Mielec 2022-05-16
Kolei w rejonie Mielca.
Stacja kolejowa w Mielcu, współrzędne geograficzne: 50.292N 21.429E.
W 1887 roku, do Mielca doprowadzono kolei. Dworzec kolejowy Mielec, podobnie jak dwie małe stacje w osiedlach Rzochów i Wojsław, leżą na trasie linii kolejowej Nr 25, na odcinku Dębica – Tarnobrzeg. Po wielu latach zastoju w ruchu kolejowym, obecnie (2022 rok) transport szynowy w Mielcu wyraźnie odzyskuje znaczenie. Linia kolejowa po generalnym remoncie znowu jest intensywnie eksploatowana.
Około 15 km na północ od Mielca przebiega Linia Hutnicza Szerokotorowa, nazywana poprzednio Linia Hutniczo - Siarkowa, ( linia kolejowa nr 65 ) o rozstawie szyn 1 520 mm ( zgodnym ze stosowanym w krajach byłego CCCP ). Terminal przeładunkowy w Woli Baranowskiej jest w trakcie rozbudowy i umożliwia wymianę ładunków pomiędzy koleją szerokotorową, a normalnotorową oraz ciężarówkami.
Historia kolei w Mielcu.
Stacja w Mielcu została uruchomiona w dniu 30 października 1887 roku. W tym czasie Mielec znajdował się w zaborze austriackim. Szlak kolejowy do Mielca został poprowadzony z Dębicy, czyli od najważniejszego szlaku w Galicji, czyli linii Kraków - Lwów. Miastem docelowym nowego szlaku był Tarnobrzeg. Szlak wybudowało Towarzystwo Kolei Galicyjskiej im. Karola Ludwika na podstawie koncesji z 29 grudnia 1886 roku. Uroczystość otwarcia szlaku odbyła się w dniu 30 października 1887 roku.
W momencie budowy linia kolejowa miała pełnić głównie cele militarne i miała pozwolić monarchii Austro-Węgier na szybki transport wojska w przypadku wojny z Rosją. Jednak ta linia pełniła głównie ważną rolę gospodarczą i cywilizacyjną. Pamiętajmy, że w tym czasie sieć dróg kołowych była niewielka, a ich nośność była mała. Po roztopach drogi były nieprzejezdne. W dodatku, wóz konny zaprzężony z jednym koniem ciągnie towar o masie do 1 500 kg, a ten sam koń pociągnie wagony na szynach z towarem o masie do 20 ton, nie wspominając o lokomotywie parowej.
Już w wolnej Polsce, kiedy podjęto decyzję o budowie zakładów lotniczych w Mielcu, postanowiono doprowadzić bocznicę kolejową ze stacji Mielec na teren fabryki. Decyzja zapadła w dniu 23 grudnia 1937 roku. Bocznice kolejowe wybudowano do sierpnia 1938 roku. Do napaści zarazy germańskiej i moskali, we wrześniu 1939 roku, linia kolejowa Dębica – Mielec – Tarnobrzeg, pełniła ważną rolę w budowie COP (Centralny Okręg Przemysłowy) oraz rozwoju miast Małopolski.
W 1948 roku, szlak kolejowy Dębica - Mielec - Tarnobrzeg miał numer Nr 120, a w 1988 roku, szlak miał numer Nr 125, a obecnie Nr 25.
W 60-latach XX wieku, przeprowadzono remont systemu sterowania na szlaku. Wprowadzono sygnalizatory świetlne. Przejazdy kolejowo - drogowe wyposażono w zapory obsługiwane przez dróżników. Ponieważ szlak obsługiwał przewóz strategicznych towarów dla gospodarki narodowej, dlatego szybko na szlaku pojawiły się lokomotywy spalinowe ST43 oraz ST44, które jeszcze w XXI wieku, były użytkowane. Niewiele było polskich lokomotyw spalinowych SU45 oraz SU46, dlatego że rosjanie nakazały nam kupować nieekonomiczne ST44. W tym czasie ostateczny układ uzyskały przemysłowe bocznice kolejowe na terenie miasta Mielec i zakładów PZL.
