeszcze zakończone. Powodem było rozebranie dotychczasowej kładki. Mieszkańcy Trzebini liczyli na wykonanie schodów z wiaduktu drogi krajowej Nr 79. Według PKP PLK brak zejść z wiaduktu na perony wynika z faktu, że podczas konsultacji nie zgłoszono potrzeby ich wykonania. Cały projekt był konsultowany z samorządem Miasta Trzebinia, a także z właścicielem wiaduktu. Faktem jest, że tunel służy podróżnym i mieszkańcom w bardziej komfortowy sposób, niż dotychczasowa kładka, która nie miała udogodnień dla podróżnych niepełnosprawnych.
Mieszkańcy Trzebini korzystają już z efektów modernizacji linii. Dzięki inwestycji PKP PLK podróż z Trzebini do Katowic i Krakowa zajmuje około 30 – 35 minut. Dojazd do Krzeszowic lub Jaworzna tylko 10 minut.
Inwestycja kolejowa na odcinku Kraków - Katowice zwiększyła poziom bezpieczeństwa dzięki 10 nowym bezkolizyjnym skrzyżowaniom oraz nowoczesnym urządzeniom sterowania. Ruch pociągów prowadzony jest z nowych lokalnych centrów sterowania. Komputerowe systemy wspierają kolejarzy w sprawnym i bezpiecznym prowadzeniu ruchu.
Budynek dworca w Trzebini został przejęty przez Miasto Trzebinia. To samorząd decyduje o funkcji budynku, choć w umowie jest mowa o funkcjach służących także podróżnym.
Perony.
Perony po modernizacji mają inny układ niż wcześniej. Poprzednio były także trzy perony, ale miały one aż 7 krawędzi. Peron 3 miał nietypowy układ. Oprócz dwóch torów przelotowych był dodatkowe dwa tory przejezdne, zakończone zwrotnicami. Czyli Peron 3 miał cztery krawędzie. Peron 3 wyspowy miał ponadnormatywną długość 475 m. Kładka nad peronem wypadła w połowie jego długości. W teorii z tego peronu mogły wyruszyć cztery pociągi jednocześnie. Prawdą było jednak to, że wschodnia część peronu była praktycznie nie eksploatowana. Nie było tam zadaszenia i ławek. Peron 2 wyspowy miał długość 330 m. Peron 1 jednokrawędziowy miał długość 300 m. Pomiędzy Peronem 2 a 1 były dodatkowe trzy tory przelotowe dla pociągów towarowych. Kolejne trzy tory towarowe i odstawcze były z południowej strony stacji. Łącznie na stacji było 12 torów.
Nowe perony mają klasyczny układ i są peronami wysokimi. Peron 1 o długości 300 m przy dworcu. Peron 2 i 3 to perony wyspowe o długości 310 m. Między Peronem 2 a 3 są obecnie dwa tory dla pociągów towarowych. Nowe perony są wykonane w nowoczesnej technologii z prefabrykatów. Nawierzchnia jest antypoślizgowa i wyposażona w ścieżki dla osób niewidomych i żółte linie ostrzegawcze. Wszystkie perony są zadaszone. Peron 1 ma zadaszenie typu historycznego, wsparte na żeliwnych słupach. Na peronach są ławki, spoczynki, kosze na śmieci, gabloty z informacją kolejową, oświetlenie i nagłośnienie.
Opracował Karol Placha Hetman