Leszno 2021-06-25
Historię miasta Leszno opisaliśmy w rozdziale „Lotnisko w Lesznie. 2018r.”
Obecnie Leszno to miasto, które rozwija się spokojnie i systematycznie. Po trudnych latach transformacji, Leszno znalazło swój nowy charakter. Jest to miasto trudnej historii, zabytków i zieleni. Po zbudowaniu obwodnicy drogowej Nr S5 Poznań - Wrocław, Leszno przestały rozjeżdżać ciężarówki. Budynki po upadłych zakładach pracy znajdują swoje nowe przeznaczenie. Są na przykład adaptowane na hotele.
Odległość między lotniskiem w Lesznie, a dworcem PKP w Lesznie wynosi 3,5 km.
Kolej w Lesznie.
W 1853 roku, została podjęta decyzja o budowie linii kolejowej łączącej Poznań z Wrocławiem. Inicjatywę podjęło towarzystwo kolei poznańskiej. Linia miała połączyć Północne Pomorze (Szczecin, Krzyż) z Dolnym Śląskiem (szlak Drezno - Wrocław - Gliwice). Koncesję na budowę szlaku Poznań - Leszno - Wrocław, uzyskała Kolej Górnośląska (Oberschlesische Eisenbahn Gesellschaft). W Lesznie zaprojektowano odgałęzienie do Głogowa. Dystans Wrocław - Leszno to 99 km, a Poznań - Leszno to 83 km. Leszno - Głogów to odległość 45 km.
W swojej historii stacja w Lesznie zmieniała nazwę: Lissa w okresie 1856-1900, Lissa Posen w okresie 1901-1919, Leszno w okresie 1919 - 1939, Lissa (Warthel) w okresie 1939-1945, Leszno od 1945 roku.
W dniu 27 września 1856 roku, pociąg techniczny z Wrocławia przez Rawicz przyjechał do Leszna. Regularne połączenia kolejowe przez Leszno rozpoczęły się w dniu 27 października 1856 roku. Szlak z Leszna do Głogowa uruchomiono w dniu 01 grudnia 1857 roku. W kolejnych latach uruchomiono szlaki kolejowe do Jarocina (1.10.1888 rok), Ostrowa Wielkopolskiego (1.10.1888 rok) i Wolsztyna (1896 rok).
Podczas wielkiej wojny światowej, w 1916 roku, uruchomiono szlak kolejowy z Leszna przez Góra Śląska do Krzelów koło Ścinawy. Szlak ten był o długości 59 km. Na tym szlaku w Lesznie, zbudowano dworce Leszno Dworzec Mały i Leszno Zaborowo. Podczas Powstania Wielkopolskiego powstańcy wysadzili most w Kopanicy na Kanale Polskim. W efekcie szlak był nieprzejezdny. W 1920 roku, większość trasy była po stronie niemieckiej. W okresie 1922-1991, szlak został rozebrany. Do chwili obecnej (2021 rok) w miejscowości Krzelów zachował się budynek dworca, który jest zamieszkały. Jedną funkcjonującą stacją na tym byłym szlaku jest Góra Ślaska, która ma połączenie z miejscowością Bojanów (szlak Nr 372, o długości 15,200 km). Odbywa się tutaj wyłącznie ruch towarowy.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości na szlaku Leszno - Głogów, pomiędzy stacją Lasocice, a Wschową (Fraustadt) powstało przejście graniczne. W 1919 roku, tym szlakiem przejechało kilka pociągów z żołnierzami Błękitnej Armii Generała Józefa Hallera. Także na szlaku Wrocław - Leszno powstała granica państwowa między stacjami Rawicz - Korzeńsko.
W 1920 roku, z uwagi na bliskość granicy z niemcami stacja w Lesznie była stacją graniczną. Stąd kursowały po dwie pary pociągów PKP międzynarodowych do Wrocławia i Głogowa oraz pociągi niemieckie, na trasie Wrocław - Leszno - Poznań - Gdańsk.
Elektryfikacja kolei w Lesznie.