W 60-latach, ruch osobowy w Mielcu był umiarkowany. Była możliwość podróży pociągami dalekobieżnymi między innymi do: Krakowa, Rzeszowa, Tarnobrzegu i Warszawy.
Z początkiem 80-lat, przeprowadzono kolejny remont szlaku kolejowego biegnącego przez Mielec. Wymieniono szyny na cięższego typu i podkłady na betonowe. Planowano elektryfikację szlaku, ale kierowana przez komunistów gospodarka coraz bardziej była niewydolna i plany należało odłożyć.
W 1992 roku, przeprowadzono prace remontowe na odcinku Chmielów koło Tarnobrzega – Padew Narodowa. W 1992 roku, zlikwidowano pociąg osobowy dalekobieżny relacji Lublin - Kraków jadący przez Mielec. Pociąg ten kursował od 1918 roku. W 1993 roku, zlikwidowano pociąg relacji Zagórz - Warszawa, także jadący przez Mielec.
Pod koniec 90-lat, przez Mielec przejeżdżało 8 par osobowych pociągów regionalnych, które kończyły bieg w Dębicy, Rozwadowie, Tarnobrzegu, Sandomierzu i Jaślanach. Pociągi składały się z wagonów piętrowych Bhp (dawniej Bipa) i lokomotywy spalinowej SU45. Czasami były to dwa wagony osobowe 43A, 101A „Ryflak” i lokomotywa spalinowa SM-42 (SU-42).
W 1997 roku, rozpoczęto remonty na kilku odcinkach szlaku, ale w 1998 roku, wszystkie prace zostały przerwane. Drastycznie spadła liczba pasażerów w pociągach osobowych, które przegrywała konkurencję z transportem samochodowym. W 2000 roku, zlikwidowano popularny pociąg łączony Hrubieszów - Zamość - Zwierzyniec Towarowy / Bełżec - Zwierzyniec Towarowy - Biłgoraj - Tarnobrzeg - Mielec - Dębica - Kraków - Katowice - Wrocław. Dlatego w okresie 2000 - 2004 wiele relacji pociągów osobowych zawieszono, a w 2009 roku, ze stacji w Mielcu odjechał ostatni rozkładowy pociąg osobowy. Ostatnim rozkładowym pociągiem dalekobieżnym był pociąg "Hetman", który składał się z dwóch wagonów 2 Klasy typu "Y" i jednego wagonu 1 Klasy typu "Y", a wagony ciągnęła lokomotywa spalinowa SU42 należąca do PKP Cargo. W 2011 roku, podjęto decyzje o powrocie pociągów osobowych na szlak, ale ostatecznie do tego nie doszło. W grudniu 2012 roku, masoński rząd wpisał szlak na listę linii do likwidacji. Na szczęście w kwietniu 2013 roku, linię kolejową skreślono z tej listy.
Ruch na szlaku był utrzymywany tylko okresowo przez pociągi towarowe. Korzystała z niego firma PKP Cargo i przewoźnicy prywatni. Stan torowiska pogarszał się i konieczne było wprowadzenie ograniczeń prędkości biegu pociągów. W niektórych miejscach nawet do 20 km/h. Prowadzono tylko doraźne naprawy, aby utrzymać przejezdność szlaku.
W dniu 23 grudnia 2014 roku, PKP Polskie Linie Kolejowe, ogłosiły przetarg na opracowanie dokumentacji dla projektu „Prace na liniach kolejowych Nr 25, 74, 78 na odcinku Stalowa Wola – Tarnobrzeg / Sandomierz – Ocice / Padew”. Z uwagi na dużą degradację szlaków, poszerzano w projektach zakres robót. Modernizację umieszczono w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego na okres 2017 - 2020.
Remont szlaku Dębica - Mielec - Panew Narodowa.
