Lotnisko w Goleniowie koło Szczecina. 2010r.

Szczecin 2010-01-11

Lotnisko w Goleniowie koło Szczecina.

Współrzędne geograficzne: 53.584N 14.902E.

Lotnisko Goleniów. 2010 rok. Praca Karol Placha Hetman
Lotnisko Goleniów. 2010 rok. Praca Karol Placha Hetman

Historia Miasta Goleniów i okolic.

Najstarsze ślady osadnictwa na terenie Goleniowa pochodzą z epoki kamienia, to jest 4 200 - 3 500 lat p.n.e., kiedy osiedliły się tu pierwsze ludy nie koczownicze. Zajmowały się one rolnictwem i rybołówstwem. Następnie pojawiła się tutaj kultura łużycka, przypadająca na epokę brązu i początek epoki żelaza (1 200 - 400 p.n.e.). Na podstawie dużej ilości znalezisk możemy ustalić, iż istniała tutaj ciągłość osadnicza od okresu kultury ceramiki wstęgowej, aż do wczesnego średniowiecza. Wobec tego, kolejnym pewnikiem dotyczących tych terenów jest to, że były one nieprzerwanie zamieszkiwane przez Plemię Pomorzan, które jednak nie było w stanie stworzyć własnej państwowości. Na przestrzeni wieków musiało poddać się nachalnemu zniemczeniu, choć częściej ciążyło ku Koronie Rzeczypospolitej, która zawsze dawała dużo większą swobodę i tolerancję.

Po raz pierwszy nazwa Goleniów, a właściwie pomorskie Gólnowó (Golinog), wymieniona jest w dokumentach pisanych w 1220 roku. Sama nazwa mogła oznaczać golinę, czyli osadę położoną na miejscu bezdrzewnym, polanie lub pochodzić od starosłowiańskiego określenia puszczy, gola. Kolejne wzmianki o osadzie pochodzą z 1248 roku, (Golenoge) i 1255 roku, (Golnowe).

Z badań archeologicznych wynika, że w X wieku, osada była typu palowego. Mieściła się w zakolu rzeki Iny, a ludność jej dostarczała na dwór książęcy miód z dzikich barci, ryby oraz zajmowała się produkcją smoły i dziegciu. Obok tej osady znajdował się mały gród, prawdopodobnie strażnica. W Goleniowie rozwijał się handel. Przebiegały bowiem tędy ważne szlaki handlowe; lądowy i wodny. Wobec stałego rozwoju ośrodka, książę pomorski Barnim I nadał w 1268 roku, osadzie nad Iną lokację na prawie zachodnim. Oprócz licznych przywilejów, jak; zwolnienia celne na całym obszarze Księstwa Szczecińskiego, prawa do żeglugi na Inie bez jakichkolwiek ograniczeń, własny samorząd i inne. Nowe miasto otrzymało 120 łanów gruntów uprawnych, 30 łanów lasów oraz łąki sięgające Roztoki Odrzańskiej. Powołana wówczas Rada Miejska, czyli Samorząd przejmował w swoje ręce większość spraw miasta w zakresie działalności sądowniczej, finansowej, obronnej oraz gospodarczej. Dla stwierdzenia tożsamości wystawianych dokumentów przez samorząd, miasto wraz z lokacją uzyskiwało prawo posiadania własnego godła umieszczonego na pieczęci miejskiej, z której bezpośrednio przechodziło na tarczę herbową. Zachowana do dziś jedna z pierwszych pieczęci Goleniowa pochodzi z okresu lokacji miasta. Przedstawia stojącą na wodzie łódź z bukszprytem i sterem zawiasowym zwróconą dziobem w prawo, z której wyrasta zamiast masztu rozłożyste ulistnione drzewo przypominające dąb, na szczycie którego widać kroczącego w prawo Gryfa. Herb ten przechodził niewielkie zmiany. Ale w XVIII wieku, z nieznanych przyczyn, herb całkowicie zmieniono. Na dodatek nie wiadomo z czym ma się kojarzyć. Wyobraża on teraz dwa złote odwrócone od siebie półksiężyce i 4 gwiazdy. Wszystko na niebieskim tle.

