Kraków 2019-05-12
249a Rozdział 16.11.1979 rok. PZL WSK Świdnik PZL W-3 „Sokół”
PZL W-3 Sokół, wersje wojskowe.
Śmigłowiec dla wojsk lądowych.
W 1988 roku, rozpoczęto prace nad wersją bojową śmigłowca. Prace jednak się przeciągały. Powodów było wiele. Główny problem był w tym, że w 1989 roku, w Polsce nastąpiły przemiany społeczno-gospodarcze i w Wojsku Polskim nastąpiły duże zmiany. Nowy śmigłowiec musiał odpowiadać nowej doktrynie obronnej, a jej głównym wówczas celem było wstąpienie Polski do NATO.
W dniu 17 marca 1990 roku, oblatano prototyp W-3U Salamandra nr 360317, który miał być uzbrojony w zasobniki niekierowanych pocisków rakietowych Mars-2, B8-10, ZR-8, oraz pochodzący ze śmigłowca Mi-24W system kierowanych pocisków rakietowych 9M114. Uzupełnieniem było stałe dwulufowe działko GSz-23Ł. Śmigłowiec W-3U przeszedł testy, ale Wojsko Polskie nie było zainteresowane wynikami i śmigłowca nie zamówiono. Prawdą jest, że uzbrojenie to było starej generacji, a pociski 9M114 nie były w Polsce produkowane. Śmigłowiec przebudowano na maszynę transportową i sprzedano Birmie.
W 1992 roku, podjęto rozmowy z firmami zbrojeniowymi z Izraela, które były skupione w koncernie Elbit Systems. Celem było zbudowanie śmigłowca szturmowego opartego na PZL-Sokół. Na rozmowach się skończyło.
Kolejną próbą była kooperacja z RPA i koncernem zbrojeniowym „Denel”. Śmigłowiec PZL-Sokół o rejestracji SP-SUW nr 310318, przetransportowano do RPA do firmy Kentron, która zamontowała uzbrojenie, tworząc wersję W-3K. Śmigłowiec otrzymał rejestrację ZU-AGU i był testowany do 1994 roku. Kontraktu nie zawarto i śmigłowiec powrócił do Polski. W Polsce śmigłowiec ponownie otrzymał rejestrację SP-SUW. W 1999 roku, na tym śmigłowcu testowano francuski system rakietowy HOT-3.
Do wojsk wewnętrznych pierwszy śmigłowiec PZL-Sokół dostarczono w 1992 roku. Była to maszyna W-3 nr 330414, która została przyjęta na stan 103. Pułku Lotniczego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Po kolejnej reformie w wojsku śmigłowiec przekazano do Straży Granicznej z rejestracją PL-30XG, którą zmieniono na SN-30XG.
W dniu 7 lipca 1993 roku, jeden śmigłowiec W-3W (W-3T) nb 0417 nr 310417, przekazano Wojsku Polskiemu. Po kilku latach śmigłowiec został przebudowany na śmigłowiec W-3RL SAR ratownictwa lądowego. Był użytkowany w Siłach Powietrznych i Górskim Pogotowiu Ratunkowym. Podobną historię miały śmigłowce nr 310415, 310418, 310419. Były to śmigłowce zbudowane w wersji W-3W (W-3T), potem przebudowane na W-3R i ostatecznie na W-3RL SAR.
Opis do zdjęcia: Śmigłowiec został zbudowany w 1993 roku, w wersji W-3W nr 360418. Został przebudowany na wersję W-3RL ratownictwa lądowego. Na zdjęciu, śmigłowiec jest w nowym malowaniu.
Śmigłowiec prototypowy W-3A z rejestracją SP-PSK, został zbudowany zgodnie z przepisami FAR-29 i w dniu 31 maja 1993 roku, uzyskał w Federalnym Zarządzie Lotnictwa Amerykański certyfikat. Następnie śmigłowiec był używany jako cywilny z rejestracją SP-SSK. Później maszynę przekazano do 103. Pułku Lotniczego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, a następnie do Policji.