Elektryfikacja szlaku Poznań - Leszno - Wrocław była realizowana etapami w okresie 1969 - 1970. Jednak do chwili obecnej (2021 rok) pozostałe szlaki biegnące przez Leszno są bez trakcji elektrycznej, bo ruch na nich jest niewielki. Leszno jest taką ciekawą stacją kolejową gdzie tory po wschodniej stronie dworca są zelektryfikowane, a po zachodniej nie mają trakcji elektrycznej. W 2015 roku, w związku z dużym remontem stacji, jeden tor po stronie zachodniej otrzymał trakcję elektryczną. To z tego toru odjeżdżają elektryczne pociągi lokalne, które swój bieg zaczynają w Lesznie.
Dworzec w Lesznie.
Pierwszy budynek dworca zbudowano w 1857 roku. Dworzec w Lesznie zbudowano po zachodniej stronie miasta. W kolejnych latach domami jednorodzinnymi zabudowano Międzytorze (teren między szlakami z Wrocławia i Głogowa) oraz Zatorze (na zachód od dworca). Układ torowy dworca spowodował, że budynek dworcowy stanął między peronami szlaku Wrocławskiego i szlaku Głogowskiego. Układ ten przypomina dawny dworzec Poznań Główny. Budynek dworca w Lesznie był w stylu neogotyku angielskiego, czyli przypominał trochę zamek obronny. Dworzec nie był duży, ale przez długie lata wystarczał pasażerom. Pierwsza rozbudowa nastąpiła w 1899 roku. Polegała ona na dobudowaniu kolejnego segmentu na zapleczu. W 1905 roku, dobudowano niewielkie przybudówki ze wschodu i z zachodu, czyli kosztem peronów. Podczas okupacji, w latach 1941-1944 dworzec rozbudowano dla potrzeb wojennych. Taki dworzec zachował się do końca 60-lat XX wieku.
Już w 50-latach budynek dworca był ciasny i niepraktyczny. Według architektów nie nadawał się do przeróbki, tylko do zburzenia i postawienia nowego dworca. Decyzją Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych w Poznaniu z 1968 roku, budynek zburzono. W okresie 1969-1971 postawiono nowy dworzec w stylu socjalistycznym. Bryła budynku była prosta, o dużej kubaturze, z licznymi przeszkleniami, dużą poczekalnia, kilkoma kasami biletowymi, nowymi toaletami. Zamontowano nowe tablice informacyjne, nagłośnienie i nowoczesne oświetlenie. Na pierwszym piętrze nowego gmachu urządzone zostały nowe poczekalnie, a na parterze rozbudowano część gastronomiczną oraz kasy biletowe i informację dla podróżnych. Budynek łączył w sobie beton i duże przeszklone ściany. Miał trzy kondygnacje.
Pod budynkiem wykonano tunel łączący obie strony peronowe stacji. Dla linii Wrocław Główny – Poznań Główny przeznaczono perony 1, 2 i 3, dla linii Forst – Głogów – Łódź Kaliska, Leszno – Jarocin, Leszno – Zbąszynek perony 4 i 5. Perony zostały wydłużone i utwardzone. Do tej pory były to perony niskie, częściowo brukowane. Jednocześnie rozebrano kładkę nad peronami. Nowy dworzec został otwarty w dniu 30 października 1971 roku. W tym dniu dworzec odwiedziło kilka tysięcy mieszkańców Leszna.
Sąsiednia infrastruktura.
W 1922 roku, w Lesznie rozbudowano lokomotywownię, która do tej pory funkcjonuje, choć w mniejszym zakresie niż w 70-latach XX wieku, kiedy PKP notowały szczyty przewozów pasażerów i towarów. Obecna (2021 rok) wyremontowana lokomotywownia jest połową byłej lokomotywowni. Jest część południowa, nie ma części północnej. W 2000 roku, planowano rozbiórkę całego obiektu. Jednak w 2017 roku, ponowny rozwój kolei w Polsce wstrzymał ten proces. Pozostałą część lokomotywowni wyremontowano i nadal remontowane są tutaj lokomotywy. Obrotnica lokomotywowni nadal jest używana.
