PKP Gdańsk Główny. 2021r.

Gdańsk 2021-11-03

Stacja kolejowa Gdańsk Główny.

PKP Gdańsk Główny. 2011 rok. Zdjęcie Karol Placha Hetman

Stacja kolejowa Gdańsk Główny znajduje się w centrum Gdańska, w dzielnicy Śródmieście. Współrzędne geograficzne 54°21′26″N 18°38′40″E. To obecnie jest największa stacja kolejowa w Trójmieście. Stacja obsługuje połączenia lokalne i międzymiastowe. W ciągu doby obsługuje 249 pociągów, z których większość to pociągi SKM (Szybka Kolei Miejska). Zarządcą stacji i dworca są dwie firmy: PKP PLK i PKP SKM. W 2018 roku, stacja obsługiwała 22 200 pasażerów na dobę, czyli 8 100 000 podróżnych w ciągu roku, co dało jej jedenaste miejsce w Polsce.

Stacja leży na szlaku Tczew - Gdynia. Adres: Podwale Grodzkie 2, 80-895 Gdańsk. Dworzec PKP jest połączony przejściem podziemnym z dworcem autobusowym mieszczących nie przy ulicy 3 Maja, a z drugiej strony ze Starym Miastem i komunikacją miejską; autobusy i tramwaje. Drugie przejście podziemne łączy halę dworca z 1 i 2 Peronem. Stacja Gdańsk Główny jest obsługiwana przez spółki: InterCity, PolRegio i SKM. Z uwagi na lokalizację stacji, przez Gdańsk Główny odbywa się także intensywny ruch towarowy.

Historyczne nazwy stacji:

Hohe Tor (Hohetor Bahnhof) 1867 - 1876. Danzig Lege Tor 1877 - 1896. Danzig Pommerschen Bahnhof 1896 - 1939. Danzig Leeges Tor 1940 - 1945. Gdańsk 1945 - 1946. Gdańsk Główny od 1947 roku.

Historia Dworca Gdańsk Główny.

Transport kolejowy w Gdańsku pojawił się stosunkowo późno. Pierwsza linia kolejowa został otwarta w 1852 roku i służyła do spedycji towarów transportowanych drogą morską. Nabrzeża portowe pokryły się gęstą siecią bocznic kolejowych. Pierwszy, prowizoryczny dworze pasażersko-pocztowy zbudowano 1867 roku i nosił on nazwę Gdańsk Brama Wyżynna lub niemiecka nazwa Hohetor Bahnhof (stacja kolejowa Hohe Tor). Dworzec nazywał się także Dworzec Pomorski, niemiecka nazwa Pommerschen Bahnhof. Równia stacyjna zajęła teren Ogrodu Błędnik. Ogrody tego typu były popularne w XIX wieku i były zakładane poza fortyfikacjami miejskimi, nie tylko w Gdańsku, ale na przykład w Szczecinie. Dostęp do dworca dla podróżnych był tylko od zachodu, obecnej ulicy 3 Maja. Od strony wschodniej była fosa należąca do systemu obronnego miasta, którą około 1890 roku zasypano. Rozebrano także część starych fortyfikacji. Dworzec był tymczasowy i już pod koniec XIX wieku w jego miejscu zaczęto wznosić nowy, obecny dworzec.

Nowy budynek dworcowy zbudowano w okresie 1894 - 1900. Była cała grupa architektów, która brała udział w projektowaniu. W efekcie powstał zespół budynków w stylu, który nazwano „gdański renesans”. Jednym osobom budynek dworca się podoba, innym nie. Problem w tym, że kiedy powstała główna hala dworcowa razem z wieżą zegarową to okazało się, że jest brak lokali dla innych służb stacji. Zaczęto do głównego budynku doklejać kolejne budynki, różnego przeznaczenia i różnej wielkości. W efekcie jest to zlepek barokowych i renesansowych kształtów. Uroczyste otwarcie pierwszego etapu budowy budynku dworca nastąpiło w dniu 30 października 1900 roku. Wieża zegarowa ma wysokość 50 m. W wieży umieszczono zbiornik wodny.

