Kielce 2023-09-09
Śmigłowiec transportowy Boeing Vertol CH-47 Chinook.
Boeing CH-47 Chinook to jest ciężki wojskowy śmigłowiec transportowy. Prototyp pierwszy lot wykonał w dniu 21 września 1961 roku. W 1962 roku, śmigłowiec został wprowadzony do służby i obecnie (2023 rok) nadal jest w eksplotacji. Do 2012 roku, wyprodukowano ponad 1 200 egzemplarzy. Śmigłowiec Boeing CH-47 Chinook jest na wyposażeniu: USAF, RAF, Japonia, Australia, Kanada, Tajwan, Egipt, Grecja, India, Indonezja, Iran, Włochy, Korea Południowa, Libia, Maroko, Holandia, Arabia Saudyjska, Singapur, Hiszpania, Turcja, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Wietnam.
Boeing CH-47 Chinook to jest śmigłowiec z wirnikiem tandemowym (dwa wirniki nośne jeden za drugim), opracowany przez amerykańską firmę Vertol i wyprodukowany przez spółkę Boeing Vertol. Chinook to jest śmigłowiec o dużym udźwigu, będący jednym z najcięższych śmigłowców na świecie oraz jednym z najszybszych w locie. Nazwa, „Chinook”, pochodzi od rdzennych Amerykanów Chinook ze stanu Oregon i Waszyngton.
Historia konstrukcji.
Śmigłowiec Chinook został pierwotnie zaprojektowany przez firmę Vertol, która w 1957 roku, rozpoczęła prace nad nowym śmigłowcem z tandemowym wirnikiem, oznaczonym jako Vertol Model 107 lub V-107. W tym samym czasie Departament Armii Stanów Zjednoczonych ogłosił zamiar wymiany śmigłowca Sikorsky CH-37 Mojave, który był napędzany silnikiem tłokowym, na nowy śmigłowiec napędzany turbiną gazową. W czerwcu 1958 roku, armia Amerykańska zamówiła od firmy Vertol kilka egzemplarzy śmigłowców V-107, pod oznaczeniem YHC-1A. Po testach, wojsko oceniło, że śmigłowiec jest za ciężki do misji szturmowych, a za lekki do misji transportowych. Ale śmigłowiec, pod oznaczeniem YHC-1A został zamówiony przez Korpus Piechoty Morskiej Stanów Zjednoczonych, jako CH-46 Sea Knight. Armia USAF zamówiła powiększony śmigłowiec V-107, który został oznaczony Vertol Model 114. Śmigłowiec został oznaczony jako YCH-1B i pierwszy lot wykonał w dniu 21 września 1961 roku. Wprowadzenie do służby nastąpiło w 1962 roku.
W 1962 roku, w USA nastąpiła zmiana oznaczeń wojskowych konstrukcji lotniczych (w jeden system oznaczeń połączono konstrukcje używane w Korpusie Morskim, USAF i US NAVY) i w efekcie śmigłowiec HC-1B otrzymał nowe oznaczenie CH-47A.
Śmigłowiec Boeing CH-47 Chinook okazał się bardzo szybki. Prędkość maksymalna wynosiła 170 węzłów (200 mil na godzinę; 310 km/h). Śmigłowiec był zdecydowanie najszybszy wśród śmigłowców opracowanych w 60-latach XX wieku. W kolejnych latach śmigłowiec był systematycznie modernizowany. W 1982 roku, wprowadzono ulepszone silniki, kompozytowe łopaty wirnika, przeprojektowano kokpit (w celu zmniejszenia obciążenia pracą załogi), ulepszono systemy elektryczne i awionikę oraz zastosowano zaawansowany system sterowania lotem. Śmigłowiec jest w eksploatacji ponad 60 lat i podobnie jak bombowiec B-52 i transportowy Lockheed C-130 Hercules, są ikonami lotnictwa USAF. Najnowszą generacją głównego nurtu konstrukcji jest CH-47F, który zawiera kilka znaczących ulepszeń ograniczających konserwację, cyfrowe sterowanie lotem i jest napędzany dwoma silnikami Honeywell, o mocy 2 x 4 733 KM (2 x 3 529 kW).
Cywilna odmiana śmigłowca, o oznaczeniu Boeing Vertol 234 jest wykorzystywana przez operatorów cywilnych nie tylko do transportu pasażerskiego i towarowego, ale także do powietrznego gaszenia pożarów oraz do wspierania przemysłu drzewnego, budowlanego i wydobycia ropy naftowej.
Konstrukcja Boeing CH-47 Chinook.
Śmigłowiec Boeing CH-47 Chinook otrzymał dużą ładownię, która zajmuje większość kadłuba śmigłowca. W tyle śmigłowca zamontowano dużą rampę załadunkową. Dodatkowo w przodzie kadłuba, po prawej i lewej stronie śmigłowca, umieszczono drzwi wejściowe. Transportowane ładunki można także zawieszać na zawiesiu z hakiem pod śmigłowcem.
Śmigłowiec CH-47 napędzany jest dwoma silnikami turbowałowymi Lycoming T55, zamontowanymi po obu stronach tylnego pylonu maszyny i połączonymi z wirnikami wałami napędowymi. Początkowe modele były wyposażone w silniki o mocy 2 x 2 200 KM (2 x 1 600 kW) każdy. Przeciwbieżne wirniki eliminują potrzebę stosowania pionowego wirnika przeciwdziałającego momentowi obrotowemu, umożliwiając wykorzystanie całej mocy do podnoszenia i ciągu. Możliwość regulacji siły podnoszenia w każdym wirniku sprawia, że jest on mniej wrażliwy na zmiany środka ciężkości, istotne przy podnoszeniu i opuszczaniu ładunku. Podczas zawisu nad określonym miejscem śmigłowiec dwuwirnikowy ma zwiększoną stabilność w porównaniu z pojedynczym wirnikiem po dodaniu lub odjęciu ciężaru. Na przykład podczas desantu spadochronowego lub odczepieniu podwieszonego ładunku.
Napęd.
2 silniki Lycoming T55-GA-714A turbinowe, o mocy 2 x 4 733 KM (2 x 3 529 kW). Awaria jednego z silników nie powoduje upadku śmigłowca, bo drugi silnik ma taki nadmiar mocy, że możliwy jest dalszy lot.
Dane T-T Boeing CH-47F Chinook Chinook:
Załoga 3 osoby (2 pilotów i loadmaster lub inżynier lotniczy). Ładownia może pomieścić 55 skoczków spadochronowych. Długość 98 ft (30 m). Długość kadłuba 52 ft (16 m). Wysokość kadłuba 12 ft 5 in (3.78 m). Wysokość całkowita 18 ft 11 in (5.77 m). Masa własna 24,578 lb (11 48 kg). Masa maksymalna 50,000 lb (22 680 kg). Średnica wirników nośnych 60 ft (18 m). Prędkość maksymalna 170 kn (196 mph, 315 km/h). Prędkość przelotowa 160 kn (184 mph, 296 km/h). Zasięg 400 nmi (460 mi, 740 km). Pułap operacyjny 20,000 ft (6,100 m). Prędkość wznoszenia 1,522 ft/min (7.73 m/s).
Opracował Karol Placha Hetman