Kraków 2006-09-10
AgustaWestland A.109 / AW.109.
Konstrukcja A.109 / AW.109.
Agusta A.109 jest lekkim, dwu-silnikowym, metalowym śmigłowcem zbudowanym w klasycznym układzie Sikorsky.
Wirnik nośny ma 4-łopaty. Łopaty są zawieszone przegubowo. Łopaty wirnika można ręcznie składać dla hangarowania. Wirnik nośny wyposażono w hamulec. Łopaty wirnika wykonano z metalu: aluminium, stal i nikiel. Śmigło ogonowe ma 2-łopaty. Śmigło umieszczone jest z lewej strony belki ogonowej. Przekładnia główna przenosi obroty z dwóch silników na wirnik nośny i śmigło ogonowe. Przekładnia główna redukuje obroty na wirnik nośny 1:15,26, a na śmigło 1:2,88. Kadłub śmigłowca jest wykonany z aluminium i składa się z 5 głównych elementów: część nosowa, kokpit, ładowania, część tylna i belka ogonowa.
Podwozie jest trój-goleniowe, z kołem przednim, z pojedynczymi kołami, chowane w czasie lotu. Mechanizm wciągania podwozia jest hydrauliczny. Opony bezdętkowe mają wymiary 306 x 135,6 mm, ciśnienie 0,59 MPa. Niektóre śmigłowce A.109 wyposażono w niechowane podwozie wykonane jako płozy.
Śmigłowiec A.109 opcjonalnie mają nadmuchiwane automatycznie pływaki do awaryjnego lądowania na wodzie. Ten system produkuje firma Garret Air Cruisers.
Śmigłowiec jest pilotowany przez dwóch lub jednego pilota. Kabina śmigłowca mieści sześciu pasażerów. Dwa rzędy po trzy fotele. Wersja sanitarna zabiera na pokład dwóch chorych na noszach i dwóch sanitariuszy. W wyposażeniu jest wyciągarka o udźwigu 150 kg. Wersja dla wojska zabiera na pokład siedmiu żołnierzy.
Duży zapas mocy i duża odporność na zderzenia zapewniają AW.109 maksymalne bezpieczeństwo w każdych warunkach lotu. Płatowiec wersji Trekker wykonany jest całkowite ze stopu aluminium. Wytrzymałe podwozie płozowe oraz fotele załogi i pasażerów stanowią fizyczne cechy odporności zderzeniowej. Inne śmigłowce AW.109 mają podwozie kołowe.
Silniki A.109.
Śmigłowiec A.109 jest napędzany przez dwa silniki turbinowe firmy Allison 250-C20B, produkowane w USA. Silniki te używane są w śmigłowcach Bell Jet Ranger, MBB B0-105 i Hughes 500.
Wymiary silnika: długość 1,946 m, szerokość 0,483 m, wysokość 0,572 m. Masa silnika 71,5 kg. Moc startowa 313 kW, moc nominalna 272 kW. Temperatura gazów przed turbiną wynosi 810 stopni Celsjusza. Instalacja olejowa ma objętość 7,7 litrów. Alternatywnym silnikiem jest silnik firmy Turbomeca Arriel 1K o mocy startowej 522 kW i mocy nominalnej 437 kW.
Główny zbiornik paliwa zamontowany jest w tylnej części kadłuba. Ma on pojemność 550 litrów. W wersji A.109 K zwiększono pojemność zbiornika do 700 litrów. W śmigłowcach Agusta A.109 możliwy jest montaż dodatkowych wewnętrznych zbiorników paliwa.
Wyposażenie A.109.
Instalacja elektryczna o prądzie stałym i napięciu 28V. Śmigłowiec ma dwa alternatory (30V/150A), które służą do uruchomienia silników. Akumulatory (24V, 22Ah). Prąd zmienny, 1-fazowy uzyskuje się z trzech falowników tyrystorowych (115/26V, 250Ah).
Awionika jest montowana w zależności od życzeń klienta. Radiostacja VHF/MF. Radiostacja UHF/MF. System ILS. Radio-dalmierz DME. System VOR. Radiokompas ADF. Pilot automatyczny 4-kanałowy. System stabilizacji i tłumienia drgań. Telefon pokładowy. Wysokościomierz radiowy lub laserowy. Radar pogodowy lub innego typu. Kamera TV. Kamera pracująca w podczerwieni. Glass cockpit (od 1995 roku).
Dane T-T Agusta A.109A:
Długość całkowita 13,08 m (42,91 ft). Długość kadłuba śmigłowca 11,11 m (36,45 ft). Wysokość całkowita 3,21 m (10,53 ft). Średnica wirnika nośnego 11,00 m (36,09 ft). Średnica śmigła ogonowego 2,03 m (6,66 ft). Rozpiętość usterzenia poziomego 2,88 m (9,45 ft). Baza podwozia 3,53 m (11,58 ft). Rozstaw podwozia głównego 2,45 m (8,04 ft). Objętość kabiny 2,83 m 3 (99,94 ft 3). Objętość bagażnika 0,52 m 3 (18,36 ft 3). Powierzchnia łopaty wirnika nośnego 1,82 m 2 (19,59 ft 2). Powierzchnia łopaty śmigła 0,20 m 2 (2,15 ft 2). Powierzchnia koła pędnego wirnika nośnego 95 m 2 (1 022,57 ft 2). Powierzchnia koła pędnego śmigła 3,21 m 2 (34,55 ft 2). Masa startowa nominalna 1 415 kg (3 119,54 lb). Masa startowa maksymalna 2 600 kg (5 732,02 lb). Prędkość maksymalna 311 km/h (193,25 mph). Prędkość przelotowa 266 km/h (165,28 mph). Prędkość wznoszenia 488 m/minutę (8,13 m/s, 18,19 mph). Pułap operacyjny 4 572 m (15 000 ft). Pułap operacyjny przy pracującym jednym silniku 1 370 m (4 494,75 ft). Zasięg maksymalny 615 km (382,14 mi, 332,07 nmi). Czas lotu do 3 godzin 30 minut.
Opracował Karol Placha Hetman