Od 2015 roku, ruch kolejowy obsługuje Lokalne Centrum Sterowania w Lesznie. Na stacji w Lesznie są dwa kompleksy budynków zakładów utrzymania taboru kolejowego. Jest wyremontowana lokomotywownia, wyremontowana wagonownia (remont ukończono w 2012 roku), całopociągowa myjnia, wieża ciśnień (już nie używana). Jest także skład nie używanych lokomotyw parowych i spalinowych.
W pobliżu dworca kolejowego przez wiele lat funkcjonował Szkoła Kolejowa. Obecnie jest to Zespół Szkół Elektroniczno - Telekomunikacyjnych (Technikum Nr 5).
W samym Lesznie, w 1977 roku, zbudowano estakadę w ciągu alei Jana Pawła II, Droga Krajowa Nr 12, nad torami kolejowymi likwidując przejazdy kolejowe na jednym poziomie. Estakada znacznie ułatwiła ruch samochodowy i pieszy w Lesznie. Również ułatwiła dojazd samochodem do dworca.
Nieco wcześniej, bo w 1969 roku, dla pieszych zbudowano przejście podziemne pod torami w ciągu ulicy Słowińskiej, co ułatwiło ruch pieszy mieszkańcom. Obecnie (2021 rok) ten obiekt jest przebudowywany.
W 2020 roku, w ciągu ulicy Wilkowicka oddano do użytku wiadukt nad torami. Wiadukt przebiega nad pięcioma torami. Do tej pory był przejazd kolejowy na jednym poziomie. Na tym nie skończyły się potrzeby Leszna na nowe wiadukty lub tunele. Konieczne byłyby wiadukty w ciągu ulicy 1 Maja, oraz dwa wiadukty w ciągu ulicy Dożynkowej.
Modernizacja dworca w Lesznie.
W marcu 2010 roku, rozpoczęto modernizację węzła kolejowego w Lesznie, która obecnie (2021 rok) jest już na ukończeniu. Na początku poddano modernizacji budynek dworca, którego ogólna bryła nie uległa zmianie. Zewnętrzna elewacja otrzymała nowy, atrakcyjny wygląd. Duże powierzchnie zewnętrznych ścian zostały wykończone ceramiczną wykładziną w kolorze cegły. Największe zamiany przeprowadzono we wnętrzu. Zniknęły bariery architektoniczne dla inwalidów. Zmniejszono liczbę kas, ale pojawiły się kasy dla osób na wózkach inwalidzkich. Zamontowano biletomaty, bankomaty i wpłatomaty. Położono nowe granitowe podłogi, zamontowano nowoczesne automatyczne drzwi. Na piętrze powstał punkt widokowy. Budynek dworca po modernizacji otwarty został w dniu 30 stycznia 2012 roku. Powierzchnia użytkowa wynosi aktualnie 2 482,9 m2. Koszt inwestycji to około 13 700 000 złotych.
W 2011 roku, przebudowano plac dworcowy. Wykonano nową nawierzchnię, miejsca parkingowe oraz nowe oświetlenie uliczne.
Od 2017 roku, przebudowie podane zostały perony, układ torowy i sieć trakcyjna. Przewidywany termin ukończenia wszystkich prac to 2022 rok.
Peron 1 znajduje się przy budynku dworcowym od wschodu i zachodu. Peron 2 i peron 3 jest po wschodniej stronie. Peron 1 i 2 są już wyremontowane. Perony są podwyższone, zadaszone, wyposażone w ławki, śmietniczki, nową informację kolejową i nowe oświetlenie. Nawierzchnia została przystosowana dla bezpiecznego poruszania się osób ociemniałych i niedowidzących. Perony są wyższe, dzięki czemu łatwiej wsiada się do pociągu. Peron 3 obecnie (2021 rok) jest w remoncie. Ten peron ma tylko jedną krawędź peronową. Peron 4 i peron 5 są po zachodniej stronie budynku dworcowego. Perony: 1 wschodni, 2 i 3 obsługują ruch na kierunku Poznań - Wrocław. Peron 4 obsługuje ruch na kierunku Głogów. Peron 5 obsługuje ruch na kierunku Zbąszynek i Ostrów Wielkopolski.