Na handlu zbożem i towarami leśnymi Goleniów szybko się bogacił. Już w 1368 roku, Goleniów został członkiem Hanzy. Brał czynny udział w wymianie towarowej krajów nadbałtyckich. Największe budowle sakralne i świeckie, zwłaszcza obronne, powstały w XIV i XV wieku. W 1386 roku, Goleniów otrzymał przywilej bicia własnej monety zwanej białym groszem goleniowskim. Obok handlu rozwijało się w Goleniowie rzemiosło.

Od XVI wieku, mieszkańcom żyje się trudniej. Nastąpił koniec epoki szybkiego rozwoju. W 1529 roku, miasto nawiedził niszczycielski pożar. Ludność była jeszcze czterokrotnie, w ciągu dwóch stuleci, dziesiątkowana w pożarach oraz epidemiach. Ale główną przyczyną zahamowania rozwoju miasta były wojny wszczynane z zachodu i północy. W XVII wieku, przetoczyła się przez Goleniów, podobnie jak przez całe Pomorze Zachodnie, wyniszczająca wojna trzydziestoletnia. Kończący wojnę traktat, podzielił Pomorze Zachodnie między Szwecję i Brandenburgię. Pokój westfalski w 1648 roku, przyznał miasto Szwecji, pod której władaniem znajdowało się do 1679 roku, kiedy Szwedzi sprzedali Goleniów za 50 tys. talarów Brandenburgii. Cztery lata później ponownie wrócili tu Szwedzi, którzy wycofali się dopiero w 1720 roku, na mocy traktatu sztokholmskiego, kończącego wojnę północną. Goleniów opanowali prusacy, wprowadzając tu swe wojska i władze cywilne. Działania wojenne i rabunki załamały gospodarkę Goleniowa. Upadła żegluga i rzemiosło.

Rozpoczął się nowy okres w dziejach miasta. Mieszkańcy przystąpili do jego odbudowy, dokonując zasadniczych zmian w jego układzie przestrzennym. Poza murami powstały dwa przedmieścia, wybudowano szpitale, wagę miejską, ratusz, szkołę. Z tego okresu pochodzi też zachowany do dzisiaj spichlerz nad Iną. Węzłowe położenie miasta oraz ogromne obszary leśne przyczyniły się na początku XX wieku do rozwoju przemysłu, głównie meblarskiego.

Pierwsza i druga wojna światowa oszczędzała Goleniów do czasu. Do czasu, kiedy w 1945 roku, dotarł tu front sowiecki. W dniu 7.03.1945 roku, Goleniów zdobyła armii czerwona. W trakcie walk o miasto zapalił się kościół św. Katarzyny, doszczętnie spłonął ratusz, poważnie ucierpiała Starówka. Goleniów był zniszczony w około 65 %, a ze śródmieścia zostały tylko ruiny.

Na mocy traktatów ponadnarodowych, Goleniów z Ziemią Szczecińską przypadł Polsce. Zaczęli przybywać tu osadnicy Polscy deportowani z Kresów Rzeczypospolitej, zajętej teraz przez wojska sowieckie. Ale jeśli by wziąć pod uwagę, pozostawionych na Ziemi Szczecińskiej żołnierzy sowieckich, to oni byli tu najliczniejszą grupą etniczną, ulokowaną w jednostkach wojskowych po lasach i miasteczkach, których nie było na mapach.

Ważną datą w powojennych Polskich dziejach miasta był 1954 rok, kiedy Goleniów został stolicą powiatu, co było aktem formalnym, bowiem od dawna był już samodzielnym ośrodkiem. Powstały nowe i rozwinęły się istniejące już zakłady produkcyjne, szkoły i przedszkola, nowe osiedla mieszkaniowe, obiekty sportowe, rekreacyjne i kulturalne, odrestaurowano zabytki, rozwinął się handel i usługi, wybudowano nowy dworzec kolejowy i port lotniczy. Obecnie Goleniów, dzięki aktywności swoich mieszkańców jest jednym z najprężniej rozwijających się ośrodków w Województwie Zachodnio-Pomorskim.

