Borsk 2013-11-20
Lotnisko Borsk - lokalizacja.
Lotnisko Borsk znajduje się na Pojezierzu Pomorskim, a dokładnie na Pojezierzu Kaszubskim. Na wschód od Jeziora Wdzydze, w pobliżu niewielkiej Miejscowości Borsk. Administracyjnie leży w Województwie Pomorskim, Powiecie Kościerskim, Gminie Karsin. Lotnisko Borsk leży koło stacji kolejowej Bąk, w połowie linii kolejowej Nr 201, łączącej Kościerzynę z Czerskiem.
Inna nazwa lotniska to Wdzydze.
Miejscowość Borsk.
Miejscowość Borsk jest niewielką miejscowością. W 2006 roku, mieszkało tu 146 osób, w kilkunastu gospodarstwach. Teren jest leśno-rolniczy. Mieszkańcom żyje się tutaj naprawdę ciężko. Wszędzie jest daleko, nawet do drogi wojewódzkiej. Do Drogi Krajowej Nr 20 lub Nr 22 jest ponad 20 km. Czasami przyjeżdżają tutaj letnicy, którzy korzystają z lasów i jezior. W Borsku znajduje się kilka ośrodków wypoczynkowych oraz przystań i wypożyczalnia żaglówek i kajaków. Dla letników możliwości noclegu od murowanych domków z łazienkami, przez kwatery prywatne, do pola namiotowego. Jest restauracja i sklep. Od późnej jesieni do wczesnej wiosny Miejscowość Borsk zamiera. Kod pocztowy 83-442. Tablice rejestracyjne samochodów GKS.
Lotnisko Borsk.
Współrzędne Lotniska Borsk; 53 stopnie 57 minut 07 sekund N, 17 stopni 56 minut 36 sekund E. Leży na wysokości 142 m npm.
Wybranie tego terenu pod Lotnisko dla Ludowego Wojska Polskiego nastąpiło w 1951 roku, po decyzji Moskwy, o znacznym rozwinięciu Polskich Sił Zbrojnych. Trzeba przyznać, że miejsce to jest doskonałe dla takiego obiektu, jakim jest lotnisko. Odległe od znacznych skupisk ludzkich. Ukryte wśród lasów. A jednocześnie do Morza Bałtyckiego jest zaledwie 85 km. W dokumentach wojskowych Lotnisko nazywano Wdzydze, co miało utrudniać jego ewentualną lokalizację. Jednak wojskowi w swoim żargonie używali nazwy Borsk. Do budowy Lotniska przystąpiono stosunkowo późno, bo około 1954 roku, choć decyzja zapadła w 1951 roku. Pierwszą inwestycją Lotniska była budowa bocznicy kolejowej poprowadzonej od małej stacji Bąk, leżącej na trasie Kościerzyna-Bydgoszcz oraz Kościerzyn-Czersk, która wiodła przez lasy. Tą drogą dostarczano większość towarów potrzebnych do budowy, a później zaopatrzenia Lotniska. Obecnie (2012 rok) bocznica ta już nie istnieje. Tory zostały rozebrane na całej długości. Lotnisko zostało zbudowane według typowych wówczas planów. Otrzymało RWY na kierunku 11/29, czyli niemal na kierunku wschód-zachód. Wymiary RWY wówczas to 2 000 m x 30 m. Nawierzchnia betonowa. RWY mogła przyjmować wszystkie samoloty bojowe użytkowane w LWP, choć była głównie eksploatowana przez samoloty typu Lim. Po jednym z kolejnych remontów, RWY otrzymała nawierzchnię asfaltową, mniej wytrzymałą, ale trwalszą. Również wydłużoną ją o 300 m do 2 300 m x 30 m. Ta inwestycja była podyktowana wprowadzeniem do eksploatacji samolotów MiG-21. Wzdłuż RWY od strony południowej przebiega główna droga kołowania. Na jej końcach ulokowano dwie PPS (wschodnia i zachodnia). Główna droga kołowania łączy się z drogą startową pięcioma łącznikami. W południowo-wschodniej części Lotniska, w lesie ulokowano strefę rozśrodkowania samolotów z indywidualnymi stojankami. Mimo usytuowania ich w lesie zostały one z trzech stron otoczone wałami ziemnymi, co dodatkowo utrudnia zniszczenie samolotów stojących na ziemi atakiem z powietrza. Stojanek jest 12, co zapewnia miejsce dla składu jednej eskadry Pułku. Strefa rozśrodkowania ma wyjątkowo gruntowe drogi kołowania. Dlatego strefa była użytkowana stosunkowo rzadko. Jednak ich stan świadczy o systematycznej konserwacji.