W trakcie remontów peronów dokonywano całkowitej wymiany podtorza, torów i całej trakcji elektrycznej.
Wyremontowano także tunel dla podróżnych, gdzie oprócz schodów są także windy. Na czas remontu tunelu zbudowano tymczasowa kładkę nad torami. Obecnie (2021 rok) trwają prace, aby tunel połączył ulicę Torową z ulicą Jana Kilińskiego.
Szlaki kolejowe w Lesznie:
Nr 271 Wrocław Główny - Poznań Główny jest w całości zelektryfikowana, w całości dwutorowa, znaczenia państwowego, o długości 164 km. Obecnie (2021 rok) trwają prace odcinkowej wymiany torów i sieci trakcyjnej, aby wkrótce pociągi jeździły tym szlakiem z prędkością 160 km/h. Czas przejazdu Poznań - Wrocław wyniesie 90 minut. Szlak Nr 14 Łódź Kaliska - Forst, o długości 388,600 km. Przebiega przez Ostrów Wielkopolski - Leszno - Żagań. Szlak Nr 359 Leszno - Zbąszyń, o długości 69,700 km, jednotorowa, nie zelektryfikowana, czynna z ruchem pasażerskim i towarowym.
Nr 318 to była linia kolejowa, nigdy nie zelektryfikowana, jednotorowa o długości 59,800 km, łączyła Leszno Dworzec Mały - Góra Śląska - Krzelów. Nr 817 Leszno - Leszno Grzybowo, rozebrana w okresie 2014 - 2017. Dawniej z dworca kolejowego biegły bocznice do zakładów przemysłowych: Zakłady Młynarskie, Metalplast, Agroma, Fabryka Pomp.
W okresie 2005 - 2010, wiele połączeń kolejowych zlikwidowano. Między innymi pociąg InterCity Wrocław - Leszno - Warszawa. Od 2017 roku, nastąpiła reaktywacja wielu połączeń pasażerskich.
Poczta Polska.
Leszno to miasto, w którym przez wiele wieków byli gnębieni Polacy przez niemieckojęzyczne nacje. Dlatego tak ważna w historii miasta była Poczta Polska. W Lesznie są dwa duże budynki Poczty Polskiej. Jeden jest w centrum miasta, a drugi na przeciw budynku dworca PKP.
Tragedia na dworcu w Lesznie w nocy 27/28 maj 1947 roku.
W nocy 27/28 maja 1947 roku, na dworcu w Lesznie doszło do potyczki zbrojnej. Polscy żołnierze, milicjant, kolejarze i podróżni wystąpili w obronie młodej polskiej kobiety, 21-letniej Zofii Rojuk, bezprawnie zatrzymanej przez rosyjskich żołdaków, dla wykorzystania seksualnego. W bezprawnym, fikcyjnym procesie stalinowskim, sąd wydał skandaliczne wyroki. W lesie, zostali zamordowani: podporucznik Jerzy Przerwa, kanonier Władysław Łabuza i kapral Wiesław Warwasiński. Chwała Bohaterom ! Morderstwa wykonano z zaskoczenia strzałem w tył głowy z pistoletu, w pobliżu przygotowano już dołu, o czym ofiary mogły się tylko domyślać.
Do więzienia trafili: kanonier Stanisław Stachura, Zygmunt Handke, Feliks Lis, Ignacy Dworak, Stanisław Bresiński. Pani Zofia Rojuk trafiła do syberyjskiego łagru.
Przed potyczką rosyjscy żołdacy oddzielili panią Zofię od jej córeczki. Mama i córka spotkały się dopiero po 21 latach. Żadnemu rosyjskiemu żołnierzowi nie postawiono żadnych zarzutów. Ich dane personalne zostały utajnione. Rodziny ofiar i polscy patrioci długie dziesięciolecia walczyli o upamiętnienie tego tragicznego wydarzenia, w postaci choćby tablicy na budynku dworca. Udało się. Na ten temat jest książka i kilka artykułów.
Opracował Karol Placha Hetman