Kraków 2020-04-27
Podlaska Wytwórnia Samolotów w Białej Podlaskiej.
Samoloty bojowe.
Historia
Potez XV, XXVII, XXV.
Nowo powstał Podlaska Wytwórnia Samolotów „PWS” rozpoczęła swoją działalność od produkcji samolotów Potez XV A2, które powstawały na podstawie licencji. Dla uruchomienia produkcji do Białej Podlaskiej przyjechała grupa inżynierów i techników francuskich.
Potez XV A2 to samolot liniowy. Konstruktorem był Henri Potez. Samolot budowany w PWS w latach 1924-1926. Zbudowano 35 samolotów. Pierwszy lot wykonano w dniu 1925-06-09 rok. Pilotem był Franciszek Rudkowski.
Kolejnym samolotem był Potez XXVII A2. Potez XXVII A2 to samolot liniowy, rozwojowy Potez XV. Samolot budowany w PWS z licencji w latach 1925-1926. Zbudowano 155 samolotów. Pierwszy lot około 1926-02-18 rok. Pilotem był Franciszek Rudkowski.
Potez XXV to samolot liniowy. Samolot budowany w PWS z licencji w latach 1926-1929. Zbudowano 50 samolotów. Pierwszy lot 1926 rok. Pilotem był Franciszek Rudkowski. Samoloty Potez XV oraz Potez XXV były równolegle produkowane w wytwórni w Lublinie.
PWS-1.
Pierwszą własną konstrukcją wytwórni PWS był samolot PWS-1. Samolot powstawał na zapotrzebowanie Wojska Polskiego. Samolot PWS-1 to dwu miejscowy samolot myśliwski i liniowy. Konstruktorami byli inżynierowie Zbysław Ciołkosz i Aleksander Grzędzielski. 1927 rok. Zbudowano jeden prototyp. Pierwszy lot 1927-04-25 rok. Pilot Franciszek Rudkowski.
Chociaż samolot miał dobre osiągi to już w pierwszym locie okazało się, że samolot PWS-1 jest mało zwrotny, źle skręcał. Dlatego w 1928 roku, samolot poddano modyfikacji. Samolot otrzymał PWS-1a. Znacznie rozbudowano statecznik pionowy. Na wniosek wojska samolot otrzymał dodatkowy zbiornik paliwa. Wojsko również zażądało, aby samolot można było szybko przebudować z wersji myśliwskiej na niszczycielską i na odwrót.
W trakcie prac nad samolotem PWS-1 przewidywano zmianę skrzydeł na konstrukcję metalową. Dla tego samolotu przewidywano oznaczenie PWS-1 bis. Po przeróbkach, samolot PWS-1a okazał się dużo cięższy. Pierwszy lot PWS-1a odbył się na początku 1929 rok. Ale samolot nie dobry. Spadły osiągi. Samolot przestał budzić zainteresowanie wojska i w dniu 1929-10-29 roku, prace nad nim przerwano.
PWS-5.
Kolejną konstrukcją wytwórni PWS był samolot PWS-5. Początkowo PWS-5 projektowany był jako samolot łącznikowy, następnie towarzyszący, a ostatecznie lekki samolot bojowy. Prace nad samolotem rozpoczęto z początkiem 1928 roku. Samolot PWS-5 był początkowo oznaczany jako PWS-7 i powstał jako prywatna inicjatywa Podlaskiej Wytwórni Samolotów. Dążono do stworzenia samolotu taniego w produkcji i eksploatacji, ale o dobrych parametrach lotu i właściwościach pilotażowych. Konstruktorami byli inżynierowie Aleksander Grzędzielski i August Bobek-Zdaniewski.
Samolot PWS-5 opracowano jako dwupłatowiec, o konstrukcji drewnianej. Do napędu wykorzystano dobry, ale słaby silnik Wright Whirlwind J5B o mocy 220 KM. Prototyp oblatany został w dniu 1928-12-28 roku, przez pilota Franciszka Rudkowskiego. Zbudowano jeden prototyp.
