Kraków 2014-12-01
Struktura Lotnictwa Wojska Polskiego w 70-lata XX wieku.
W 70-latach, samoloty MiG-21 MF były podstawowymi myśliwcami w Wojsku Polskim. Prezentowany samolot był użytkowany w 10. PLM w Łaski. Jednym z jego pilotów był kapitan Andrzej Śliwiński. Po służbie samolot trafił do Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie.
Organizacja Lotnictwa Wojskowego w każdym kraju na świcie zależy od kilku czynników, z których na plan pierwszy wysuwają się trzy: 1 Sytuacja polityczna. 2 Ilość funduszy przeznaczonych na wojsko. 3 Posiadany sprzęt, możliwe modernizacje, planowane zakupy i jego wymiana.
Te trzy czynniki determinują strukturę Lotnictwa Wojskowego. Właśnie 70-lata XX wieku, w Polskim Lotnictwie Wojskowym były okresem rozsądnej stabilizacji, bez raptownych i chaotycznych zmian. Sprzyjała temu równowaga przeciwnych bloków militarnych. W Polsce, po wydarzeniach na Wybrzeżu, w grudniu 1970 roku, kierownictwo w PZPR przejęła nowa władza i po raz kolejny Naród Polski uwierzył, że socjalizm może mieć ludzką twarz. Lotnictwo wojskowe było stabilnie finansowane. Uzyskano zadowalający poziom nasycenia w technikę. Wysoki był poziom wyszkolenia żołnierzy zawodowych i służby zasadniczej, czemu sprzyjało wysokie morale. Nie odnotowywano aktów dezercji wśród kadry zawodowej. Już po 12-latach służby oficer zawodowy, mógł przejść do cywila. Lecz już po 15-latach służby uzyskiwał minimalne świadczenie emerytalne i mógł podjąć pracę w cywilnej gospodarce. Z drugiej strony, Wojsko Polskie wielu ludziom „ratowało” życie. Dawało względną stabilizację finansową i mieszkaniową. Armia była tym sektorem, gdzie żołnierz zawodowy dostawał mieszkanie służbowe, w którym mógł pozostać nawet po przejściu na emeryturę. W społeczeństwie żołnierz zawodowy był postrzegany jako ten który „strzeże granic” i należy się mu szacunek. Prawie wszyscy młodzi mężczyźni trafiali do służby zasadniczej, więc nieliczne były rodziny, które nie miały nic wspólnego z Wojskiem Polskim. Z uwagi na obowiązek noszenia strojów wyjściowych, poza koszarami, powodował, że żołnierze byli łatwo zauważalni na ulicy, a noszone dystynkcje, baretki, odznaki i naszywki przynależności do określonego rodzaju sił zbrojnych były powodem dumy i wzbudzały szacunek. Do szczególnie wyróżnianych służb należeli; marynarze, podhalańczycy, czerwone berety i oczywiście stalowe mundury.
Zanim przejdziemy do struktury Wojskowego Lotnictwa okresu 70-lat, to musimy jeszcze wspomnieć, iż w tym czasie Polska była krajem okupowanym. W naszym kraju stacjonowała wielotysięczna armia z państwa moskiewskiego, która dysponowała nawet zamkniętymi miastami na terenie Polski. Ich stolicą była Legnica, powszechnie przez nich nazywana Małą Moskwą.
Struktura Polskiego Lotnictwa Wojskowego.
Popatrzmy na strukturę Polskiego Lotnictwa Wojskowego. Ukształtowała się ona w okresie 1967 - 1969 i w zasadzie przetrwała (z niewielkimi zmianami) do 1989 roku.
W listopadzie 1967 roku, powołano Dowództwo Wojsk Lotniczych powstałe z połączenia Lotnictwa Operacyjnego z Inspektoratem Wojsk Lotniczych. Siedzibą dowództwa był Poznań. W rezultacie w 1968 roku, powstały: Wojska Lotnicze oraz Wojska Obrony Powietrznej Kraju. Całość logistycznie spinało Dowództwo Wojsk Lotniczych (DWL). Różnica między jednym a drugim rodzajem wojsk, polegała na charakterze wykonywanych zadań i podległości. Wojska Lotnicze, poprzednio zwane Lotnictwem Operacyjnym, w ewentualnym konflikcie, wspólnie z armią państwa moskiewskiego ruszyłyby na Zachód. Podlegały pod dowództwo układu warszawskiego. Natomiast Wojsk Obrony Powietrznej Kraju, zwane poprzednio OPL OK (Obrony Przeciw-Lotniczej Obszaru Kraju), były przeznaczone, jako tarcza do obrony granic i obszaru Polski.
