Kraków 2020-10-16
Pociski rakietowe: 3M6 Trzmiel, 9M14 Malutka, 9M17P Scorpion. 2020r.
Kierowany pocisk rakietowy przeciwpancerny 3M6 Trzmiel.
Doświadczenia drugiej wojny światowej wykazały, że pociski rakietowe są niezwykle skuteczną bronią. Już podczas tej wojny lotnictwo bojowe CCCP używało niekierowanych pocisków rakietowych. Pierwsze przeciwpancerne kierowane pociski rakietowe opracowali pod koniec II wojny światowej Niemcy. Pewna ilość tych pocisków trafiła w ręce Armii Czerwonej. Od 1949 roku, w USA wprowadzano do uzbrojenia samoloty bojowe wyposażone wyłącznie w pociski rakietowe. Początkowo niekierowane. Kwestią czasu było wprowadzenie lotniczych kierowanych pocisków rakietowych, nie tylko do niszczenia celów powietrznych, ale także broni pancernej.
Pierwszym kierowanym pociskiem rakietowym, klasy ziemia-ziemia (czołg, pojazd pancerny) w CCCP był pocisk rakietowy 3M6 Trzmiel. Pocisk 3M6 Trzmiel został skonstruowany przez zespół inżynierów pracujących w KBM w Kołomnie. Pocisk 3M6 był wzorowany na niemieckim pocisku MBB Cobra i szwajcarskim Mosquito. Prace rozpoczęto w 1955 roku. Pocisk 3M6 Trzmiel trafił do uzbrojenia w 1959 roku.
Pierwsze pociski rakietowe 3M6 Trzmiel montowano na zestawach oznaczonych 2K15, na samochodach GAZ-69, w Polsce zwanych „Gazik”. Pojazd miał cztery wyrzutnie 2P26 i łącznie osiem pocisków rakietowych 3M6 Trzmiel. Polska kupiła licencję na produkcję pocisków rakietowych 3M6 Trzmiel.
Opis pocisku 3M6 Trzmiel.
Pocisk 3M6 Trzmiel jest stosunkowo mały. Do korpusu przymocowane są duże trapezowe skrzydła, które umieszczono w układzie krzyżowym. Skrzydła wyposażono w sterolotki, a dodatkowo na dwóch skrzydłach umieszczono smugacze. W przedniej części pocisku umieszczono głowice bojową kumulacyjną. Wewnątrz pocisku umieszczono akumulator, dwie szpule z przewodami, oraz silnik startowy i marszowy, na stały materiał pędny.
Pocisk 3M6 jest kierowany sygnałami elektrycznymi przekazywanymi poprzez przewody. Pocisk jest sterowany za pomocą pulpitu, który był umieszczony w pojeździe (na przykład lekki wóz bojowy) lub z pulpitu wynośnego, którego kabel sterujący miał długość 30 m. Uzupełnieniem pocisku był przyrząd obserwacyjny, na przykład peryskop lub lornetka, które były zamontowane do statywu.
Operator wyrzutni najpierw włączał zasilanie zestawu rakietowego. Na pulpicie wybierał pocisk, który chciał użyć. Potwierdzeniem było zapalenie się odpowiedniej lampki. Kolejne przyciski to sprawdzenie systemu i start wybranego pocisku. Po naciśnięciu przycisku start uruchamiało się pokładowe źródło prądu, uruchamiał się żyroskop, system kierowania pociskiem i silnik startowy. Silnik startowy rozpędzał pocisk do prędkości 100 m/s. Stałą prędkość pocisku utrzymywał silnik marszowy. Po starcie ze szpul w pocisku rozwijały się przewody sygnałowe. Przez pierwsze 600 m pocisk nie był kierowany. Następnie operator mógł korygować tor lotu pocisku przy pomocy drążka na pulpicie. Naprowadzanie było wzrokowe i ręczne. Smugacze pocisku miały ułatwiać operatorowi celowanie pociskiem, ale czasami powstały dym zasłaniał cel. Tak więc, celność zależała od doświadczenia operatora. Pocisk leciał nisko nad ziemią, dlatego mogło się zdarzyć zaczepienie przewodów o przeszkodę i ich zerwanie. Nawet dobrze wyszkolony operator uzyskiwał celność do 70 procent.
Dane T-T pocisku 3M6 Trzmiel.
Masa pocisku 24,3 kg. Średnica 0,136 m. Rozpiętość skrzydeł 0,75 m. Długość 1,148 m. Zasięg minimalny, skuteczny 600 m. Zasięg maksymalny 2 000 m. Prędkość lotu 100 m/s. Głowica bojowa kumulacyjna przebija pancerz o grubości 300 mm.
Kierowany pocisk rakietowy przeciwpancerny 9M14 Malutka.
Pocisk rakietowy 9M14 Malutka to pierwszy kierowany pocisk przeciwpancerny, klasy powietrze ziemia, używany w Lotnictwie Polskim. Nosicielem pocisków był śmigłowce PZL Mi-2.