Wówczas samolot PWS-5 zgłoszono do Departamentu Lotnictwa Ministerstwa Spraw Wojskowych, jako propozycja samolotu łącznikowego, który miał towarzyszyć wojskom lądowym na linii frontu.
Próby wykazały dobre własności pilotażowe samolotu. Wojsko Polskie potwierdził zainteresowanie i zleciło dalsze prace z uwzględnieniem uwag. Drugi prototyp, oznaczony PWS-5a, został oblatany w lutym 1929 roku. Samolot PWS-5a miał zmienione usterzenie pionowe i przebudowane łoże silnika. Zbudowano tylko jeden prototyp, który przeszedł próby w IBTL w Warszawie.
Samolot PWS-5a poddano porównaniu z samolotami konkurencyjnymi Lublin R-X i PZL Ł-2 zostały ocenione lepiej i do produkcji wybrano samolot Lublin R-X. Jednak wojsko postanowiło zakupić także kilka maszyn PZL Ł-2 i PWS-5a. W październiku 1929 roku, samolot PWS-5a zajął piąte miejsce w I Locie Południowo-Zachodniej Polski.
Wady jakie ujawniły się w samolocie PWS-5a, były do zaakceptowania przez wojsko. Dlatego złożono zamówienie na partię pięciu samolotów. Samoloty zbudowano, oblatano i przekazano wojsku w sierpniu 1929 roku. Samolotom nadano oznaczenie PWS-5t2, typ 51 i numery seryjne od 51-3 do 51-7. Numery były takie, bo samoloty PWS-5 nr 51-1 i PWS-5a nr 51-2, były własnością wojska. Samoloty wykorzystywano jako liniowe, do holowania celów powietrznych i szkolenia strzelców pokładowych.
Samoloty PWS-5t2 zostały pozbawione lotek na dolnym płacie, dodano kołpak na piaście śmigła i przebudowano kabinę strzelca-obserwatora.
Samoloty PWS-5t2 skierowano do jednostek szkolnych w Grudziądzu i Bydgoszczy. Latem 1930 roku, dwa samoloty PWS-5t2, przydzielono do Rzecznej Eskadry Lotniczej w Pińsku, gdzie operowały z lądowiska usytuowanego przy Mostach Wolańskich. Szybko okazało się, że samoloty z podwoziem kołowym nie nadają się w terenie podmokłym. Szukano samolotów amfibii. Samoloty PWS-5t2 były używane do końca 1932 roku, do celów pomocniczych, między innymi do holowania rękawów do szkolenia w strzelaniu w locie.
PWS-6.
PWS-6. 1929-1931 rok. Konstruktorami byli inżynierowie Aleksander Grzędzielski i August Bobek-Zdaniewski. Zbudowano jeden prototyp, który oblatał pod koniec 1930 roku, pilot Franciszek Rudkowski. Samolot PWS-6 to była kontynuacją maszyny PWS-5. Różnice między samolotami były znaczne. Poprawiono skrzydła. Górne skrzydło na krawędzi natarcia otrzymały sloty. Końce skrzydeł zostały zaokrąglone. Na dolnym skrzydle zamontowano klapolotki.
Prototyp został oblatany w końcu 1930 roku. W połowie 1931 roku, samolot przeszedł próby w Instytucie Badań Technicznych Lotnictwa w Warszawie. Próby wykazały dobre właściwości pilotażowe, krótkie lądowanie i znacznie lepsze osiągi niż PWS-5, przy zastosowaniu takiego samego silnika. Samolot nadawał się również do akrobacji.
Samolot PWS-6 nie wszedł do produkcji, gdyż po próbach porównawczych samolotów PWS-6, PZL Ł-2 i Lublin R-X, ten ostatni został już skierowany do produkcji seryjnej.
PWS-10.
PWS-10. 1929-1932 rok. Samolot myśliwski. Konstruktorami byli inżynierowie Aleksander Grzędzielski i August Bobek-Zdaniewski. Pierwszy lot wykonano w marcu 1930 roku, pilot Franciszek Rudkowski. Zbudowano dwa prototypy i 80 egzemplarzy seryjnych.
