Antonow An-24. 1966r.

Kraków 2008-10-26

Samolot transportowy Antonow An-24.


202b Rozdział 1966-10-20.


Mało kto pamięta, że samoloty typu Antonow An-24 były użytkowane w Polsce nie tylko przez firmę PLL LOT, ale także przez Lotnictwo Wojskowe. Mało znany jest także fakt wykorzystywania samolotu An-24 jako LSD ( latające stanowisko dowodzenia ).

 Generalnie samolot pasażerski Antonow An-24 był udana konstrukcją i na jego podstawie zbudowano samolot transportowy An-26. Oba typy samolotów były eksploatowane w Polsce.

Historia.


Wprowadzone do eksploatacji samoloty Li-2, Ił-12 oraz Ił-14 nie bardzo spełniały oczekiwania użytkowników. Zbyt słabe zespoły napędowe, a przede wszystkim brak ciśnieniowych kabin dla załogi i pasażerów powodowały znaczne ograniczenia eksploatacyjne. Należało skonstruować nowe samoloty, pozbawione tych wad. 
Nie było to jednak takie proste. Na Zachodzie budowano osobno samoloty wojskowe i osobno cywilne. W CCCP budowano wyłącznie samoloty wojskowe. Jedynym biurem, które zajęło się budową samolotu wojskowo-cywilnego było biuro kierowane przez doktora Olega Antonowa. Oficjalnie do prac nad nowym samolotem przystąpiono w 1958 roku. Celem było opracowanie dwusilnikowego samolotu transportowego, który mógłby także przewozić pasażerów.

Opracowując samolot transportowy sięgnięto po najnowsze trendy w światowym lotnictwie. Zauważono, że samoloty transportowe z powodu zastosowania napędu śmigłowego (o coraz większej średnicy śmigieł), mają wysoko umieszczone podłogi kabiny. O ile dla pasażerów jest to tylko kilka stopni więcej trapu, to dla ciężkich ładunków wymaga podniesienia ich na znaczną wysokość. Słusznym zatem rozwiązaniem jest budowanie samolotów w układach górno-płatów, a nawet grzbieto-płatów. Podłoga kabiny (ładowni) znalazła się znacznie niżej. Takie rozwiązanie spowodowało także możliwość przeniesienia silników pod skrzydło, zamiast jak do tej pory umieszczać je nad lub przed skrzydłem. Te dwa podstawowe rozwiązania spowodowały, że obsługa silników na ziemi stała się łatwiejsza, gdyż dostęp do najważniejszych urządzeń wymagał niższych podestów, a nawet mógł odbywać się bez nich. 
Do napędu postanowiono wykorzystać silniki turbośmigłowe, które dysponują znacznie większą mocą niż jednostki tłokowe, a jednocześnie zużywają mniej paliwa niż silniki 
turboodrzutowe.


Pierwszy prototyp nowego samolotu został oblatany w dniu 20.12.1959 roku, a pilotami byli J. Kurlin i G. Łysenko. W kwietniu 1960 roku, pierwszy lot wykonała kompletna wersja pasażerska. W 1963 roku, samolot wszedł do eksploatacji. Produkcja była znacząca i w 1967 roku, przekroczyła 1 100 sztuk. Do tej liczby musimy dodać kilkaset maszyny wyprodukowane w Chinach pod oznaczeniem Y-7.


Samolot został zbudowany w wielu wersjach i odmianach. Podstawową wersją była wersja pasażerska oznaczona jako An-24 W, zabierająca na pokłada 44-52 pasażerów. Tu małe 
sprostowanie; po rosyjsku litera W wygląda jak Polskie B, dlatego zdążają się opisy mówiące o wersji Antonow-24 B.


W trakcie produkcji samolotów An-24 dokonywano licznych zmian. Między innymi w tyle kadłuba zamiast jednej kierownicy aerodynamicznej zastosowano dwie. Zmodyfikowano klapy skrzydłowe. Zastosowano nowe silniki AI-24 A o mocy 2 x 1 902 kW.