W październiku 2018 roku, podpisano umowę na remont szlaku Nr 25 na odcinku Dębica - Mielec. Umowa obejmowała między innymi wymianę 32 km torów, remont 40 przejazdów kolejowo-drogowych, 6 mostów, 31 przepustów oraz wybudowanie nowych peronów na stacjach Mielec, Rzochów, Wojsław, Pustków, Rzemień, Przecław, Dąbie i Kochanówka. Stacje i przystanki dostosowano do współczesnych standardów budując nowe perony i montując wiaty, ławki, oświetlenie oraz tablice informacyjne i oznakowanie. Wykonano system ścieżek naprowadzających dla osób niedowidzących. Przeprowadzone prace kosztowały 224,5 mln złotych.
Na odcinku Mielec - Padew Narodowa remont będzie przeprowadzony w drugiej połowie 2022 roku. Odcinek liczy 18 km i zostanie wyremontowany za sumę 170 milionów złotych. W październiku 2021 roku, podjęto decyzję o budowie nowych przystanków osobowych w Mieleckim Parku Przemysłowym pod nazwą Mielec EURO-PARK oraz w miejscowości Chorzelów. Przebudowane zostaną stacje i przystanki Chorzelów, Jaślany i Tuszów Narodowy. Pierwszy etap, to usuwanie starych szyn i podkładów. Przygotowywany jest już teren do układania nowych torów i budowy peronów. W zakresie prac jest przebudowa 12 przejazdów kolejowo-drogowych.
Już we wrześniu 2020 roku, zmodernizowanym torem pojechały pociągi towarowe. W dniu 1 września 2021 roku, uruchomiono ruch pasażerski na szlaku Dębica - Mielec. Początkowo uruchomiono cztery pary pociągów. Do transportu pasażerów wykorzystano autobusy szynowe typu SA135, które należą do Kolei Podkarpackiej. Podróż na trasie Mielec - Dębica trawa 35 minut. Dystans 32 km. Wiosną 2022 roku, połączenie jest realizowane przez dziewięć par pociągów. Bilet normalny kosztuje 9,10 złotych.
Obecnie szlak ma numer Nr 25 prowadzi przez: Łódź Kaliska - Tomaszów Mazowiecku - Skarżysko Kamienna - Tarnobrzeg - Dębica. Linia ma długość 323,528 km. Linia przebiegająca przez województwa łódzkie, świętokrzyskie i podkarpackie. Interesujący nas odcinek Chmielów - Mielec - Dębica, ma długość 65 km. Jest to odcinek jednotorowy, niezelektryfikowany. Chociaż planuje się elektryfikację odcinka Chmielów koło Tarnobrzegu - Dębica Towarowa.
Dworzec kolejowy w Mielcu.
Murowany, jednopiętrowy budynek dworca został oddany do użytku razem z linią kolejową w dniu 30 października 1887 roku. W czasie II Rzeczypospolitej Polskiej dworzec nieznacznie rozbudowany. Dobudowano piętro i boczne parterowe pomieszczenia. W 1967 roku, budynek wyremontowano. Wymieniono instalacje elektryczną, wodną i kanalizacyjną. Wymieniono stolarkę. Rozbudowano poczekalnię i zamontowano większe okna. Zmieniono przeznaczenia niektórych pomieszczeń. Od 2011 roku, budynek nie pełnił funkcji dworcowych, jego część jest wynajmowana przez ośrodek szkolenia kierowców oraz sklep meblowy. Także wynajmowane są byłe magazyny kolejowe.
Infrastruktura stacji kolejowej w Mielcu.
Województwo podkarpackie. Adres stacji kolejowej: Mielec ulica Głowackiego 8. Współrzędne geograficzne: 50.292N 21.429E.
Na stacji Mielec dokonała się rewolucja. Do tej pory na stacji nie było peronów pasażerskich. Podróżni wchodzili do wagonów z poziomu torowiska. Obecnie jest jeden nowoczesny peron typu wysokiego. Wysokość 0,55 m od główki szyny.