Z końcem 1928 roku, lotnictwo wojskowe zamówiło budowę dwóch prototypów samolotu. W marcu 1930 roku, oblatano pierwszy prototyp. W drugiej połowie 1930 roku, prototyp przeszedł próby w Warszawie w IBTL.
Napęd samolotu PWS-10 stanowił silnik Lorraine-Dietrich LD-12Eb, taki sam jak w Blériot SPAD S-61C1. Dlatego samolot od razu traktowano jako konstrukcję przejściową. Zastosowanie tego silnika, do nowego płatowca przyczyniło się do obniżenia jego osiągów.
Drugi prototyp PWS-10/II był przeznaczony do zabudowania silnika Bristol ”Jupiter VIIF”, dla przeprowadzenia prób porównawczych w locie. Płatowiec został tak zaprojektowany, aby po zakończeniu prób można było zabudować w nim silnik Lorraine-Dietrich LD-12Eb.
Wojsko Polskie zamówiło 50 egzemplarzy, które został zwiększone do 80 egzemplarzy. Wiosną 1931 roku, rozpoczęto produkcję, w końcu 1931 roku, były gotowe pierwsze samoloty seryjne. Ostatnie samoloty dostarczono wojsku w sierpniu 1932 roku. Wszystkie maszyny weszły na uzbrojenie eskadr myśliwskich.
W 1933 roku, samoloty PWS-10 zastąpiono w eskadrach myśliwskich przez samoloty PZL P-7a. Samoloty PWS-10 zostały skierowane do Lotniczej Szkoły Strzelania i Bombardowania w Grudziądzu, a następnie Szkoły Wyższego Pilotażu w Grudziądzu, a także do CWOL w Dęblinie i CWTL w Bydgoszczy. Od 1938 roku, samoloty PWS-10 były stopniowo wycofywane. We wrześniu 1939 roku, 10 egzemplarzy PWS-10 znalazło się w składzie kluczy, wystawionych do obrony szkoły w Dęblinie. Kilka samolotów PWS-10 przejęło wojsko niemieckie, po zajęciu lotnisk w Dęblinie i w Ułężu, a przynajmniej dwa egzemplarze zostały przejęte przez armię czerwoną.
W 1936 roku, 20 samolotów PWS-10 sprzedano Hiszpanii (wojsko Franko), poprzez Portugalię. Weszły one w Hiszpanii do służby, otrzymując oficjalną nazwę ”Chiquita”. Samoloty używane były jako treningowo-myśliwskie do 1938 roku, kiedy skasowano ostatnie 11 egzemplarzy.
W grudniu 1930 roku, został oblatany samolot PWS-15, dwupłatowa odmiana samolotu PWS-10. Konstruktorzy Aleksander Grzędzielski i August Bobek-Zdaniewski. Nie podjęto produkcji seryjnej.
PWS-A.
AVIA BH-33 / PWS-A. 1929-1930 rok. Samolot myśliwski, produkowany na podstawie licencji. Konstruktorami byli inżynierowie Paweł Beneš i Miroslav Hajna. Zbudowano 50 sztuk. Kupno licencji samolotu AVIA BH-33, nie całkiem było zrozumiałe. Przypuszczalnie chciano uzyskać wiedzę co do stosowanych rozwiązań konstrukcyjnych w Czechosłowacji. Podobnie jak to było z samolotem brytyjskim Avro 621 Tutor.
PWS-19.
PWS-19. 1931-1933 rok. Samolot bombowo-rozpoznawczy. Konstruktorami byli inżynierowie Zbysław Ciołkosz i Antoni Uszacki. Zbudowano dwa prototypy. Pierwszy został oblatany we wrześniu 1931 roku, a pilotem był Franciszek Rutkowski.
W końcu 1929 roku, w Podlaskiej Wytwórni Samolotów przystąpiono do prac nad nowym samolotem liniowym. Z założenia samolot miał być następcą bojowych Potez XXV i Breguet XIX.