Najważniejszą datą z najnowszej historii Miasta Goleniów była wizyta w dniu 11.06.1987 roku, na Lotnisku Goleniów Papieża Polaka świetego Jana Pawła II. Wizyta ta była związana z III pielgrzymką Papieża Polaka do Ojczyzny, a dniach od 8.06.1987 roku do 14.06.1987 roku. O godzinie 10;00, samolot Jakowlew Jak-40, z dostojnym gościem wyładował na lotnisku w Goleniowie. Ojciec Święty został powitany przez ordynariusza diecezji szczecińsko-kamieńskiej księdza biskupa Kazimierza Majdańskiego i władze Szczecina. Po powitaniu dostojny gość przeleciał śmigłowcem Mil Mi-8, na lotnisko w Dąbiu. Następnie samochód „Papa mobile” udał się na Jasne Błonia do Szczecina. Po uroczystościach i obchodach w Szczecinie, Ojciec Święty powrócił o 17;15 na Lotnisko Dąbie. Następnie śmigłowcem Mi-8 na Lotnisko Goleniów. Na płycie lotniska Gościa pożegnał wojewoda szczeciński Stanisław Malec. Tu padły cenne słowa Jana Pawła II wielokrotnie powtarzane: „Dbajcie o ludzi, służcie Ziemi Szczecińskiej, bo to nasz wielki skarb”. Samolot Jakowlew Jak-40 z Janem Pawłem II i towarzyszącym mu orszakiem udał się do Gdyni.

Jak-40 nb 032. 2020 rok. Zdjęcie Karol Placha Hetman
Jak-40 nb 032. 2020 rok. Zdjęcie Karol Placha Hetman

Miasto Goleniów. 2009 rok.

Goleniów jest miastem położonym na Równinie Goleniowskiej będącej częścią Pobrzeża Szczecińskiego. Miasto znajduje się na skraju Puszczy Goleniowskiej. Przez miejscowość przepływają: jedna z najdłuższych rzek Pomorza Zachodniego Ina oraz wpadające do niej rzeki: Wiśniówka oraz Struga Goleniowska. Miasto leży zaledwie 15 km od Odry, z którą jest połączone właśnie rzeką Iną. Odległość do Morza Bałtyckiego w linii prostej wynosi około 50 km. Miasto położone jest na wysokości 15 m n.p.m. Goleniów wbrew pozorom nie jest miastem małym. W 2007 roku, liczba mieszkańców wynosiła 22 440 osób; w tym dzieci i młodzieży 4 293 mieszkańców, ludzi w wieku produkcyjnym 14 969 i ludzi starszych 3 178.

Miasto leży na dawnym skrzyżowaniu Dróg Krajowych Nr 3 i Nr 6. W 80-latach XX wieku, wybudowano obwodnicę zachodnią Goleniowa ( droga Nr 3 ), zaś w 90-latach obwodnicę północną ( droga Nr 6 ). Obecnie planuje się budowę obwodnicy wschodniej. Wybudowanie obwodnic znacznie zmniejszyło ruch kołowy w centrum miasta i przeniosło transport poza tereny miejskie. Miasto z tymi trasami połączone jest trzema bezkolizyjnymi zjazdami. Dogodne połączenia drogowe czynią miasto bardziej atrakcyjnym dla inwestorów i turystów. Przez centrum Goleniowa przebiega również Droga Wojewódzka Nr 113, łącząca Świętą z Maszewem i Łęczycą.

W mieście znajduje się stacja kolejowa leżąca przy linii kolejowej Nr 401, łączącej port w Świnoujściu ze Szczecinem i południem Rzeczypospolitej. Poza okresem wakacyjnym zatrzymuje się tu jeden pociąg Tanich Linii Kolejowych zapewniający połączenie z Poznaniem, Warszawą i Krakowem. Lokalne pociągi kursują przez miasto ze Szczecina do Świnoujścia, Kamienia Pomorskiego lub Kołobrzegu i na trasie powrotnej. Na początku lat 90-tych zlikwidowano połączenie kolejowe z Maszewem. Obecnie torowisko, po którym jeździły te pociągi, zostało rozebrane, a w jego miejscu przebiega ścieżka rowerowa. Przez miasto przejeżdża również wiele pociągów towarowych, wiozących m.in. węgiel kamienny i paliwa.

Historia Lotniska Goleniów. 1957 rok.

Decyzja o zbudowaniu lotniska zapadła w 1952 roku, kiedy trwająca w Korei wojna osiągała swoje apogeum i konflikt na linii USA-CCCP narastał. I chociaż nasz naród nie chciał wojny, to nie miał wiele do powiedzenia. Ośrodek decyzyjny był na Kremlu w państwie moskiewskim.