Dowódcy Wojsk Lotniczych: Gen. dyw. pil. Jan Raczkowski - 1967-1972. Gen. dyw. pil. Henryk Michałowski - 1972-1976. Gen. dyw. pil. Tadeusz Krepski - 1976-1983. Gen. dyw. pil. Tytus Krawczyc - 1983-1989. Gen. dyw. pil. Jerzy Gotowała - 1989-1990.
Dowódcy Wojsk Obrony Powietrznej Kraju: Gen. dyw. pil. Roman Paszkowski - 1967-1976. Gen. broni. pil. Longin Łozowicki - 1976-1990.
Wojska Lotnicze - Lotnictwo Myśliwskie.
W 1967 roku, Lotnictwo Myśliwskie Wojsko Lotniczych dysponowało dwiema Dywizjami i czterema Pułkami:
5 DLM Świdwin – 4. PLM Goleniów, 40. PLM Świdwin.
9 DLM Malbork – 29. PLM Orneta, 41. PLM Malbork.
Jednostki te dysponowały samolotami myśliwskimi: PZL Lim-2/5 – 60 egzemplarze. MiG-21 PF – 22 egzemplarze. MiG-21 PFM – 47 egzemplarze. Razem 129 myśliwców.
W 1967 roku, 4. PLM Goleniów zmienił nazwę na 2. PLM „Kraków” Goleniów. Poprzedni 2. PLM Czyżyny został rozformowany, a jego samoloty zostały przekazane do Łasku. 2. PLM Goleniów, w marcu 1971 roku, wyszedł ze struktur 3. (zamienionej potem na 5.) Dywizji Lotnictwa Szturmowego/Myśliwskiego i przeszedł pod dowództwo 4. DLM.
W 1967 roku, sformowano 4. Pomorską Dywizję Lotnictwa Myśliwskiego. Powstała ona poprzez zamianę nazwy 9. DLM Malbork. Dywizja istniała do 1991 roku. Miała w swoim składzie: 41. PLM Malbork oraz 9. PLM Debrzno (Była to nowa Jednostka Wojskowa na bazie rozformowanego 11. PLM, w 1968 roku). 29. PLM Orneta został rozformowany w dniu 31.12.1968 roku. Na Lotnisku Orneta nie bazował już żaden pułk lotniczy.
W marcu 1971 roku, 40. PLM Świdwin został przekwalifikowany z pułku myśliwskiego i stał się Pułkiem Szturmowym, 40. PLSz. Było to największe przeobrażenie pułku w czasach Polski Ludowej, związane z całkowitą wymianą samolotów.
Wojska Lotnicze - Lotnictwo Myśliwsko-Szturmowe
W 1967 roku, lotnictwo szturmowe dysponowało jedną Dywizją i trzema Pułkami: 16. DLM-Sz Piła: 6. PLM-Sz Piła, 51. PLM-Sz Piła, 53. PLM-Sz Mirosławiec.
Jednostki te dysponowały samolotami myśliwsko-szturmowymi: PZL Lim-5 – 60 egzemplarzy, PZL Lim-6 bis – 88 egzemplarzy. Razem było 148 samolotów myśliwsko-szturmowych.
W dniu 30.06.1967 roku, 53. PLM-Sz Mirosławiec otrzymał nową nazwę 8. PLM-Sz. Czasowo używano nawet nazwy 8. Brandenburski PLM-Sz Mirosławiec.
W 1969 roku, 16. DLM-Sz zmienił nazwę na 5. Brandenburską DLM-Sz. W składzie Dywizji były: 3. PLM-B Bydgoszcz. 6. PLM-Sz Piła, który został połączony z 51. PLM-Sz. 8. PLM-Sz Mirosławiec, poprzednio 53. PLM-Sz. 45. PLM-Sz Babimost.
W listopadzie 1969 roku, 45. PLM Babimost, wycofano ze struktur 3. Korpusu OPK i przeniesiono do 2. DLM-Sz Wojsk Lotniczych (Lotnictwa Operacyjnego) i został 45. PLM-Sz.
W dniu 6 marca 1971 roku, utworzono 3. Brandenburska Dywizja Lotnictwa Szturmowo-Rozpoznawczego Świdwin. Dywizja powstała z przekształcenia 5. Brandenburskiej DLM Świdwin. Jednocześnie w dniu 27.03.1971 roku, otrzymała pod dowództwo: 8. PLM-Sz Mirosławiec oraz 32. PLRT Sochaczew.