Pocisk rakietowy 9M14 Malutka: Długość: 860 mm, Rozpiętość: 393 mm, Średnica: 125 mm, Masa: 10,9 kg, Prędkość: 115 m/s, Zasięg: 500 m – 3 km. Jednak pocisk 9M14 Malutka ma dużą siłę rażenia. Przebija pancerz o grubości 400 mm. Dlatego stał się dobrą alternatywą jako uzbrojenie śmigłowca PZL Mi-2. Na śmigłowiec Mi-2 URP Salamandra umieszczono cztery pociski 9M14 Malutka. Pociski są wystrzeliwane z wyrzutni PPK. Pozostawiono działko NS-23. Tym razem kabina pilotów uległa modyfikacji, bo prawy fotel zajął operator wyrzutni przeciwpancernych pocisków kierowanych. Korzysta on z pulpitu, który składa się z 2 lampek, 5 przycisków, jednego przełącznika i drążka sterującego. Proces oddania strzału był łatwy. Po podjęciu decyzji o otwarciu ognia, strzelec za pomocą przełącznika wybierał jedną z czterech prowadnic. Jeśli rakieta była na swoim miejscu, zapalała się lampka kontrolna. Po naciśnięciu przycisku rakieta startowała, przez pierwsze kilkadziesiąt metrów lecąc prosto. Dopiero po chwili operator mógł przejąć nad nią kontrolę. Rakieta lecąc do celu obraca się wokół własnej osi z prędkością 8,5 obrotów na sekundę, co pomagało utrzymać właściwy kierunek lotu. Sterowanie odbywało się za pomocą 2 ruchomych dysz. Po detonacji rakiety, operator korzystał z jednego z 4 przycisków, uruchamiających tak zwane „nożyce”. Gdyby tego nie zrobił, za śmigłowcem ciągnąłby się przewód sterujący rakietą. Operator podczas prowadzenia rakiety posługiwał się najczęściej własnym wzrokiem, bo zastosowana luneta nie jest wystarczająco stabilizowana.
Kierowany pocisk rakietowy przeciwpancerny 9M17P Scorpion.
Oznaczenia 2K8/3M11/9M17 Falanga/Skorpion to oznaczenia pocisków tej samej rodziny.
Doświadczenia zebrane podczas eksploatacji pocisków rakietowych 3M6 ”Trzmiel” oraz inne badania i doświadczenia doprowadziły do powstania kolejnych przeciwpancernych pocisków rakietowych. Niemal rownocześnie do produkcji wprowadzono trzy typy pocisków rakietowych: 3M14 Malutka, 3M11 Falanga i 3M7 Drakon.
Przeciwpancerny kierowany pocisk rakietowy 3M11 Falanga został opracowywany w Biurze Konstrukcyjnym Urządzeń Precyzyjnych (KBToczMasz). Pocisk był początkowo za bardzo skomplikowany i zawodny. Po przeróbkach jego oznaczenie zmieniono najpierw na 3M17, potem na 9M11, a później na 9M17. Pocisk Falanga został przyjęty na uzbrojenie w 1962 roku.
W 1968 roku, na uzbrojenie trafiła wersja pocisku 9M17M. Była to pierwsza wersja produkowana na dużą skalę. Podobnie jak wcześniejsze wersje była naprowadzana metodą sterowania elektryczne poprzez przewody, które rozwijały się ze szpul w pocisku. Po odpaleniu pocisku operator uzbrojenia starał się utrzymywać w celowniku cel, pocisk znacznik w celowniku (metoda trzech punktów).
W 1969 roku, powstała kolejna wersja 9M17P. Była ona naprowadzana metodą SACLOS. Metoda SACLOS (skrót od Semi-Automatic Command to Line of Sight – półautomatyczne kierowanie po linii obserwacji) – metoda naprowadzania pocisków kierowanych drugiej generacji. Operator uzbrojenia musiał już tylko utrzymywać znacznik celownika na celu. Pocisk rakietowy był śledzony przez aparaturę zamocowaną na nosicielu. Goniometr mierzył kąt pomiędzy linią celowania i pociskiem kierowanym, i na podstawie tego pomiaru oblicza komendy sterujące pociskiem. W związku z automatyzacją procesu naprowadzania i eliminacją znacznej części błędów, które mógł popełnić operator, prawdopodobieństwo trafienia w cel wzrosło do 90 procent.
Pocisk trafił na uzbrojenie kołowych wozów bojowych oraz na uzbrojenie śmigłowców bojowych (szturmowych) Mil Mi-24. Pierwsze cztery śmigłowce Mi-24 D trafiły do Polski w dniu 20 września 1978 roku. Razem z nimi dostarczono pociski rakietowe 9M17P Skorpion. Pociski rakietowe 9M17P Skorpion używano w Polsce do czasu wyczerpania się ich zapasów, w około 2012 roku. Nie zawarto nowych umów na nowe pociski, bo oczekiwano na zawarcie kontraktów na nowe śmigłowce bojowe.
Dane T-T pocisków rakietowych 2K8/3M11/9M17 Falanga/Skorpion.
Pocisk 3M11/9M11: Masa pocisku 26,5 kg. Średnica 0,132 m. Rozpiętość skrzydeł 0,65 m. Długość 1,16 m. Zasięg 500 - 3 000 m. Prędkość 150 m/s. Przebijalność pancerza 480 mm.
Pocisk 9M17/9M17M: Masa pocisku 29,5 - 31,5 kg. Średnica 0,142 m. Rozpiętość skrzydeł 0,65 m. Długość 1,16 m. Zasięg 500 - 3 500 m. Prędkość 150 m/s. Przebijalność pancerza 500 - 510 mm.
Pocisk 9M17P: Masa pocisku 32,5 kg. Średnica 0,142 m. Rozpiętość skrzydeł 0,65 m. Długość 1,16 m. Zasięg 250 - 4 000 m. Prędkość 150 - 170 m/s. Przebijalność pancerza 520 - 650 mm.
Opracował Karol Placha Hetman