Obiekt ulokowano wśród lasów. Lotnisko zaprojektowano zgodnie z istniejącymi wówczas kanonami. Jedna betonowa DS (RWY), o długości 1 800 m i szerokości 45 m. Do tego DK (doga kołowania) i indywidualne stanowiska postoju samolotów, rozśrodkowane. Infrastrukturę uzupełniała baza techniczna i magazyn paliw (MPS). Budowę rozpoczęto w 1953 roku, a ukończono w 1956 roku. Wieża kontroli lotów i hangar powstały później. Z czasem także powstał nowy MPS. Budynki koszarowe ulokowane są wśród drzew w południowo-wschodniej części kompleksu.

Główne zaopatrzenie lotniska realizowano transportem kolejowym poprzez wybudowaną od strony południowo-wschodniej bocznicy kolejowej, od szlaku nr 402 Goleniów-Nowogard. Linia kolejowa nr 402 jest szlakiem leżącym w północno-zachodniej Polsce. Łączy Koszalin z Goleniowem przez Kołobrzeg, Gryfice i Nowogard. W całości położona w województwie zachodniopomorskim. Linia jest jednotorowa, zelektryfikowana w 1988 roku, tylko na odcinku Koszalin-Kołobrzeg. Na całej długości jest czynna. Realizowane są na niej połączenia pasażerskie Kołobrzegu autobusem szynowym ze Szczecinem na zachód, a ekspresami, pociągami pospiesznymi i osobowymi z Koszalinem i Gdańskiem na wschód.

Osiedle oficerskie ulokowano w pobliżu miejscowości Marszewo, na południe od lotniska. Osada nazywa się Mosty-Osiedle. Obecnie (2010 rok) jest tam kilkanaście bloków mieszkalnych. Obecnie (2020 rok) osiedle zamieszkałe przez około 250 osób. Początki osiedla datuje się na 30-lata XX wieku, kiedy germańcy zaczęli budować osiedle mieszkaniowe dla pracowników fabryki zbrojeniowej.

Osiedle Mosty. 2010 rok. Praca Karol Placha Hetman
Osiedle Mosty. 2010 rok. Praca Karol Placha Hetman

Jednostki lotnicze na lotnisku Goleniów.

W 1956 roku, podjęto decyzję, że na nowe lotnisko zostanie przebazowany 4. PLSz „Kraków” bazujący do tej pory na Lotnisku Bydgoszcz. W literaturze często podaje się, że na Lotnisko Goleniów przebazowano 2 PLM „Kraków”. Jest to błąd, ale nie taki poważny, ponieważ jest tu mowa o tej samej jednostce, która ma rodowód wywodzący od 2. PBN (Pułk Bombowców Nocnych), przemianowany na 4. PLSz, a następnie po kolejnych zmianach na 2. PLM „Kraków”. Dodatkowo, ponieważ praktycznie nie prowadzono w CCCP prac nad wyspecjalizowanymi samolotami szturmowymi, dlatego Polskie Pułki Szturmowe od połowy 50-lat otrzymały na uzbrojenie, w miejsce szturmowych Ił-10 samoloty Lim-1/2, czyli mogły wykonywać zadania myśliwskie i szturmowe.

PZL Lim-2 nb 512. 2012 rok. Zdjęcie Karol Placha Hetman
PZL Lim-2 nb 512. 2012 rok. Zdjęcie Karol Placha Hetman

W 1957 roku, 4. PLSz został przebazowany z Bydgoszczy na Lotnisko Goleniów, na którym stacjonowała do momentu rozformowania w styczniu 1994 roku. W 1957 roku, 4. PLSz przyjął na uzbrojenie samoloty Polskiej produkcji typu PZL Lim-1/2. Wprowadzenie do uzbrojenia tych maszyn spowodowało w Pułku duże zmiany. Rozpoczęło się szkolenie na samolotach z napędem turboodrzutowym. Nowy sprzęt pozwolił na wykonywanie także zadań myśliwskich, więc pułk stał się pułkiem myśliwsko-szturmowym, czyli 4. PLM-Sz „Kraków”.

W 1960 roku, 4. PLM-Sz z Goleniowa podlegał bezpośrednio pod 8. Dywizję Lotnictwa Myśliwsko-Bombowego w Bydgoszczy. W skład dywizji oprócz 4. PLM-Sz wchodziły pułki; 5. PLM-Sz w Bydgoszczy i 48. PLM-Sz w Inowrocławiu. Z kolei 8. DLM-Sz podlegała pod Dowództwo Lotnictwa Operacyjnego z siedzibą w Poznaniu.