Jak na lotnisko zapasowe, było tutaj dojść rozwinięte zaplecze. Strefa magazynowa w rejonie rampy kolejowej jest duża. Sama końcówka bocznicy kolejowej posiadała aż trzy tory. Z kolei strefa koszarowo-sztabowo-samochodowa posiadała aż 6 murowanych budynków różnego przeznaczenia. Wykorzystywanych do chwili obecnej. W centralnej części Lotniska Borsk, na wprost głównego wjazdu znajdują się dwa budynki o charakterze mieszanym wykorzystywane przez pilotów, jako zaplecze socjalne. Również na terenie Lotniska zorganizowany był bomboskład. Na stałych lotniskach pułkowych bomboskłady umieszczano poza rejonem lotniska, nawet w odległości ponad 5 km. Bomboskład na Lotnisku Borsk był użytkowany sporadycznie. Przechowywano tutaj głównie amunicję do działek pokładowych i bomby lotnicze. Lotnisko nie dysponowało stałym składem MPS. Materiały pędne dostarczano dystrybutorami samochodowymi na czas ćwiczeń. Również ubezpieczenie lotów w postaci łączności radiowej, systemu radiolokacyjnego oraz nocnego oświetlenia rozwijano na czas ćwiczeń. W czasie ćwiczeń (poligonów) oficerowie kwaterowali w domach prywatnych w pobliskich miejscowościach. Natomiast żołnierze służby zasadniczej biwakowali w namiotach rozłożonych w lesie. Kuchnie polowe zapewniały wyżywienie. Ćwiczenia organizowano zwykle w okresie wiosna-lato. Rzadko prowadzono ćwiczenia w okresie zimowym, z uwagi na brak wystarczającej ilości sprzętu i ludzi do zimowego utrzymania RWY w pełnej gotowości do użycia. Obawiano się uwięzienia samolotów po nagłych obfitych opadach śniegu.
Opis do zdjęcia: 1. RWY. 2. Główna droga kołowania. 3. Zachodnia Płaszczyzna Postoju Samolotów. 4. Wschodnia Płaszczyzna Postoju Samolotów. 5. Strefa rozśrodkowania i ukrycia samolotów. 6. Rampa kolejowa. 7. Część koszarowo-magazynowa. 8. Budynki Zaplecza Socjalnego. 9. Bomboskład. 10. Miejscowość Borsk.
Opis do zdjęcia: Z lewej widoczne zaplecze Lotniska. Z prawej strefa rozśrodkowania. Na wschodniej PPS widać małe samoloty.
Istnieją dokumenty, że Lotnisko Borsk miało stać się bazą dla jednego z pułków lotnictwa myśliwskiego. W 1950 roku, były między innymi następujące plany; 10 DLM OPL Słupsk – 28 PLM Słupsk, 25 PLM Pruszcz Gdański, 23(?) PLM oraz 11 DLM WL Świdwin – 11 PLM Debrzno, 24 PLM, 27 PLM. W tym czasie, każda Dywizja Lotnictwa Myśliwskiego miała posiadać trzy pułki. Więc jest prawdopodobne, że 23(?) PLM, 24 PLM lub 27 PLM miały bazować na Lotnisku Borsk. Daleko zaawansowane było przeformowanie 11 Dywizji Lotnictwa Myśliwskiego. 11 DLM została powołana do życia rozkazem Sztabu Generalnego WP Nr 0096/Org. W dniu 11.12.1951 roku. W jej składzie planowano; 11 PLM, 24 PLM, 27 PLM, dodatkowo 75. Kompania Łączności i 47. Ruchome Warsztaty Remontowe. Rozkaz zakładał sformowanie tych jednostek w okresie od maja do grudnia 1951 roku. Trudna sytuacja ekonomiczna kraju spowodowała, że realizacja tego rozkazu stała się niemożliwa. W tej sytuacji opracowano rozkaz 0078/Org. Z dnia 19.11.1952 roku, który zakładał formowanie lotniczych związków taktycznych o składzie dwóch pułków. W myśl tego rozkazu zaniechano formowania 24 PLM i 27 PLM. Z kolei 10 DLM w ogóle nie doczekała się rozkazu formowania trzeciej jednostki.
Jednak nie przerwano planów budowy Lotniska Borsk. Z cała pewnością w 1957 roku, Lotnisko już było wykorzystywane przez 9 DLM WL Malbork; 29 PLM Orneta, 41 PLM Malbork oraz 10 DLM OPL OK. Słupsk; 25 PLM Pruszcz Gdański, 26 PLM Zegrze Pomorskie, 28 PLM Słupsk.
W 1960 roku, nastąpiła kolejna reorganizacja lotnictwa. W wojskach OPL OK powstały korpusy. Między innymi; 2. Korpus OPL OK. Bydgoszcz posiadał cztery pułki myśliwskie; 11. PLM Debrzno, 25. PLM Pruszcz Gdański, 26. PLM Zegrze Pomorskie, 28. PLM Słupsk. Dysponował on aż 5 lotniskami. Dlatego Lotnisko Borsk zostało całkowicie przekazane do Lotnictwa Operacyjnego do 9. DLM Malbork, a w jego składzie były; 29. PLM Orneta, 41. PLM Malbork. W 1968 roku, został rozformowany 29. PLM Orneta i pułk z Malborka był jedynym gospodarzem Lotniska Borsk.