Pierwszy projekt samolotu został ukończony 1930-07-02 roku i został oznaczony PWS-19. Jednocześnie proponowano, że samolot był budowany jednocześnie w dwóch wersjach: A2-rozpoznawczej i B2-bombowej. W wersji bombowej, bomby początkowo miały być umieszczone pod kadłubem, lecz w późniejszym czasie zdecydowano się umieścić ładunek bombowy we wnętrzu kadłuba, co miało na celu poprawienie własności aerodynamicznych.
Samolot PWS-19 zaprojektowano jako górnopłat, co dawało lepsze pole widzenia do dołu. Po raz pierwszy, w samolocie polskiej konstrukcji, zastosowano podwójne usterzenie pionowe, które zapewnia szeroki kąt ostrzału. Uzbrojenie składa się ze stałego karabinu maszynowego obsługiwanego przez pilota i podwójnych sprzężonych karabinów na obrotnicy strzelca-obserwatora, zakładano również możliwość zainstalowania kolejnego czwartego karabinu maszynowego strzelającego w dół, na miejscu aparatu fotograficznego.
Pierwotnie, jako jednostkę napędową konstruktorzy chcieli zastosować silnik Bristol Jupiter VII F. Lecz silnik ten był w tym czasie drogi. W listopadzie 1930 roku, wykonano drugi projekt, w którym zaplanowano silnik Pratt & Whitney „Hornet” T-2 o mocy 525 KM.
Zbudowano dwa prototypy, które powstały na koszt wytwórni PWS. Pierwszy prototyp był przeznaczony do testów naziemnych w Białej Podlaskiej, pod nadzorem Instytutu Badań Technicznych Lotnictwa. Drugi prototyp przeznaczono do prób w locie i został oblatany w sierpniu 1931 roku.
Wiosną 1932 roku, samolot PWS-19 przeszedł próby w Warszawie w IBTL. Testy wykazały, że maszyna posiada zbyt małą sterowność i stateczność kierunkową.
Trzeci prototyp samolotu PWS-19 ukończony został 1932-08-04 roku, z uwzględnieniem wyników prób przeprowadzonych w IBTL. Zwiększono powierzchnię usterzenia, zmodyfikowano osłonę silnika, a także zastosowano owiewki aerodynamiczne na kołach. Ładunek bomb, zawieszony pod kadłubem i zastrzałami, został przeniesiony do dwóch komór bombowych usytuowanych w kadłubie. Po wykonaniu modyfikacji PWS-19 został ponownie przekazany do IBTL.
W dniu 1933-03-17 roku, doszło do katastrofy nad lotniskiem w Warszawie. Podczas nurkowania nastąpiło odkształcenie skrzydeł i samolot znalazł się w pozycji odwróconej, z której pilot nie mógł samolotu wyprowadzić. Pilot Kazimierz Kazimierczuk wyskoczyć ze spadochronem, a maszyna rozbiła się o ziemie. W drugiej kabinie był mechanik, który zginął. Komisja badająca przyczyny katastrofy stwierdziła, że nastąpiło zacięcie linki przestawiania kąta statecznika poziomego.
Po katastrofie prace nad PWS-19 zawieszono, gdyż czekano na wyniki prób konkurencyjnego PZL-23 „Karaś”. Ostatecznie z projektu samolotu liniowego PWS-19 zrezygnowano w 1935 roku.
W 1932 roku, wytwórnia PWS na podstawie samolotu PWS-19 opracowała projekt samolotu PWS-17 M2, który miał być mniejszy i lżejszy, a także posiadać większa siłę ognia niż PWS-19. Planowano, że PWS-17 miał być także samolotem w wersji nocnego myśliwca. Projekt PWS-17 nie został zrealizowany.
PZL P-11g Kobuz.