Wojsko otrzymało jeden śmigłowiec pochodzący z czwartej serii W-3W nr 310502. przebudowano go na wersję W-3RL ratownictwa lądowego i przekazano Lotniczemu Górskiemu Pogotowiu Ratunkowemu. Podobną historię miał śmigłowiec z numerem 310501.
Z czwartej serii produkcyjnej jeden śmigłowiec W-3RM „Anakonda” nr 390510 nb 510 przekazano do 103. Pułku Lotniczego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Następnie śmigłowiec przekazano do jednostki GROM, ale uległ on katastrofie podczas ćwiczeń. Kilka innych śmigłowców z czwartej serii produkcyjnej trafiło do Wojska Polskiego w wersji W-3W. Między innymi śmigłowiec nr 310520, który po paru latach przebudowano na wersję W-3RL nb 0520.
Piąta seria produkcyjna liczyła 20 śmigłowców, z których maszyny o nr 360601 - 360617, w wersji W-3W trafiły do 25. Brygady Kawalerii Powietrznej, zaś te o nr 360618 - 360620, w wersji W-3WA znalazły się w 47. Szkolnym Pułku Śmigłowców. Po latach niektóre z tych śmigłowców przebudowano na inne wersje.
Z szóstej serii produkcyjnej dwa śmigłowce W-3A nr 360701 i 360702, przekazano do 47. Szkolnego Pułku Śmigłowców. Ostatni śmigłowiec W-3A nr 360720, pozostał własnością MON stając się bazą dla prototypu śmigłowca W-3RR Procjon.
Z siódmej serii produkcyjnej, która także liczyła 20 śmigłowców, śmigłowce W-3WA nr 360806 - 360811 i 360817 - 360820, trafiły do 25. Brygady Kawalerii Powietrznej. Śmigłowiec o nr 360816 stał się podstawą dla prototypu W-3PPD Gipsówka.
Z ósmej serii produkcyjnej śmigłowce w wersji W-3WA nr 360901 - 360905 i 360909 - 360911, przekazano 25. Brygady Kawalerii Powietrznej. Następnie część z nich trafiło do Samodzielnej Grupy Powietrzno-Szturmowej będącej częścią kontyngentu w Iraku. Śmigłowiec o nr 360911 został zmodernizowany do wersji ratowniczo-ewakuacyjnej i otrzymał oznaczenie W-3AE.
Program Głuszec.
W 2004 roku, rozpoczęto realizację programu Głuszec, który polegał na modernizacji śmigłowców W-3WA do standardu śmigłowca wsparcia bojowego. Głuszec to wersja oznaczona W-3PL. Był to program analogiczny do stosowanego w NATO jako standard STANAG 4555.
Opis do zdjęcia: W-3PL nb 0818 w pierwszej wersji szturmowej. Zbudowany w 1998 roku. Został wyposażony w cztery zewnętrze zaczepy. Prezentowane jest bogate uzbrojenie. W prawej burcie zamontowano dwulufowe działko GSz-23Ł. Śmigłowiec wyposażono w linę "szybkiego zjazdu". Śmigłowiec jest w starym wzorze malowania. Był użytkowany w Inowrocławiu. Na ziemi, po bokach skrajne, leżą zasobniki ZR-8 do przenoszenia ośmiu pakietów PLBOK-1-15 z bombami kulkowymi. Na ziemi, przy śmigłowcu, leżą wyrzutnie MARS-2M, dla pocisków niekierowanych S-5. Na ziemi, przed śmigłowcem, leżą belki nośne "GAD" przeznaczona dla odpalania kierowanych pocisków na podczerwień typu 9M32ML. Na zaczepach przy śmigłowcu są wyrzutnie B8-10 dla niekierowanych pocisków rakietowych typu S-8.