Wersja An-24 RW jest odmianą An-24 W, którą wyposażono w dodatkowy zabudowany w prawej gondoli silnik turboodrzutowy RU-19-300, w miejscu stosowanej dotychczas turbiny 
rozruchowej. Silnik ten to typowy silnik APU. Silnik ten pełni rolę rozrusznika silników turbośmigłowych i wspomaga ciąg podczas startu, czy lotu. Dzięki takiemu rozwiązaniu możliwe jest eksploatowanie samolotów na wysokogórskich lotniskach, o położeniu do wysokości 3 000 m npm i przy temperaturze powietrza do + 30 stopni C.


Wersja An-24 T to wersja transportowa, gdzie w tylnej dolnej części kadłuba umieszczono podnoszone do góry drzwi. Samolot wyposażono w elektryczną suwnicę podsufitową i 
przenośnik podłogowy. Klapę załadunkową można otwierać podczas lotu.


Wersja An-24 RT to wersja An-24 T wyposażono w dodatkowy silnik turboodrzutowy. 
Samoloty An-24 były w użyciu w wielu krajach. Jeszcze w 2005r. wiele małych firm przewozowych korzystało z nich.



An-24 dla Wojska Polskiego. 1966 rok.


W 1966 roku, władze państwowe zdecydowały kupić pierwsze dwa samoloty An-24 W dla przewozu ważnych osobistości (VIP) i włączyć je do floty obsługiwanej przez 36 Specjalny 
Pułk Lotnictwa Transportowego na Okęciu. W dniu 20.10.1966 roku, oba samoloty dostarczono do Polski, a nosiły oznaczenia An-24 W nr 67302801 nb 011 oraz nr 67302802 nb 012.


Na marginesie. VIP to skrót anielskiego zwrotu Very Important Person – bardzo ważna osoba. Oczywiści dzisiaj nikogo ten skrót nie dziwi i jest on powszechnie znany. Jednak w 
czasie komunizmu nie do pomyślenia byłoby używanie takiego zwrotu. Mówiono – Samolot osobo ważny.


Po krótkim okresie użytkowania, już w dniu 3.04.1969 roku, samoloty te przekazano do PLL LOT gdzie otrzymały rejestracje SP-LTO i nazwę własną Odra oraz SP-LTP i nazwę własną 
Poprad.






W dniu 10.08.1968 roku, do 36 SPLT w Warszawie dostarczono trzeci samolot An-24 W nr 87304504 nb 014. Jako ciekawostkę podamy, że nb 013 nie nadano. Egzemplarz ten służył najdłużej ze wszystkich wojskowych An-24. W dniu 29.01.1977 roku, został przekazany do PLL LOT i otrzymał rejestrację SP-LTZ. Po pewnym czasie powrócił do służby w wojsku, które przebudowało go na latające stanowisko dowodzenia. Jego eksploatacja zakończyła się w 1992 roku.

 
W dniu 24.12.1969 roku, (kiedy Wojsko Polskie dysponowało już tylko jednym An-24 W) do 36 SPLT dostarczono dwa nowe An-24 W nr 97305701 nb 011 (ponownie) oraz nr 
97305702 nb 012 (ponownie). Pierwszy z tych samolotów, w dniu 10.10.1973 roku, został przekazany do PLL LOT, gdzie otrzymał rejestrację SP-LTT i nazwę Noteć. Ten drugi samolot w dniu 28.02.1973 roku, uległ katastrofie.

Ostatni An-24 W nr 97306007 nb 015, wojsko otrzymało w dniu 26.05.1970 roku, i po czterech latach eksploatacji, w dniu 27.06.1974 roku, przekazano do PLL LOT, gdzie otrzymał rejestrację SP-LTU i nazwę Drawa.


Łącznie Wojsko Polskie eksploatowało 5 samolotów An-24 W.



Antonow An-24 w PLL LOT.


Samoloty An-24 w wersji W weszły na wyposażenie PLL LOT w marcu 1966 roku. Było ich łącznie z samolotami przekazanymi przez wojsko około 20 sztuk. Zastąpiły samoloty Li-2, Ił-14.


Były eksploatowane głównie na liniach krajowych. Z początkiem 1990r. zaczęły być zastępowane przez samoloty ATR-42. Ich definitywna eksploatacja zakończyła się w 1992r., a część 
maszyn sprzedano.