PZL P-11g Kobuz. 1939 rok. Samolot myśliwski opracowany w Państwowych Zakładach Lotniczych. W 1939 roku czyniono przygotowania do produkcji seryjnej w PWS. Z powodu napadu Niemców na Polskę, do produkcji nie doszło.
Opracował Karol Placha Hetman
Kraków 2020-04-27
Podlaska Wytwórnia Samolotów w Białej Podlaskiej.
Samoloty bojowe.
Konstrukcja
Konstrukcja PWS-1.
PWS-1 to samolot myśliwski i liniowy (niszczycielski), dwumiejscowy, jednosilnikowy, górnopłat, o konstrukcji mieszanej. Układ konstrukcyjny typu parasol.
Skrzydło o konstrukcji drewnianej, dwudźwigarowe. Skrzydło z przodu kryte jest sklejką, a reszta ma krycie płótnem. Płat mocowany do kadłuba rurami stalowymi i podparty dwoma parami zastrzałów, dodatkowo wykrzyżowany drutami. Na krawędzi spływu, na całej długości zamontowano klapo-lotki.
Skrzydło w samolocie PWS-1 bis, o konstrukcji metalowej, duraluminiowe. Skrzydła ma dwa dźwigary. Skrzydło z przodu kryte jest sklejką, a reszta ma krycie płótnem.
Kadłub o przekroju owalnym, wykonany w postaci kratownicy, spawany z rur stalowych i uzupełniony jest listwami drewnianymi. Łoże silnika wykonano z rur stalowych. Przednia część kadłuba jest kryta blachą duraluminiową. Reszta kadłuba jest kryta sklejką i płótnem.
Usterzenie konstrukcji drewnianej, kryte płótnem. Stateczniki wsparte zastrzałami i usztywnione drutami.
Podwozie trójpodporowe z tylną płozą. Podwozie główne trójgoleniowe.
Uzbrojenie (przewidywane): 1 lub 2 stałe, zsynchronizowane karabiny maszynowe, obsługiwane przez pilota, typu Vickers kal. 7,7 mm oraz 2 ruchome (na obrotnicy) karabiny maszynowe, typu Lewis kal. 7,7 mm, obsługiwane przez obserwatora. Samolot mógł zabrać 400 kg bomb.
Wyposażenie (przewidywane): aparat fotograficzny, radiostacja łączności, bomby oświetlające, fotokarabin.
Silnik rzędowy w układzie „W”, Skoda Lorraine-Dietrich LD 12 Eb, o mocy 331 kW (450 KM).
Dane T-T PWS-1.
Rozpiętość 12,65 m, długość 8,37 m, wysokość 3,34 m, powierzchnia nośna 30,5 m2, masa własna 1 425 kg, masa użyteczna 565 kg, masa całkowita 1 990 kg, prędkość maksymalna 232 km/h, prędkość przelotowa 190 km/h, prędkość lądowania 99 km/h, prędkość wznoszenia 5,0 m/s, pułap 5 600 m, zasięg 700 km.
Dane T-T PWS-1 bis.
Rozpiętość 13,7 m, długość 8,7 m, wysokość 3,3 m, powierzchnia nośna 30,0 m2, masa własna 1 375 kg, masa użyteczna 575 kg, masa całkowita 1 950 kg, prędkość maksymalna 232 km/h, prędkość przelotowa 200 km/h, prędkość lądowania 98 km/h, prędkość wznoszenia 5,4 m/s, pułap 5 000, zasięg 750 km.
Konstrukcja PWS-5.
PWS-5 to samolot łącznikowy, dwumiejscowy, jednosilnikowy, dwupłatowy, o konstrukcji drewnianej.
Płaty prostokątne, drewniane, dwudźwigarowe, dźwigary skrzynkowe. Skrzydła z przodu kryte sklejką, a reszta kryta jest płótnem. Skrzydła usztywnione są między sobą słupkami o układzie litery N i skośnymi zastrzałami, mocowane na piramidce z rur stalowych na kadłubie. Brak jest wykrzyżowania drutami. Lotki szczelinowe, kryte płótnem, w prototypie na obu płatach, w samolotach seryjnych tylko na płacie górnym. Skrzydła składane są do transportu naziemnego.