W 1971 roku, 8. PLM-Sz Mirosławiec został przekształcony z Myśliwsko-Szturmowego na Szturmowy, 8. PLSz oraz przeszedł pod 3. Brandenburską DLSz-R Świdwin.
W 1967 roku, w Wojskach Lotniczych była także 8. DLM-Sz Bydgoszcz – 5 PLM-Sz Bydgoszcz, 48 PLM-Sz Inowrocław. Jednak ze względu na wprowadzenie do służby samolotów Suchoj Su-7 nastąpiły zmiany. W dniu 4.05.1967 roku, 5. PLM-Sz Bydgoszcz zmieniła nazwę na 3. Pomorski PLM-B Bydgoszcz. Pułk podlega bezpośrednio pod Dowództwo UW, ale z czasem operacyjnie podległ pod 16. DLM-Sz Piła. Jednostka 48. PLM-Sz Inowrocław została rozformowana z końcem 1967 roku.
W 1967 roku, 3. Pułk Lotnictwa Myśliwsko-Bombowego Bydgoszcz posiadał na stanie samoloty myśliwsko-bombowe zdolne do wykonania uderzeń jądrowych (atomowych): Su-7 BM – 6 egzemplarzy, Su-7 BKL – 14 egzemplarzy. Łącznie 20 samolotów.
Harmonogram dostaw samolotów Su-7: 1964 rok – 6 Su-7 BM, 1966 rok – 12 BKL, 1968 rok – 2 Su-7 BKL, 1969 rok – 3 Su-7 U, 1971 rok – 4 Su-7 BKŁ, 1 Su-7 U, 1972 rok – 12 Su-7 BKL, 1973 rok – 1 Su-7 U. W okresie 1974-1977 – 4 Su-7 U (dostarczono razem z Su-20 do Powidza). W 1986 roku, samoloty te z Powidza przekazano do 3. Pułku Lotniczego w Bydgoszczy.
Wojska Lotnicze - Lotnictwo (Bombowo)-Rozpoznawcze.
W 1967 roku, w strukturach były trzy jednostki: 7. BLR-B Modlin następnie Powidz, 21. PLRT Sochaczew, 32. PLRT Sochaczew.
Jednostka 32. PLRT Sochaczew posiadała na stanie samoloty rozpoznawcze MiG-21 R.
W 1967 roku, Pułki te posiadały następujące samoloty: Posiadany sprzęt bombowy: Ił-28 – 10 egzemplarzy. Posiadany sprzęt rozpoznawczy: Ił-28 R – 20 egzemplarzy, Ił-28 E – 10 egzemplarzy, Ił-14 E – 1 samolot, Lim-2 R – 20 egzemplarzy, Lim-5 R – 15 egzemplarzy, Lim-2 A – 13 egzemplarzy, SM-1/2 – 20 egzemplarzy. Razem 99 samolotów.
Wojska Lotnicze – inne jednostki lotnicze.
W 1967 roku: 13. PLTr (Pułk Lotnictwa Transportowego) Balice. 17. EL (eskadra lotnicza). 36. SPLTr (Specjalny Pułk Lotnictwa Transportowego) Okęcie. 56. PŚ (Pułk Śmigłowcowy). 49. PŚ (Pułk Śmigłowcowy). 47. PLLSAN (Pułk lotniczy lotnictwa sanitarnego). 47. SzkPŚ – później przekazany pod WOSL Dęblin. 10. ELT (eskadra lotnictwa taktycznego), 11. ELT (eskadra lotnictwa taktycznego). 26. SELT (samodzielna eskadra lotnictwa taktycznego).
Wojska Lotnicze – Jednostki zabezpieczające.
W 1967 roku; 6 pł, 7 pzab, 3 pzab, 132 rwrs, 8 składnica mat tech, 11 składnica MPS, 11 składnica amunicji.
W 1972 roku, ukształtowała się nowa struktura Wojsk Lotniczych; 2. DLSz-R – 6 PLM-Sz Piła, 45 PLM-Sz Babimost, 21 PLRT Sochaczew, 47 ELŁ. 3. DLSz-R – 8 PLSz Mirosławiec, 40 PLSz Świdwin, 32 PLRT Sochaczew, 48 ELŁ. 4. DLM – 2 PLM Goleniów, 9 PLM Debrzno, 41 PLM Malbork, 46 ELŁ. 38. LPSzk-Boj Powidz – od 1974 roku.
Pozostałe jednostki Wojsk Lotniczych.