W 70/80-latach pułk z Malborka organizował tutaj swoje poligonowe ćwiczenia. Średnio 2-4 razy w roku przylatywały tu samoloty z Malborka. Zwykle MiG-21 PF/PFM/MF.
Od 90-lat Lotnisko Borsk jest coraz mniej użytkowane i staje się zbędne dla wojsk lotniczych.
Po opuszczeniu Lotniska przez Polskie Wojsko, nie zostało ono wpisane do żadnego rejestru. Wojsko przekazało je do AMW (Agencja Mienia Wojskowego), która wystawiła je na sprzedaż, bez konieczności zachowania lotniczego charakteru. Po paru latach (około 2006 roku) stało się ono własnością prywatną i zostało wpisane do Rejestru ULC pod Nr 58, jako inne miejsca do lądowania.
Kontakt: Jan Wardyn tel.+48 58 6873305, +48 605 234 022; Lotnisko użyczane jest lotnikom, skoczkom spadochronowym, lotniarzom i paralotniarzom. Najpopularniejsze są obecnie loty na paralotniach. Starty odbywają się przy pomocy samochodów osobowych i holu, okolicznych mieszkańców, którzy świadczą te usługi za odpowiednią opłatą. Dzięki RWY o długości 2 300 m, w ten sposób paralotniarze mogą osiągnąć pułap ponad 500 m. Obecność jezior powoduje, że łatwo tutaj znaleźć wznoszące kominy termiczne. Można odbywać długotrwałe loty. Obecność charakterystycznych jezior, niewielkich miejscowości, dróg i linii kolejowej - powoduje, że nawigacja tutaj jest łatwa. Obecni paralotniarze są dobrze wyposażeni i dysponują; łącznością radiową i GPS. Co jakiś czas do Borska przyleci samolot. Odbywają się tutaj także mniej lub bardziej legalne wyścigi samochodowe i motocyklowe.
Według informacji z jednego z forum internetowego, niedawno na RWY położony nowy asfalt na długości 1 500 m, poczynając od wschodniego progu (29). Przez co próg zachodni (11) został przesunięty. Wymalowano nowe pasy.
Stacja Kolejowa Bąk.
Warto napisać parę zdań o stacji kolejowej Bąk i linii Kościerzyna-Bydgoszcz i Kościerzyna-Czersk, a właściwie Gdynia - Centrum Polski. W 1918 roku, Rzeczypospolita Polska odzyskała niepodległość. Wówczas zdecydowano, że Polska musi posiadać linię kolejową łączącą Polskę z Morzem Bałtyckim z ominięciem Wolnego Miasta Gdańska. Głównym towarem, który miał być przewożony był węgiel kamienny ze Śląska. Dlatego linia została nazwana magistralą węglową. Nowa magistrala miała przebieg szlakiem jak najbardziej zbliżony do prostego. Trasa, ze względu na skromne fundusze miała być jednotorowa. Wymuszało to budowę mijanek w równych odstępach niezależnie od istniejących miejscowości. Tak powstały małe stacyjki wśród lasów. Jedną z nich stała się stacja Bąk. Szlak ma Nr 201. W lipcu 1925 roku, przystąpiono do budowy trasy pobocznej Nr 215, łączącej Bąk z Krasinem i dalej Czerskiem. Trasa ta została ukończona szybciej niż linia Nr 201, dlatego, że prusacy już w 1911 roku, zrobili przygotówkę pod nią, aby połączyć Piłę, Złotów, Chojnice z Gdańskiem. Pierwsze Polskie pociągi, po nowej linii kolejowej Czersk-Kościerzyna wyruszyły w dniu 1 listopada 1926 roku. W 1928 roku, ukończono ostatni budynek dworcowy. Były one zbudowane według jednego planu. O bocznicy kolejowej na Lotnisko Borsk napisaliśmy powyżej. Wspomnimy tylko, że w okresie PRL trasa Nr 201 stała się alternatywą do magistrali biegnącej z Trójmiasta przez Tczew, (którą znacznie zmodernizowano). Dlatego linia Nr 201 pozostała jednotorową i niezelektryfikowaną, jednak wciąż jest intensywnie użytkowana.
Opis do zdjęcia: Widok w kierunku południowym. Rozjazdy stacji Bąk. Pierwsze odejście torów w prawo prowadziło pociągi bocznicą na Lotnisko Borsk (kawałek dalej już torów nie ma). Drugi tor, widoczny łuk to linia Nr 215 do Krasina i Czerska. Na wprost, tor Nr 201 do Bydgoszczy.
Opracował Karol Placha Hetman