Kadłub o przekroju prostokątnym, drewniany, kratownicowy, kryty sklejką. Przód kadłuba i góra przed kabiną są kryte blachą aluminiową.
Usterzenie drewniane, kryte płótnem. Stateczniki podparte zastrzałami.
Podwozie klasyczne stałe, trójpodporowe z tylną płozą.
Silnik gwiazdowy, Wright ”Whirlwind J5” o mocy nominalnej 162 kW (220 KM). Silnik jest chłodzony powietrzem.
Uzbrojenie jest złożone z jednego ruchomego karabin maszynowy, na obrotnicy, typu Lewis kal. 7,7 mm.
Wyposażenie stanowi radiostacja pokładowa RKL/D, aparat fotograficzny F50, urządzenie do przechwytywania meldunków, prądnica śmigiełkowa, instalacja elektryczna.
Dane T-T PWS-5t2.
Rozpiętość 9,0 m, długość 6,78 m, wysokość 2,9 m, powierzchnia nośna 25,0 m2, masa własna 735 kg, masa użyteczna 385 kg, masa całkowita 1 120 kg, prędkość maksymalna 155 km/h, prędkość przelotowa 135 km/h, prędkość lądowania 60 km/h, prędkość wznoszenia 2,7 m/s, pułap 3 300 m, zasięg 550 km.
Konstrukcja PWS-6.
PWS-6 to dwumiejscowy, dwupłat, o konstrukcji drewnianej.
Skrzydła prostokątne z zaokrąglonymi końcami, drewniane, dwudźwigarowe, kryte sklejką do pierwszego dźwigara, reszta płótnem. Na górnym skrzydle zamontowano skrzela. Skrzydła usztywnione są między sobą słupkami o układzie litery N i skośnymi zastrzałami, mocowane na piramidce z rur stalowych na kadłubie. Brak jest wykrzyżowania drutami. Lotki szczelinowe, kryte płótnem. Skrzydła składane są do transportu naziemnego.
Kadłub o przekroju owalnym, drewniany, kratownicowy, oprofilowany listwami, kryty płótnem. Przód kadłuba kryty blachą aluminiową. W wersji seryjnej przewidywano zastosowanie kadłuba metalowego spawanego z rur stalowych.
Usterzenie drewniane, kryte płótnem. Statecznik poziomy, podparty zastrzałami, statecznik pionowy, usztywniony drutem.
Podwozie klasyczne stałe, trójpodporowe z tylną płozą.
Silnik gwiazdowy, Wright ”Whirlwind J5” o mocy nominalnej 162 kW (220 KM). Silnik jest chłodzony powietrzem.
Uzbrojenie jest złożone z jednego ruchomego karabin maszynowy, na obrotnicy, typu Lewis kal. 7,7 mm.
Wyposażenie stanowi radiostacja pokładowa RKL/D, aparat fotograficzny F50, urządzenie do przechwytywania meldunków, prądnica śmigiełkowa, instalacja elektryczna.
Dane T-T PWS-6.
Rozpiętość 9,6 m, długość 6,98 m, wysokość 2,95 m, powierzchnia nośna 25,0 m, masa własna 806 kg, masa użyteczna 369 kg, masa całkowita 1 175 kg, prędkość maksymalna 186 km/h, prędkość przelotowa 160 km/h, prędkość lądowania 70 km/h, prędkość wznoszenia 5,85 m/s, pułap 4 530 m, zasięg 640 km.
Konstrukcja PWS-10.
PWS-10 to jednomiejscowy górnopłat, o konstrukcji metalowo-drewnianej.
Skrzydło dwudźwigarowe kryte płótnem z dwoma parami zastrzałów łączącymi płat z kadłubem. Obrys skrzydła owalny.