Wiosną 1960 roku, Pułk w Goleniowie otrzymał na wyposażenie pierwsze myśliwce Lim-5.

W 1963 roku, w Pułku nastąpiły kolejne istotne zmiany. Ponieważ Pułk został wytypowany do przezbrojenia na naddźwiękowe myśliwce MiG-21 i stał się Pułkiem Lotnictwa Myśliwskiego. Za tym nastąpiły kolejne zmiany organizacyjne. Pułk został wyłączony ze struktur 8. DLM-Sz, i został podporządkowany pod 5. BDLM (Brandenburska Dywizja Lotnictwa Myśliwskiego) w Świdwinie. Dywizja ta posiada teraz w swoim składzie dwa pułki myśliwskie 4. PLM Goleniów i 40. PLM Świdwin.

PZL Lim-5 nb 1721. 2022 rok. Zdjęcie Karol Placha Hetman
PZL Lim-5 nb 1721. 2022 rok. Zdjęcie Karol Placha Hetman

Od 1964 roku, pułk rozpoczął intensywne przeszkalanie pilotów i personelu technicznego na samoloty Mikojan i Guriewicz MiG-21. Oficjalnie szkolenie rozpoczęto w dniu 1.04.1965 roku. Pułk stał się prekursorem w wykorzystywania DOL (drogowe odcinki lotniskowe) dla MiG-21. Pierwszym pilotem który dokonał lądowania i startu samolotem MiG-21 na drodze był kpt. pilot Zbigniew Biedrzycki.

MiG-21 PF nb 2004. 2009 rok. Zdjęcie Karol Placha Hetman
MiG-21 PF nb 2004. 2009 rok. Zdjęcie Karol Placha Hetman

Około 1967 roku, podstawowym typem samolotu w pułku jest oczywiście MiG-21 w wersjach PF (około 5 sztuk) i PFM (około 12 sztuk). Ale pułk dysponował jeszcze Polskimi Lim-2 / 5 (około 15 sztuk).

W 1967 roku, nastąpiła korekta w organizacji Lotnictwa Operacyjnego. 4. PLM otrzymał nowy numer i nazwę własną 2. PLM „Kraków”. Stało się to na podstawie Rozkazu Nr 07/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 4.05.1967 roku, w sprawie przekazania jednostkom wojskowym historycznych nazw i numerów oddziałów frontowych oraz ustanowienia dorocznych świąt jednostek. Pułk w Goleniowie przejął także tradycje rozformowanego 2. PLM w Krakowie-Czyżynach.

Na przełomie 1966-1967, podjęto decyzję, o przeniesieniu na Lotnisko Goleniów z Lotniska Szczecin Dąbie cywilnego ruchu pasażerskiego. Ale o cywilnym lotnictwie w Goleniowie napisaliśmy w kolejnym artykule.

W 1971 roku, 5 Brandenburska Dywizja Lotnictwa Myśliwskiego została przemianowana na 3. Brandenburską Dywizję Szturmowo-Rozpoznawczą. Stało się to na podstawie zarządzenia Szefa Sztabu Generalnego Nr 012/Org z dnia 6.03.1971 roku. Równocześnie, rozporządzeniem Szefa Sztabu Wojsk Lotniczych Nr 03 z dnia 27.03.1971 roku, zmieniono podległości pułków. Dlatego 3. BDLSz-R otrzymała 8. PLSz z Mirosławca, 32. PLRTiA z Sochaczewa. Pozostał 40. PLM, przemianowany na 40. PLSz i przezbrojony w samoloty szturmowe. W konsekwencji 2. PLM z Goleniowa, wyszedł ze struktur 3. BDLSz-R i od tej pory bezpośrednio podlega pod Poznań, Lotnictwo Operacyjne. Ta sytuacja organizacyjna Pułku trwa najdłużej, bo aż do 1990 roku.

W okresie 1976-1977, RWY została wydłużona do 2 500 m. Jednocześnie zbudowano najnowocześniejszy wówczas w Polsce Port Lotniczy. Remonty RWY i DK wykonywano systematycznie co 4-5 lat, a w 1998 roku, wykonano kapitalny remont drogi startowej i głównej płaszczyzny postojowej, zwiększając ich nośność. W 1999 roku, dokonano przebudowy układu elektro-energetycznego zasilającego urządzenia lotniskowe. Zainstalowano wówczas nowoczesny system oświetlenia podejścia i RWY.