W budynku dworca umieszczono dużą halę dla podróżnych z kasami biletowo-bagażowymi. Była przechowalnia bagażu, poczta, telefony, telegraf, posterunek policji, poczekalnie (osobne dla każdej klasy podróżnych), toalety, bufet, restauracja. Były pomieszczenia służbowe, magazynowe i techniczne. Były także osobne pomieszczenia dla rodziny cesarskiej i innych arystokratów. Perony były zadaszone.

Po zbudowaniu nowego dworca ruch pasażerski wzrastał w roku na rok. Większość podróżnych kursowała w kierunku Tczewa, a stamtąd na zachód do państw niemieckich lub na wschód do Prus Królewskich. Tereny przy dworcu zyskały na wartości i zaczęto na nich budować sklepy i hotele. Ale szybko okazało się, że lokalizacja stacji nie jest najlepsza. Uniemożliwia dalszą rozbudowę. Jest po prostu wąsko.

Po wielkiej wojnie światowej, według dokumentów, od 1921 roku stacja w Gdańsku powinna być pod zarządem Polskich Kolei Państwowych. W rzeczywistości stacja była pod całkowitym wpływem niemców. Polacy mieli tylko wpływ na ilość połączeń na szlaku Gdynia - Gdańsk - Warszawa. Dlatego konieczna była budowa linii kolejowej omijającej Gdańsk. Obecnie linia Nr 201.

W czasie pierwszej i drugiej wojny światowej stacja kolejowa była nietknięta. Zniszczenia powstały razem z wkroczeniem armii czerwonej do Trójmiasta, kiedy mieszkańcy byli już ewakuowani. Na lotnisku Gdańsk Wrzeszcz rosjanie ustawili działa i systematycznie niszczyli kolejne wieże kościołów i wyższe budynki. Dworzec został podpalony przez żołnierzy rosyjskich i 60 % zniszczony. Większość ścian ocalała, dlatego możliwa była odbudowa dworca w kształcie zbliżonym do pierwotnego. Budynek został odbudowany w 1947 roku.

W dniu 4 marca 1951 roku, w Trójmieście uruchomiono Szybką Kolei Miejską, która istnieje do chwili obecnej. Zadaniem SKM jest szybki transport pasażerski w obrębie Trójmiasta.

W kolejnych latach prowadzono systematyczne remonty dworca. Największe remonty wykonano w 1965 i 1996 roku. Wymieniono dachówki na dachu. Remontowi poddano instalacje wodne i elektryczne. Jednak kolejne remonty powodowały, że dworzec wewnątrz był funkcjonalny ale brzydki.

W 1992 roku, w hali dworcowej zbudowano antresole z przeznaczeniem na sklepy i punkty usługowe. W 2013 roku, antresola została rozebrana.

Duży remont dworca.

Od 2014 roku, rozpoczęto tworzyć plany przebudowy budynku dworca, dostosowując go do aktualnych potrzeb. Spory wkład miał wojewódzki konserwator zabytków. Dworzec jest obiektem wpisanym do rejestru zabytków. Główne prace planowano rozpocząć w 2017 roku. Koszt inwestycji to około 105 milionów złotych. Znacznie przekroczył planowane 50 milionów złotych. Ale zakres prac był dużo większy, a i czas realizacji uległ wydłużeniu. Z uwagi na prowadzone przetargi na wykonanie remontu, główne prace rozpoczęto w 2019 roku. Zbudowano kontenerowy budynek tymczasowej obsługi podróżnych, a w marcu 2020 roku, budynek dworca został całkowite zamknięty dla podróżnych. Planowany termin zakończenia modernizacji to grudzień 2022 roku.

Dokonano wymiany stolarki okiennej i drzwi, na taką która wyglądem przypomina pierwotną. Odtworzone zostały dachy oraz żółto - zielone witraże. Odtworzono detale ozdobne ścian budynków i dachów. Wewnątrz budynku przywrócone są dębowe okienka kasowe i witryny sklepowe. Zainstalowane zostało oświetlenie wzorowane na historycznym. W głównej hali na ścianach pojawiły się malowidła i herby z epoki. Zamontowano schody ruchome, windy, nowoczesną informację kolejową. Obiekt przystosowano dla osób niepełnosprawnych. Rozbudowane zostały tunele pod dworcem, torami i ulicami.