Kadłub bardzo starannie opracowany, stosunkowo wąski i długi. Kadłub rozpoczyna się dużym kołpakiem śmigła, który płynnie przechodzi osłonę silnika. Elementem zakłócającym opływ kadłuba jest chłodnica umieszczona pod kadłubem, bo silnik jest chłodzony cieczą. Kadłub o konstrukcji kratownicowej, spawanej z rur stalowych, dodatkowo oprofilowany drewnianymi listwami. Przód kadłuba jest pokryty blachą, a od kabiny pilota pokryty płótnem.
Podwozie dwugoleniowe z tylną płozą ogonową.
Napęd zapewniał 12-cylindrowy, chłodzony cieczą, widlasty, w układzie „W” silnik Lorraine-Dietrich LD-12Eb, o mocy nominalnej 331 kW (450 KM), z chłodnicą umieszczoną pod silnikiem. Silnik napędzał dwułopatowe śmigło firmy Szomański.
Uzbrojenie to dwa zsynchronizowane karabiny maszynowe, typu Vickers wz. 09/18 kalibru 7,92 mm lub Vickers E kalibru 7,92 mm.
Wyposażenie to fotokarabin K-28, rakietnica Perkun.
Dane T-T PWS-10.
Rozpiętość 11,0 m, długość 7,7 m, wysokość 2,9 m, powierzchnia nośna 18,25 m2, masa własna 1 080 kg, masa użyteczna 381 kg, masa całkowita 1 461 kg, prędkość maksymalna 241 km/h, prędkość przelotowa 215 km/h, prędkość wznoszenia 6 m/s, pułap 6 125 m, zasięg 560 km.
Konstrukcja PWS-19.
PWS-19 to samolot rozpoznawczo-bombowy (liniowy). Zbudowany w układzie górnopłata, jednosilnikowy, dwumiejscowy. Samolot jest konstrukcji mieszanej z podwójnym usterzeniem pionowym w układzie zastrzałowego górnopłata.
Samolot ma proste skrzydło, o dużym wydłużeniu. Skrzydło jest połączone z kadłubem poprzez oprofilowaną wieżyczkę.
Kadłub jest o konstrukcji metalowej i przekroju owalnym. Kadłub wykonany jest ze spawanych rur stalowych. Konstrukcja usztywniona jest rurkami i drutami. Przednia część kadłuba jest pokryta blachą duraluminiową, do wysokości kabin załogi. Reszta jest pokryta płótnem na oprofilowanych listwach.
Usterzenie w układzie H, aby powiększyć pole ostrzału dla strzelca.
Podwozie klasyczne, trójpodporowe z płozą ogonową. Koła osłonięte owiewkami.
Silnik gwiazdowy Pratt & Whitney „Hornet” T-2, o mocy 525 KM, chłodzony powietrzem. Silnik otoczony jest pierścieniem Townenda. Silnik Pratt & Whitney R-1690 Hornet T-2 to 9-cylindrowa gwiazda, chłodzony powietrzem, o pojemności 27,7 litrów. Silnik był produkowany seryjnie w latach 1926-1942. Zbudowano 2 944 egzemplarze, które były produkowane w: USA, Włochy, Niemcy.
Dane T-T PWS-19.
Rozpiętość 14,5 m, długość 9,18 m, wysokość 3,16 m, powierzchnia nośna 29,0 m2, masa własna 1 340 kg, masa całkowita 2 185 kg, prędkość maksymalna 234 km/h, pułap operacyjny 7 200 m, zasięg 760 km.
Opracował Karol Placha Hetman
Kraków 2020-04-27
Podlaska Wytwórnia Samolotów w Białej Podlaskiej.
Samoloty bojowe.
Zestawienie
Potez XV - 35 egzemplarzy,
Potez XXVII - 155 egzemplarzy,
Potez XXV - 50 egzemplarzy,
PWS-1/1a - 1 egzemplarz,
PWS-5 - 7 egzemplarzy,
PWS-6 - 1 egzemplarz,
PWS-10 - 80 egzemplarzy,
PWS-A - 50 egzemplarzy,
PWS-19 - 2 egzemplarze.
Opracował Karol Placha Hetman