Przemiany społeczno-polityczne w Polsce 1989 roku, musiały także doprowadzić do zmian w Wojskowym Lotnictwie Polskim. Na podstawie Rozkazu MON z dnia 1.07.1990 roku, nastąpiło połączenie Wojsk Lotniczych zwanych poprzednio Lotnictwem Operacyjnym z Wojskami Obrony Powietrznej Kraju. W ten sposób powstały Wojska Lotnicze i Obrony Powietrznej. Jednostki lotnicze zgrupowano w czterech korpusach, a 2. PLM „Kraków” trafił do 2. Korpusu Obrony Powietrznej, ze Sztabem i Dowództwem w Bydgoszczy. W tym czasie Pułk na stanie posiadał 24 MiG-21 M / MF i 5 MiG-21 UM.

Ale likwidacja 2. PLM była raczej przesądzona. Redukcja uzbrojenia, a przede wszystkim brak widoków na nowy sprzęt, musiała doprowadzić do rozformowania jednostki. Zarządzeniem dowódcy Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej Nr 90 z dnia 23.09.1993 roku, i Rozkazem dowódcy 2 KOP Nr 46 z dnia 12.10.1993 roku, 2. PLM „Kraków” z dniem 31.12.1993 roku, został rozformowany. W dniu 10.01.1994 roku, odbyła się ostatnia zbiórka pułku. Posiadane samoloty przekazano do innych pułków lotniczych, między innymi do 1. PLM „Warszawa”. Ostatnie samoloty odleciały we wrześniu 1994 roku.

W 10-rocznicę odlotu ostatnich samolotów z pułku w Goleniowie zorganizowano zbiórkę byłej kadry zawodowej i dokonano odsłonięcia tablicy pamiątkowej na murze nowo wybudowanego portu lotniczego.

Pułk przez cały okres swej działalności należał do przodujących jednostek Polskiego Lotnictwa Wojskowego. Odznaczony został (już w 1945 roku) Krzyżem Orderu Virtuti Militari V klasy oraz krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (w 1975 roku) Honorowe pamiątki i odznaki, jakie otrzymał Pułk to między innymi: Gryf Pomorski, Złota Odznaka "Za pracę społeczną dla Krakowa", "Za zasługi dla Aeroklubu", "Zasłużony dla lotnictwa", Honorowa Odznaka I stopnia za zasługi dla PLL LOT.

Była kadra pułku i mieszkańcy Goleniowa często wspominają okres bytności 2. PLM. Na terenie JW pamiątki lotnicze eksponowano w Sali Tradycji. Po likwidacji JW dla pamiątek szukano nowego lokalu. W efekcie w 2005 roku, doprowadzono do przeniesienia pamiątek po 2. PLM do jednego z najcenniejszych zabytków Goleniowa do Bramy Wolińskiej. W tym obiekcie mieści się Punktu Informacji Turystycznej i Sali Historii Miasta Goleniowa i teraz oczywiście Sala Pamięci 2. PLM "Kraków". Można tu obejrzeć księgi pamiątkowe, albumy z setkami zdjęć, wycinki z czasopism traktujące o Pułku, jego dokonaniach i ludziach, pamiątkowe puchary, modele oraz kilka elementów sprzętu i wyposażenia. Sala funkcjonuje dzięki życzliwości władz miasta i dbałości pracujących tu osób.

Tragedia lotnicza w Goleniowie. 23.02.1973 rok.

W okresie stacjonowania na Lotnisku Goleniów jednostki bojowej wydarzyło się 10 wypadków i katastrof, w tym 6 z udziałem myśliwców typu MiG-21. Ale największą katastrofą było rozbicie się samolotu transportowo-pasażerskiego typu An-24 z 36 SPLT z ważnymi osobami na pokładzie.