Do tej pory nad peronami była przerzucona kładka dla podróżnych i mieszkańców. Kładka miała trzy schody; jedne schody na końcach pomostu i jedne w środku do teoretycznego perony. Co ciekawe, nad samymi torami, przy balustradach, umieszczono identyczne osłony stosowane przy trakcji elektrycznej, której w Mielcu nie było i nie ma.
Obecnie pod torami i peronem jest tunel dla podróżnych wyposażony w schody, a dodatkowo w trzy windy dla osób niepełnosprawnych i podróżnych z większym bagażem. Tunel ma długość 50 m i zastąpił całkowite rozebraną kładkę nad torami.
Podjęto decyzję o budowie kolejnego przejścia podziemnego w okolicach dworca w Mielcu. Przejście to zastąpi obecny chodnik w poziomie torowiska. W Mielcu planuje się także budowę kolejnego wiaduktu drogowego nad torami, który pozwoli zlikwidować dwa przejazdy kolejowo-drogowe. Nowy wiadukt drogowy w Mielcu połączy ulicę Henryka Sinkiewicza z ulicą Kazimierza Jagiellończyka. Zastąpi on przejazdy drogowo-kolejowe w ciągu ulicy Stanisława Padykuły oraz Kazimierza Jagiellończyka (boczna). W Mielcu, wybudowane zostanie przejście przez tory łączące ulicę Benedyktyńską i ulicę Szarych Szeregów. Obecnie jest to dzikie przejście przez tory. Będzie ono dostępne dla pieszych i rowerzystów.
Inwestycje na linii kolejowej Nr 25 i w samym Mielcu to kolejne kroki w przeciwdziałaniu wykluczeniu mieszkańców mniejszych miejscowości z systemu komunikacyjnego. Dla mieszkańców Podkarpacia powrót kolei zwiększa możliwości komunikacyjne, poprawia warunki życia i możliwości rozwoju gospodarczego.
Bocznica kolejowa w Mielcu.
Decyzja budowy bocznicy zapadła w dniu 23 grudnia 1937 roku. Bocznice kolejowe wybudowano do sierpnia 1938 roku. Do napaści zarazy germańskiej i moskali, we wrześniu 1939 roku, linia kolejowa Dębica – Mielec – Tarnobrzeg, pełniła ważną rolę w budowie COP (Centralny Okręg Przemysłowy) oraz rozwoju miast Małopolski.
Bocznica rozpoczyna się na stacji Mielec i prowadzi w kierunku północnym po wschodniej stronie głównego szlaku. Na wysokości ulicy Stanisława Padykuły bocznica odbija na wschód i towarzyszy wspomnianej ulicy. Przy SSE Euro-Park Mielec (Polskie Zakłady Lotnicze) bocznica rozdziela się. Jeden tor prowadzi do Elektrociepłowni Mielec, a drugi na teren SSE Euro-Park Mielec. Tutaj jest kilka krótkich bocznic, a najdalsza sięga aż do pola wzlotów Lotniska w Mielcu. Całkowita długość torów bocznicy to niespełna 10 000 m.
Najbardziej intensywnie bocznice były użytkowane w 50-70-latach XX wieku, kiedy dostarczono nimi materiały i surowce do produkcji samolotów. Między innymi: duraluminium z Huty Skawina, urządzenia hydrauliczne z wrocławskich zakładów „Hydral”, przyrządy lotnicze z PZL Okęcie, silniki z zakładów PZL Rzeszów i inne. Obecnie (2022 rok) bocznice są wykorzystywane sporadycznie. Jedynie Elektrociepłownia Mielec przyjmuje regularnie wagony z węglem.
Połączenie z LHS.
W ramach usprawnienie transportu kolejowego będzie realizowana nowa inwestycja, która poprawi skomunikowanie LHS szerokotorową z linią Nr 25 normalnotorową. Ma zostać wyremontowany odcinek linii normalnotorowej z Padew do Woli Baranowskiej. W Woli Baranowskiej będzie rozbudowany terminal przeładunkowy.
Opracował Karol Placha Hetman