Przez prawie 26 lat samolot An-24 W był podstawowym samolotem pasażerskim na trasach krajowych, łącząc następujące lotniska; Okęcie, Gdańsk-Wrzeszcz, Gdańsk-Rębiechowo, 
Balice, Wrocław-Starachowice, Poznań-Ławica, Szczecin-Goleniów, Koszalin-Zegrze Pomorskie, Słupsk, Rzeszów.




Wersje samolotu Antonow An-24.


• An-24 – podstawowa wersja pasażerska. Przeznaczony do przewozu osób na krótkich trasach, do 500 - 900 km. W trakcie produkcji zastosowano mocniejsze silniki AI-24 A o 
mocy 2 x 1 902 kW.
• An-24 PT – samolot opracowany w 1964r., przystosowany do lotu w klimacie tropikalnym i użytkowania na lotniskach wysokogórskich. Jako pierwsza odmiana otrzymał napęd złożony z dwóch turbośmigłowych silników AI-24 T o mocy 2 x 2 076 kW (2 x 2 820 KM) i turbinowego silnika RU-19-300 o ciągu 1 x 883 daN (1 x 900 kG) (APU). Silnik ten pełni rolę rozrusznika silników turbośmigłowych i wspomaga ciąg podczas startu, czy lotu. Dzięki takiemu rozwiązaniu możliwe jest eksploatowanie samolotów na wysokogórskich lotniskach o położeniu do wysokości 3 000 m npm i przy temperaturze powietrza do + 30 stopni C. Jednak ta odmiana chwilowo nie weszła do produkcji.
• An-24 W – samolot pasażerski opracowany w 1966 roku. Zabiera na pokład do 52 pasażerów lub 5 500 kg ładunku. Samolot otrzymał silniki AI-24 o mocy 2 x 1 877 kW (2 x 2 550 KM). Samolot był eksploatowany w Polsce.
• An-24 RW – samolot An-24 W z dodatkowym silnikiem turboodrzutowym RU-19-300, jak w odmianie An-24 PT. Samolot opracowano w 1967 roku.
• An-24 T – transportowo-desantowy. Opracowany w 1966 roku. W tylnej dolnej części kadłuba umieszczono podnoszone do góry drzwi ładowni. Samolot wyposażono w elektryczną suwnicę podsufitową i przenośnik podłogowy. Klapę załadunkowa można otwierać podczas lotu i przez nią skaczą spadochroniarze.
• An-24 RT – to wersja T wyposażono w dodatkowy silnik turboodrzutowy.
• An-24 TW – to praktycznie prototyp samolotu An-26. Opracowany w 1968 roku.
• An-24 P – to specjalistyczna wersja przystosowana do gaszenia pożarów z powietrza.


Konstrukcja samolotu Antonow An-24.

Antonow An-24 to był średni samolot transportowy bliskiego i średniego zasięgu. Przeznaczony głównie do transportu osób. Załogę stanowi 3 – 5 osób. Standardowo załoga składa się z dwóch pilotów, 
nawigatora, radiotelegrafisty i mechanika pokładowego. W lotach rejsowych załogę stanowi tylko dwóch pilotów. Na pokład można zabrać 44 - 52 pasażerów. Dwusilnikowy górnopłat, o konstrukcji półskorupowej. Samolot jest dostosowany do użytkowania z nawierzchni gruntowych.


Skrzydło pięcioczęściowe, dwudźwigarowe. Kąt zaklinowania wynosi 3 stopnie. Zewnętrzne części skrzydeł mają ujemny wznos 2 stopnie. Skrzydła wyposażono w klapy i lotki. Lotki 
wykonano z laminatu szklanego. Wyważono je masowo i wyposażono w klapki wyważające. Klapy poszarzacze Fowlera dwusekcyjne, napędzane są hydraulicznie. Wewnętrzne klapy są 
jednoszczelinowe, zewnętrzne są dwuszczelinowe. Do skrzydeł dołączone są gondole silnikowe wraz z komorami podwozia głównego. Krawędzie natarcia, wykonano jako kanały przez które przepływa gorące powietrze służące do odladzania skrzydeł.