W zakresie modernizacji wyremontowano nie tylko budynek dworcowy i tunele, ale także najbliższe otoczenie z chodnikami, skwerami i brukowanymi placykami. Wykonano też iluminację elewacji budynku dworcowego.

Stacja ma pięć peronów.

Perony są numerowane od najdalszego.

Zmodernizowano perony dalekobieżne, czyli 1 i 2 Peron. Zostały podwyższone do 0,76 m. W miejsce asfalt-betonu otrzymały nową nawierzchnię brukowaną naturalnym kamieniem, nawiązującą do epoki, kiedy stacja powstała. Perony otrzymały ścieżki komunikacyjne dla inwalidów, pas bezpieczeństwa dla ludzi ociemniałych i żółtą linie bezpieczeństwa. Wyremontowano wiaty, które otrzymały nowy dach. Wprowadzono elementy małej architektury na wzór z epoki: latarnie, kosze, ławki, spoczynki, tablice - gabloty. Na perony prowadza ruchome schody i windy.

Stacja ma dwa tunele, które są połączone ze sobą. Pierwszy tunel łączy halę dworca z 1 i 2 Peronem. Drugi tunel łączy dworzec autobusowy z peronami dworca i ulicą Podwale Grodzkie. W pierwszych dziesięcioleciach XX wieku na stacji był także tunel bagażowy z windami. Obecnie (2021 rok) tunel ten jest nieużywany. Dawno temu, w pobliżu dworca była kładka dla pieszych nad torami.

1 i 2 Peron przeznaczony jest dla ruchu dalekobieżnego. Tutaj zatrzymują się pociągi jadące od strony Tczewa i Gdańsk Wrzeszcz. Tutaj kończą także bieg pociągi z kierunku Gdańsk Wrzeszcz i odjeżdżają na tory odstawcze w tunelu (wiadukt Błędnik). 1 Peron ma długość 400 m i wysokość 0,76 m. 2 Peron ma długość 425 m i wysokość 0,76 m.

3, 4 i 5 Peron są używane przez SKM (Szybka Kolei Miejska). Dawniej 3 Peron był używany przez pociągi dalekobieżne. W okresie 2013 - 2015, przedłużono kursowanie pociągów SKM do stacji Gdańsk Śródmieście, na południe. 4 i 5 Peron mają tory nieprzelotowe. 3 Peron ma długość 205 m i wysokość 0,96 m. 4 Peron ma długość 205 m i wysokość 0,96 m. 5 Peron ma długość 190 m i wysokość 0,96 m.

Ruch kolejowy jest sterowany z nastawni umieszczonej na końcu 4 Peronu.

Szlaki kolejowe.

Na stacji Gdańsk Główny spotyka się pięć linii kolejowych:

Linia kolejowa Nr 9 Warszawa Wschodnia – Gdańsk Główny jest to linia zelektryfikowana, dwu- i trzytorowa, o długości 323,393 km.

Linia kolejowa Nr 202 Gdańsk Główny – Stargard jest to zelektryfikowana, jedno- i dwutorowa, o długości 334,363 km.

Linia kolejowa Nr 227 Gdańsk Główny – Gdańsk Zaspa Towarowa jest jednotorowa, zelektryfikowana.

Linia kolejowa Nr 249 Gdańsk Główny – Gdańsk Brzeźno, dawniej ze stacją Gdańsk Nowy Port jest jednotorowa, zelektryfikowana.

Linia kolejowa Nr 250 Gdańsk Śródmieście – Rumia jest dwutorowa, zelektryfikowana.

Dawniej stacja Gdańsk Główny miała wiele bocznic kolejowych, które wykorzystywano dla ruchu towarowego. Część z tych bocznic już dawno została rozebrane, a inne powoli zarastają chwastami i samosiejkami. W okresie 2011-2013 dokonano przebudowy stacji w ramach modernizacji linii kolejowej Warszawa - Gdynia. Wymieniono torowiska. Zamontowano nowe urządzenia systemu kierowania ruchem.