Opis do zdjęcia: W-3 nb 0904 w pierwszej wersji szturmowej. Został wyposażony w cztery zewnętrze zaczepy. W prawej burcie zamontowano dwulufowe działko GSz-23Ł. Śmigłowiec wyposażono w linę "szybkiego zjazdu". Śmigłowiec nie ma głowice opto-elekronicznej. Śmigłowiec jest w nowym wzorze malowania. Na zewnętrznych zaczepach zamontowano pakiet sześciu PLMK-1-6 z minami do minowania terenu z powietrza.
Śmigłowce otrzymały wyposażone w awionikę zintegrowaną za pomocą szyny danych Mil-Std 1553B. W kabinie zamontowano wielofunkcyjne monitory MFD oraz HUD. Zastosowano bezwładnościowo-satelitarny system nawigacji, komputer misji, system zarządzania awioniką. Śmigłowiec wyposażono w system samoobrony: promiennik zakłócający w podczerwieni, wyrzutnie pułapek termicznych. Zamontowano głowicę opto-elektroniczną, stabilizowaną żyroskopowo. Zamontowano nowe radiostacje łączności z systemem szyfrowania.
Zmodyfikowano uzbrojenie. Większość uzbrojenia podwieszono na czterech zaczepach. Na węźle pod nosem kadłuba zamontowano ruchome stanowisko WS-4610 z 12,7 karabinem maszynowym WKM-Bz, który jest kierowane za pomocą celownika nahełmowego.
Cztery pierwsze śmigłowce Głuszec zostały dostarczone w grudniu 2010 roku, wchodząc w skład eskadry bojowej 56. Pułku Śmigłowców Bojowych w Inowrocławiu.
Opis do zdjęcia: W-3PL "Głuszec" nb 0819, został zbudowany w 1998 roku. Śmigłowiec został zmodernizowany do ostatecznej wersji "Głuszec". Śmigłowiec ma głowicę optoelektroniczną nad kabina załogi. Jest reflektor typu szperacz. Jest nowa wyciągarka. Jest nowy karabin maszynowy WKM-Bz kalibru 12,7 mm, kierowane, zamontowane pod nosem śmigłowca.
Śmigłowce w Marynarce Wojennej.
Marynarka Wojenna jako pierwsza w Wojsku Polskim rozpoczęła użytkowanie śmigłowców PZL-Sokół W-3. Dwie pierwsze tego typu maszyny w wersji W-3W (W-3T) transportowej weszły na wyposażenie 18. Eskadry Lotnictwa Łącznikowego Marynarki Wojennej stacjonującej na lotnisku w Gdyni Babich Dołach. Pierwszy śmigłowiec o nr 310209 wojsko przyjęło w lipcu 1989 roku. Drugi o nr 310301 wojsko przyjęło w sierpniu 1989 roku.
Śmigłowiec PZL-Sokół W-3RM nr 330411, to prototyp śmigłowca ratownictwa morskiego nazwany „Anakonda”. Śmigłowiec pochodzi z trzeciej serii produkcyjnej. Śmigłowiec ten przyjęto na stan Marynarki Wojennej w 1992 roku. Z czwartej serii produkcyjnej Marynarka Wojenna otrzymała trzy śmigłowce W-3RM „Anakonda” nr 390505, 390506 i 390513. Później, w 1994 roku, z tej serii Marynarka Wojenna otrzymała śmigłowiec nr 390511. Z siódmej serii produkcyjnej dwa śmigłowce W-3WARM „Anakonda” nr 360813 i 360815, przekazano do Marynarki Wojennej. Z ósmej serii produkcyjnej, Marynarka Wojenna otrzymała jedną maszynę w wersji W-3WARM nr 360906.
Opis do zdjęcia: "Anakonda" W-3RM nb 0506 nr 390506, śmigłowiec ratownictwa morskiego. Zbudowany w lipcu 1992 roku. Przy bokach widoczne niebieskie napełniane pontony. Śmigłowiec jest użytkowany w Babich Dołach.
Opis do zdjęcia: Śmigłowiec W-3WARM Anakonda nb 0815, był zbudowany w marcu 1999 roku. Śmigłowiec jest użytkowany w Babich Dołach.