Kadłub podzielony jest technologicznie na trzy główne części. Przednia część rozpoczyna się osłoną laminatową o konstrukcji ulowej pod którą umieszczono wyposażenie. Kabina 
załogi przeznaczona jest dla 5 osób załogi; dwóch pilotów, nawigatora, radiotelegrafisty i mechanika pokładowego. W górnej części kabiny załogi znajduje się właz do awaryjnego 
opuszczania samolotu przez załogę. Pomiędzy kabiną załogi, a pasażerską umieszczono przedział bagażowy, do którego dostęp jest także z zewnątrz samolotu przez drzwi umieszczone w prawej burcie. W tej części samolotu jest także pomieszczenie dla stewardesy i tu przygotowuje się posiłki. Kabina pasażerska mieści 44 – 52 fotele w typowym układzie 2 x 2 z przejściem pośrodku. Wyposażono ją w 16 okien, po 8 na każdej burcie. Okien jest bardzo mało i nie wszyscy pasażerowie mogli podziwiać widoki przez okno. Niektóre z tych okien stanowią wyjścia awaryjne. W tyle kadłuba na lewej burcie umieszczono drzwi przez 
które wsiadają pasażerowie. W ogonie znajduje się jeszcze jedno pomieszczenie bagażowe, do które dostęp jest także przez drzwi umieszczone na prawej burcie. Kabina załogi, 
pasażerska i przedziały bagażowe są hermetyczne i klimatyzowane.


Usterzenie klasyczne z podziałem na stery i stateczniki. Poziome jest zamontowane z silnym wznosem. Pionowe z dużym napływem. Krawędzie usterzenia odladzane ciepłym 
powietrzem.


Podwozie trójpodporowe z kołami przednimi. Wszystkie koła zdwojone. Przedni zespół chowany jest do kadłuba do tyłu. Sterowany w lewo-prawo, przy użyciu instalacji hydraulicznej. Podwozie główne z długimi goleniami, chowane do przodu do komór umieszczonych w gondolach silnikowych. Pokrywy podwozia głównego mają duże przetłoczenia, aby zastosować maksymalnie duże ogumienie. Pokrywy są cały czas zamknięte, a otwierają się tylko dla wysunięcia bądź schowania podwozia. Chroni to komory przed dostaniem się zanieczyszczeń. Amortyzatory olejowo-gazowe (azot) umieszczone w goleniach. Instalacja hydrauliczna chowa i wypuszcza podwozie, skręca zespołem przednim, hamuje kołami podwozia głównego. Awaryjne otwieranie podwozia pod własnym ciężarem.




Zespół napędowy An-24 W.


Dwa turbośmigłowe silniki AI-24 o mocy 2 x 1 877 kW ( 2 x 2 550 KM ) lub silniki AI-24 A o mocy 2 x 1 902 kW. Napędzają one czterołopatowe śmigła, przestawiane i wyposażone w 
instalację odladzania zarówno krawędzi natarcia łopat jak i kołpaka. 

Dane T-T An-24 W. 1966 rok: 



Rozpiętość 29,30 m
. Długość 23,53 m
. Wysokość 8,32 m. 
Powierzchnia nośna skrzydeł 72,46 m2. 
Masa własna 13 400 – 14 600 kg
. Masa całkowita 21 000 kg. 
Masa maksymalna 24 000 kg
. Masa ładunku 5 500 kg
. Paliwo 5 000 kg
. Prędkość maksymalna 490 km/h
. Prędkość wznoszenia 4 m/s
. Prędkość przelotowa 350 – 450 km/h
. Prędkość lądowania 160 - 175 km/h
. Zasięg maksymalny 2 000 – 2 400 km
. Zasięg 2 050 km z ładunkiem 2 100 kg oraz 550 km z ładunkiem 5 500 kg
. Pułap 8 400 m. 
Rozbieg 600 m. Dobieg 1 500 m. Załoga 5 osób.

Zestawienie samolotów An-24 w Polsce.



Samoloty używane w 36. Specjalnym Pułku Lotnictwa Transportowego.



