Modlin 2020-07-24
Polowe Lotnisko Kroczewo.
Współrzędne geograficzne: 52.473N 20.538E.
Miejscowość Kroczewo.
Kroczewo to niewielka miejscowość w Województwie Mazowieckim, Powiat Płoński, Gmina Załuski. Miejscowość w 2011 roku, liczyła 613 mieszkańców. Z Kroczewa do centrum Warszawy jest 46 km. Kroczewo leży przy ważnym szlaku drogowym Warszawa-Gdańsk. Obecnie (2020 rok) omija miejscowość obwodnica trasy S7.
W Drugiej Rzeczpospolitej, w Kroczewie istniał dwór z zespołem pakowym. W parku były i są dwa stawy, połączone kanałem. Dwór należał do zamożnej rodziny Czarnowskich herbu Grabie, który miał kilka majątków. Chociaż Kroczewo to mała miejscowość to była tutaj Poczta Polska i stajnia dla zmiany koni w dyliżansach pocztowo-pasażerskich.
W dniu 12 września 1939 roku, okupant niemiecki wygnał właścicieli z majątku. Dwór przetrwał niemal całą wojnę. W styczniu 1945 roku, został wysadzony w powietrze przez wojska niemieckie. Po majątku w Kroczewie nic nie pozostało.
W Kroczewie jest Rzymskokatolicka Parafia św. Jana Chrzciciela, która była erygowana w 1424 roku.
Lotnisko Kroczewo. Początki.
Lotnisko w Kroczewie zostało założone w 1938 roku, jako lotnisko zasadzkowe. W Polsce folwarki z dworami i pałacami doskonale nadawały się na lotniska. Były na nich dobre warunki socjalne-bytowe. Kuźnia była dobrym warsztatem. Pobliskie drzewa dawały dobre maskowanie samolotom, a kawałek łąki służyło za pole startowe. Obecność koni, gwarantowała dobrą łączność. Dla funkcjonowania lotniska Wojsko Polskie zawierało umowę z właścicielem. Z tą umową wiązały się korzyści finansowe dla właściciela. Ale były także obowiązki: koszenie pola wzlotów, usuniecie płotów i rowów. Właściciel miał udostępnić kuźnię, stajnię, kwater dla żołnierzy.
Wiosną 1939 roku, idea lotnisk zasadzkowych została zaniechana, bo Polskie samoloty nie byłyby w stanie dogonić samolotów armii niemieckiej. Lotniska pozostały jako lotniska polowe, czyli ukryte i zamaskowane. Pod koniec sierpnia 1939 roku, większość Polskich samolotów przebazowano na lotniska polowe. W efekcie, w dniu 1 września 1939 roku, lotnictwo niemieckie zbombardowało puste lotniska główne.
W obszarze Nowy Dwór Mazowiecki - Płońsk znalazły się trzy lotniska polowe: Szpondowo, Zdunowo i Kroczewo. Na lotniskach bazowały i z nich działały samoloty PZL P.11 ze składu Brygady Pościgowej. W dniu 5 września 1939 roku, samoloty Brygady Pościgowej przebazowano w region Legionowa.
Okupacja niemiecka.
W dniu 12 września 1939 roku, wojsko niemieckie zajęło Kroczewo i zorientowało się, że tu jest dobrze ukryte lotnisko. Właściciele majątku zostali wypędzeni, z prawem zabrania tylko tego „co do ręki”. Tylko dzięki pomocy byłej służby pracującej w majątku, rodzina Czarnowskich zdobyła wóz i konia.
W czerwcu 1940 roku, wojsko niemieckie rozpoczęło rozbudowę lotniska. Pole wzlotów znacznie powiększono w kierunku zachodnim i północnym. Wysiedlono mieszkańców Trębek Nowych. Podobno, wojsko niemieckie miało płacić za zajęte gospodarstwa, pola uprawne i sady rolnikom. Ale to była nieprawda. W dniu 10 maja 1940 roku, rolnikom dostarczono pisma, nie tylko o nakazie opuszczenia domów, ale o konieczności rozebrania tych domów! Pacyfikacja rolników rozpoczęła się w dniu 15 maja 1940 roku, o godzinie 05:00. Wszystkich obecnych w domach, w sposób brutalny wywlekano na gościniec i pakowano na samochody ciężarowe. Rodziny bestialsko rozdzielono. Wszystkich wywieziono na stację kolejową i wagonami bydlęcymi odesłano w różne części rzeszy i okupowanej Polski. Większość osób trafiła do niemieckich obozów pracy. Pacyfikacje objęła także inne okoliczne wsie, które nie były związane z lotniskiem Kroczewo. Wiele osób nie przeżyło okupacji.
Rozbudową lotniska kierował oddział słynnej niemieckiej organizacji Todt. Oddział przywiózł trochę sprzętu ciężkiego, ale większość pracy wykonywano ręcznie. Przy pomocy około 200 jeńców i około 30 robotników przymusowych prowadzono wszystkie prace. Jeńcy spali w kościele. Robotnicy przymusowi to byli okoliczni rolnicy z wozami i końmi.
