Drzonów 2022-07-12
Samolot szturmowo - rozpoznawczy PZL TS-11 Iskra BR 200.
Samolot PZL TS-11 Iskra BR 200 nb 0823 to był prototyp polskiego, jednomiejscowego, jednosilnikowego samolotu szturmowo - rozpoznawczego z 1972 roku.
W 60-latach XX wieku w Wojsku Polskim podstawowym samolotem szturmowym był PZL Lim-6 bis. Jego produkcja trwała w pierwszej połowie 60-lat. W drugiej połowie 60-lat zaczęto poszukiwać następcy samolotu Lim-6 bis. Postanowiono skorzystać z produkowanego na szeroką skalę samolotu polskiego szkolno - treningowego PZL TS-11 Iskra, który rozwiązaniami technicznymi znacznie przewyższał wywodzące się z końca 40-lat samoloty MiG-15/17 i pochodne (Lim-6 bis).
W 70-latach opracowano jednomiejscowy prototyp rozpoznawczo - szturmowy. Z drugiej kabiny wymontowano sterownice i tablicę przyrządów. Zamontowano tam dodatkowy zbiornik paliwa. Samolot otrzymał 3 aparaty fotograficzne AFA-39. Jako uzbrojenie przewidziano bomby 100 kg, 8-lufowe wyrzutnie Mars 4 dla niekierowanych pocisków rakietowych oraz zasobniki artyleryjskie. Napęd samolotu stanowił silnik SO-3 B, o zwiększonym ciągu 1 x 1079 – 1 100 kG
Prototypem nowego samolotu stał się egzemplarz TS-11 Iskra nr seryjny 4H-0823. Samolot należał do ósmej serii produkcyjnej. Prototyp Iskra 200 BR nb 0823 został oblatany w dniu 22.06.1972 roku. Samolot okazał się udany i postanowiono go rozwijać. Planowano zbudować serię przedprodukcyjną złożoną z 5 egzemplarzy. Tego jednak nie uczyniono, a program przerwano. Powodem były planowane zakupy samolotów szturmowych Suchoj Su-20, dużo cięższych, o większym udźwigu uzbrojenia, o prędkości naddźwiękowej i o zmiennej geometrii skrzydeł, co było wówczas bardzo modne.
Prototyp Iskra 200 BR nb 0823 wystawiono po raz pierwszy na Przeglądzie Samolotów Polskiej Produkcji, zorganizowanym na lotnisku w Mielcu w dniach 28.05. - 4.06.1972 roku, przez Zjednoczenie Przemysłu Lotniczego i silnikowego „Delta”. Samolot był eksponowany również na Centralnej Wojskowej Wystawie Wynalazczości i Racjonalizacji w Warszawie we wrześniu i październiku 1973 roku. Wówczas to po raz pierwszy samolot miał zamontowany łusko-zbieracz. Samolot ten był także propozycją eksportową.
Po dokończeniu testów samolot trafił na stok, a po kilkunastu latach został przekazany Lubuskiemu Muzeum Wojskowemu w Drzonowie.
W Polsce wśród modelarzy samolot PZL TS-11 Iskra BR 200 jest bardzo popularny dzięki oferowanym kilku modelem redukcyjnym. Jest między innym model firmy Choroszy Modelbud C4802 TS-11 ISKRA BR 200, który jest oferowany w skali 1:48. Dostępny na rynku od 2017 roku. Model jest w cenie około 190 złotych. Jest model firmy MisterCraft C21 TS-11 Iskra 200 BR, który jest oderwany w skali 1:72. Model jest w cenie około 20 złotych. Jest model firmy PLASTYK TS-11 Iskra 200 BR-1/72, który jest oderwany w skali 1:72. Model jest w cenie około 15 złotych.
Opracował Karol Placha Hetman