1 An-24 W nr 67302801 nb 011 dostarczony w dniu 20.10.1966r. na stan 36 SPLT na Okęciu. W dniu 3.04.1969r. samolot przekazano do PLL LOT gdzie otrzymały rejestracje SP-LTO i 
nazwę własną Odra.



2 An-24 W nr 67302802 nb 012 dostarczony w dniu 20.10.1966r. na stan 36 SPLT na Okęciu. W dniu 3.04.1969r. samolot przekazano do PLL LOT gdzie otrzymały rejestracje SP-LTP i 
nazwę własną Poprad.



3 An-24 W nr 87304504 nb 014 dostarczony w dniu 10.08.1968r. do 36 SPLT. Egzemplarz ten służył najdłużej ze wszystkich wojskowych An-24. W dniu 29.01.1977r. został przekazany do PLL LOT i otrzymał rejestrację SP-LTZ. Po pewnym czasie powrócił do wojska, które przebudowało go na latające stanowisko dowodzenia.



4 An-24 W nr 97305701 nb 011 ( ponownie ) dostarczony w dniu 24.12.1969r. do 36 SPLT. W dniu 10.10.1973r. został przekazany do LOT gdzie otrzymał rejestrację SP-LTT i nazwę 
Noteć.



5 An-24 W nr 97305702 nb 012 ( ponownie ) dostarczony w dniu 24.12.1969r. do 36 SPLT. W dniu 28.02.1973r. uległ katastrofie koło Goleniowa.



Samoloty używane w PLL LOT.



1 An-24 W SP-LTA nr 57302203 Zakupiony w 1966r. Zakończył loty w 1990r.



2 An-24 W SP-LTB nr 57302205. Zakupiony w 1966r. Próba uprowadzenia do RFN w dniu 10.01.1981r.



3 An-24 W SP-LTC nr 5730220.

4 An-24 W SP-LTD nr 57302209. Dostarczony w 1966 roku. W dniu 2.11.1988 roku, uległ katastrofie koło Rzeszowa. Zginęła jedna osoba.



5 An-24 W SP-LTE. W dniu 24.01.1969 roku, samolot An-24 SP-LTE podchodził do lądowania na lotnisku Strachowice koło Wrocławia. Załoga podchodziła do lądowania przy warunkach pogodowych poniżej dopuszczalnego minimum. Lotnisko informowało, że widoczność wynosi 800 m, a po chwili, że już tylko 400 m. Minimum było 1 100 m. Samolot przyziemił dużo przed lotniskiem. Uszkodził trakcję kolejową na trasie Wrocław-Wałbrzych, słupy energetyczne i kilka drzew. Ostatecznie, samolot zatrzymał się na polu. Na szczęście nikt nie zginął i nikt nie odniósł poważnych obrażeń. Hospitalizowano tylko pilotów. Wszystkich pasażerów odwiózł autobus PLL LOT do centrum Wrocławia. Samolot zezłomowano, a piloci utracili licencje. Wypadku nie nagłaśniano.



6 An-24 W SP-LTF. Uległ katastrofie podczas zderzenia z górą w której zginęły 53 osoby w dniu 2.04.1969 roku.



7 An-24 W SP-LTG nr 67302504.



8 An-24 W SP-LTH nr 67302505.



9 An-24 W SP-LTJ nr 67302506. 



10 An-24 W SP-LTK nr 67302507.



11 An-24 W SP-LTL.



12 An-24 W SP-LTM.



13 An-24 W SP-LTN.



14 An-24 W SP-LTO Odra nr 67302801. Początkowo wojskowy. Patrz wyżej.



15 An-24 W SP-LTP Poprad nr 67302802. Początkowo wojskowy. Patrz wyżej. Latał jeszcze w 1992 roku.



16 An-24 W SP-LTR nr 07306008.



17 An-24 W SP-LTS.



18 An-24 W SP-LTT Noteć nr 97305701. Początkowo wojskowy. Patrz wyżej.



19 An-24 W SP-LTU. W dniu 26.03.1981r. uległ katastrofie przy lądowaniu w Słupsku. Zginęła jedna osoba.



20 An-24 W SP-LTZ nr 87304504. Wojskowy. Patrz wyżej.



Opracował Karol Placha Hetman