Z północnej strony pola wzlotów jest las, który zwany jest Paryżem. Wzdłuż tego lasu postawiono wiele obiektów lotniska. Wybudowano betonowe płaszczyzny postojowe samolotów, drewniane hangary, baraki magazynowe i warsztatowe. Skład paliw zajmował obszar około 400 m2, w którym zakopano 8 zbiorników paliwowych. Do składu paliw zbudowano bocznicę kolejową. Inne obiekty postawią w parku. Zbudowano baraki mieszkalne, lazaret i bite drogi dojazdowe.
Na lotnisku bazowały jednostki uzbrojone w samoloty myśliwskie Me-109 i Fw-190. Podczas Powstania Warszawskiego (sierpień i wrzesień 1944 rok), z lotniska startowały samoloty, które bombardowały naszą Stolicę.
Po drugiej wojnie światowej.
W styczniu 1945 roku, wojsko niemieckie całkowicie zniszczyło obiekty lotniska. Inna wersja mówi, że zniszczeń dokonała także armia sowiecka. Pole wzlotów prowizorycznie naprawiono. Kiedy w maju 1945 roku, Polskie jednostki lotnicze wróciły z frontu, część z nich bazowała na lotnisku w Modlinie. Ponieważ w Modlinie było ciasno, część samolotów przebazowano na lotnisko w Kroczewie. Bazowały tu między innymi samoloty Jak-1 z 1. Pułku Lotnictwa Myśliwskiego oraz samoloty Po-2 i UT-2 z 2. Pułku Lotnictwa Szturmowego. Potem były także samoloty Jak-3 i szkolne Jak-7.
W kolejnych latach, zaplecze lotniska częściowo odbudowano. Zwłaszcza obiekty od strony Kroczewa. Między innymi bazę koszarową na terenie parku. Rozebrano tory kolejowe do MPS. Zbiorniki paliwowe wykopano, a teren zniwelowano. Zmniejszono pole wzlotów, oddając rolnikom teren zachodni i północny. Będące tam, zniszczone drogi kołowania i płaszczyzny postojowe dla samolotów, okoliczni rolnicy wykorzystali jako materiał budowlany.
Od 1946 roku, z lotniska korzystała Szkoła w Dęblinie. Szkolono tutaj pilotów samolotów Jak-9 (1. szkolna eskadra myśliwska). Szkolenie prowadzono w okresie wiosna-lato. W zimie nie było tutaj odpowiednich warunków.
Po generalnym remoncie lotniska w Modlinie, lotnisko w Kroczewie stało się dla Modlina lotniskiem zapasowym.
W Kroczewie eksploatowano tylko samoloty z napędem śmigłowym. Dlatego jako pierwsi przestali szkolić się tutaj piloci myśliwscy (1953 rok). Pozostali jeszcze lotnicy samolotów szturmowych Ił-10. Od 1955 roku, w Kroczewie zaprzestano lotów szkolnych. Lotnisko przyjmowało samoloty sporadycznie. Lotnisko stało się lotniskiem zapasowym dla 1. PLM, który bazował na lotnisku Bemowo, a następnie na lotnisku Mińsk Mazowiecki. Do 1957 roku, 1. PLM urządzał tutaj przebazowania poligonowe samolotów MiG-15, Lim-1 i Lim-2. Ale w tym czasie, okoliczni rolnicy na polu wzlotów wypasali już bydło.
Lotnisko wykorzystywano do testowania spadochronów, które były produkowane przez zakłady "Aviotex" z Legionowa. Swoje skoki wykonywali tutaj spadochroniarze z Aeroklubu Warszawskiego. To tutaj kpt. Tadeusz Dulla wykonywał swoje rekordowe skoki, w tym skok z 11 900 m. Samolot Ił-28 wystartował z odległego o 8 km lotniska Modlin.
Od 1970 roku, na lotnisku prowadzono szkolenie wojskowych pilotów śmigłowców SM-1. Śmigłowce były na stanie 47. Szkolnego Pułku Śmigłowców. W tym czasie lotnisko miał kryptonim radiowy „Rozdroże”.
W latach 80-tych lotnisko było poligonem dla wojsk przeciwlotniczych. Wykonywano tutaj wspólne ćwiczenia z lotnictwem myśliwskim. Stacjonowały tutaj baterie pocisków rakietowych Kub-M2.
W latach 90-tych, teren został przekazany przez wojsko do zasobów Agencja Mienia Wojskowego i wystawiony na sprzedaż. W 2006 roku teren ten został sprzedany i podlega pod Urząd Gminy w Załuskach w powiecie płońskim. Teren jest wykorzystywany jako rolniczy, chociaż latają tu sporadycznie moto-lotniarze.
Opracował Karol Placha Hetman