Modernizacja serii śmigłowców „Anakonda”.
W 2014 roku, podpisano umowę na modernizację pięciu najstarszych śmigłowców lotnictwa morskiego typu W-3. Przebudowę do wersji wyposażenia W-3WA i W-3WARM, z wersji W-3T (dwa śmigłowce) i W-3RM (trzy śmigłowce).
Zmodernizowane W-3 „Anakonda” otrzymały cyfrowy system sterowania silnikami FADEC, nowe wyposażenie ratownicze i kamery termowizyjne sprzężone z reflektorami-szperaczami. Śmigłowce wyposażone są również w system automatycznej identyfikacji jednostek pływających AIS, który znacznie usprawnia prowadzenie ewakuacji poszkodowanych z pokładów statków. W kabinie transportowej pojawiło się stanowisko respiratora i aparat Automatyczny Defibrylator AED.
Planowano zakończyć modernizację w 2016 roku, ale program się przedłużył. W kwietniu 2020 roku, została zmodernizowana ostatnia, ósma „Anakonda” do wersji W-3WARM, której standardem był śmigłowiec W-3WARM „Anakonda” nr 360813.
Brygada Lotnictwa Marynarki Wojennej posiada obecnie (2020 rok) 9 śmigłowców rodziny W-3. Dwa transportowe i pięć w wersji ratownictwa morskiego użytkowane są przez 43. Bazę Lotnictwa Morskiego w Gdyni Babich Dołach. Dwie najstarsze „Anakond” znajdują się na wyposażeniu 44. Bazy Lotnictwa Morskiego, w Darłowskiej Grupie Lotniczej.
W-3 „Anakonda” w wersji ratownictwa morskiego jest śmigłowcem przeznaczonym do wykonywania zdań poszukiwawczo-ratowniczych nad wodą i lądem, w zróżnicowanych warunkach atmosferycznych, w dzień i w nocy. Śmigłowiec na pokład może zabrać do 8 rozbitków, w tym dwóch w pozycji leżącej. Jest wyposażony w dźwig burtowy z wciągarką elektryczną przeznaczoną do podnoszenia lub opuszczania ludzi i ładunków za pomocą pętli, chusty, dwuosobowego kosza ratowniczego lub noszy.
Śmigłowiec posiada również sześć nadmuchiwanych pływaków rozmieszczonych wokół kadłuba, dzięki którym po wodowaniu w sytuacji awaryjnej załoga i pasażerowie mają czas na ewakuację. Trzy śmigłowce „Anakond” są wyposażone w system obserwacji w podczerwieni FLIR, a jedna w system obserwacyjny SAFIRE sprzężony z reflektorem szperaczem.
W skład załogi W-3RM wchodzi do 5 osób: dowódca, drugi pilot, ratownik, operator dźwigu oraz lekarz. W ramach pełnionych przez lotników morskich całodobowych dyżurów w krajowych systemach ratownictwa morskiego i lotniczego załogi śmigłowców W-3RM „Anakonda” uczestniczyły już w ponad 290 akcjach ratowniczych.
Opis do zdjęcia: W-3WARM „Anakonda” nb 0906 nr 360906, po modernizacji i w nowym malowaniu. Śmigłowiec zbudowano w styczniu 2002 roku.
Śmigłowce do przewozu VIP.
W 2013 roku, wyprodukowano 5 egzemplarzy śmigłowca w wersji W-3P VIP dla 1. Bazy Lotnictwa Transportowego w Warszawie. Ostatni śmigłowiec o numerze bocznym 1018 dostarczono w dniu 23 grudnia 2013 roku.
Opis do zdjęcia: Śmigłowiec jest oznaczony W-3P VIP (W-3WA VIP) nb 0916 nr 360916, został zbudowany w 2009 roku. W tyle kadłuba widoczna jest wydajniejsza klimatyzacja. W oknach kabiny są szyby typu weneckiego.
Opracował Karol Placha Hetman