7 BLR-B Modlin / Powidz. (7 PLB-R Powidz – W 1974 roku, dostarczono pierwsze samoloty o zmiennej geometrii Su-20). Centrum Szkolenia Lotniczego Powidz przemianowano na 38 lotniczy Pułk Szkolno-Bojowy. 3. PLM-B Bydgoszcz, 13. PLT Balice, 36. SPL Okęcie, 37. PŚT Łęczyca, 49. PLWL, 56. PLWL, 17. EL.
Wojska Obrony Powietrznej Kraju.
Wojska OPK były podzielone na trzy Korpusy. Na czele było Dowództwo Wojsk Obrony Powietrznej Kraju;
1 Korpus OPK – 1 PLM Mińsk Mazowiecki, 10 PLM Łask, 13 PLM Łęczyca, 42 ELŁ-T (eskadra lotnictwa łącznikowo-transportowego), 10 PLM Łask powstał w 1968r., na bazie 31 Lotniczego Pułku Szkolno-Bojowy Łask oraz PLM 2 Czyżyny. 13 PLM Łęczycy – Rozformowano 31.12.1971r.
2 Korpus OPK – 26 PLM Zegrze Pomorskie, 28 PLM Słupsk, 34 PLM Babie Doły, 19 LEH Siemirowice, 43 ELŁ-T (eskadra lotnictwa łącznikowo-transportowego). 34 PLM w 1972r., ma na stanie MiG-21 PFM, M, MF. 28 PLM Słupsk w 1979r., przybywają pierwsze myśliwce MiG-23. Pułk w Słupsku był jedną jednostką wyposażoną w ten typ w Polsce. W 1980r., do 26 PLM Zegrze Pomorskie i 34 PLM Babie Doły przybywają pierwsze myśliwce MiG-21 bis.
3 Korpus OPK – 3/11 PLM Strachowice, 39 PLM Mierzęcice, 62 PLM Krzesiny, 44 ELŁ-T (eskadra lotnictwa łącznikowo-transportowego). 11 PLM ( 3 Korpus OPK ) Starachowice – Z końcem 1967r., 11 PLM Strachowice zmienia nazwę z 3 PLM Starachowice na 11 Brandenburski PLM Starachowice.
Lotnictwo Marynarki Wojennej.
Lotnictwo Marynarki Wojennej było traktowane dwutorowo. Z jednej strony pełniło funkcje obrony wybrzeża i Morza Bałtyckiego, podlegając pod Marynarkę Wojenną. Z drugiej strony działało w ramach Wojsk Obrony Powietrznej Kraju. Na jego czele stało Szefostwo Lotnictwa Marynarki Wojennej, któremu jednak nie podlegał 34. PLM Babie Doły.
W składzie były: 7 PLM-Sz MW Siemirowice – Powstał w 1967r. poprzez zmianę nazwy 30 PLM-Sz na 7 PLM-Sz. 15 SELR MW (Samodzielna Eskadra Lotnictwa Ratunkowego). 18 ELŁ MW (Eskadra Lotnictwa Łącznikowego). 28 ERat MW (Eskadra Ratownicza).
Pułki szkolne i szkolno-bojowe.
31 Lotniczy Pułk Szkolno-Bojowy Łask – W 1967 roku, został rozformowany. W jego miejscu powołano 10. PLM Łask.
W 1969 roku, WOSL (Wyższa Oficerska Szkoła Lotnicza) Dęblin ma w składzie: 58. LPSzkB, 60. LPSzk 61. LPSzkB, 66. LPSzk, 23. LESzk.
W 1972 roku, WOSL (Wyższa Oficerska Szkoła Lotnicza) Dęblin ma w składzie: 38. LPSzk, 47. SzkPŚ, 58. LPSzkB, 60. LPSzk, 61. LPSzk-B - (Lotniczy Pułk Szkolno-Bojowy) Biała Podlaska – istniał w okresie 1976 - 2000 ( JW. 5058 ). W 2000 roku, przekształcony w 3. Ośrodek Szkolenia Lotniczego. 66. LPSzk, 23. LESzk.
Podsumowując, warto wspomnieć, iż dyslokacja jednostek lotniczych w 70-latach była podporządkowana możliwym kierunkom działań. Jednostki skupiono w północno-zachodniej części Polski. Mimo wstąpienia Polski do NATO, w 1999 roku, nie nastąpiła zdecydowana zmiana dyslokacji jednostek lotniczych. Nastąpiła tylko redukcja. Rządzących nie było nawet stać na wykorzystanie wielkiego lotniska w Białej Podlaskiej, a dopuścili do jego degradacji. Uwidoczniła się tutaj działalność agenturalna części polityków.
Opracował Karol Placha Hetman