W dniu 23.02.1973 roku, doszło na Lotnisku Goleniów do największej katastrofy w dziejach tego lotniska. Rządowy samolot An-24 W nr 97305702 nb 012, z delegacją wojskową Polską i Czechosłowacką, wykonywał lot z Okęcia do Goleniowa. Lot odbywał się wieczorem, a praktycznie w warunkach nocnych. Pogoda była dobra, ale pamiętajmy, że była zima. Samolot prowadzony był do samego końca przez lotniskowe urządzenia nawigacyjne, a wszystkie podzespoły An-24 działały prawidłowo. W rozmowach z wieżą nie odnotowano żadnych niepokojących komunikatów. Około godziny 22;45 samolot obniżył lot i zgodnie z planem zaczął się zbliżać do lotniska w Goleniowie. Widoczność była ograniczona przez chmury, jednak nie odnotowywano poważniejszych problemów nawigacyjnych. DS (RWY) była dobrze oświetlona. Dokładnie o godzinie 22;52 kontakt radiowy z załogą nagle się urwał. Rządowy An-24 do Lotniska Goleniów nigdy nie doleciał. Wysłana w teren ekipa nie miała wątpliwości, że nikt nie mógł przeżyć. Samolot uderzył w ziemię z taką siłą, że jego szczątki znalazły się w promieniu kilkuset metrów. Z 18 osób nikt nie zdołał się uratować. Cześć Ich Pamięci! Przyczyną było oblodzenie i uskok wiatru. Więcej napisaliśmy w osobnym Rozdziale.

Pomnik Lim-2, a następnie MiG-21 w Goleniowie. 2006-2008 rok.

W dniu 20.07.2006 roku, pożegnaliśmy ostatnią widoczną pamiątkę po 2 PLM "Kraków". Był nią samolot myśliwski Lim-2, który od 39 lat przypominał o związkach miasta z lotnictwem wojskowym. Ustawiony początkowo na terenie przyległym do ówczesnego GKO kilkakrotnie zmieniał swoje "miejsce bazowania", aż ostatecznie spoczął na postumencie przy skrzyżowaniu ulic Szkolnej i Jagiełły. Po rozwiązaniu 2 PLM miasto nie miało środków na chociażby symboliczną kosmetykę i niezbędne naprawy. Przed ze złomowaniem uratowała samolot decyzja o przeniesieniu go do 22 Bazy Lotniczej w Malborku! Dowództwo tej jednostki zgodziło się przejąć samolot, który po wyremontowaniu zostanie ustawiony jako pomnik na terenie bazy. Na kadłubie Lim-2 widnieje numer 1967 rok. Jest to numer przedstawiający rok rozpoczęcia fukcjonowania 2 PLM „Kraków” na lotnisku w Goleniowie.

Tak więc w 2006 roku, Miasto Goleniów zostało pozbawione akcentu lotnicze. Na szczęście nie na długo. Od sierpnia 2008 roku, w Goleniowie stoi kolejny samolot ustawiony jako pomnik przypominając lotnicze tradycje rejonu. Tym razem jest to MiG-21 UM nb 9353 nr 516999353. Dostarczono go do Polski w maju 1981 roku, a służbę zakończył w 10 PLM/10 ELT w 32 Blot w Łasku. Samolot stanął dzięki Stowarzyszeniu Seniorów Lotnictwa Wojskowego RP i władz miasta, z Panem Andrzejem Wojciechowskim, Burmistrzem Goleniowa na czele. Samolot przybył z Łasku w dniu 27.05.2008 roku, transportem kołowym, na ciężarówce. Następnie został na Lotnisku Goleniów zmontowany, a w dniu 18.08.2008 roku, na własnych kołach przetransportowano go do centrum miasta, na Plac Lotników gdzie ustawiono go na cokole. Numer burtowy na samolocie jest oryginalny. Na kadłubie pojawiło się godło 2 PLM choć egzemplarz ten nie latał w tym Pułku, ale użytkowano w nim właśnie tą wersję.

Uroczystego odsłonięcia pomnika dokonano w Święto Lotnictwa 28.08.2008 roku. W ceremonii, oprócz byłych lotników z goleniowskiego oddziału Stowarzyszenia Seniorów Lotnictwa Wojskowego RP, udział wzięli między innymi przedstawiciele władz samorządowych, młodzież szkolna i mieszkańcy miasta. Podczas uroczystości listem gratulacyjnym władz miasta i gminy uhonorowany został Zbigniew Skowroński - koło napędowe całego przedsięwzięcia, a burmistrz miasta i gminy Goleniów, Andrzej Wojciechowski otrzymał od prezesa goleniowskiego oddziału Stowarzyszenia Seniorów Lotnictwa Wojskowego RP, Władysława Puczko, pamiątkowy medal wybity z okazji 90-lecia Lotnictwa Polskiego oraz książkę opisującą historię 2 PLM „Kraków”.

Opracował Karol Placha Hetman