Jaworzyna Śląska 2023-08-17
Lokomotywa Parowa Ok22.
Lokomotywa Parowa Ok22 to pierwsza Polska lokomotywa opracowana przez polskich inżynierów, po odzyskaniu przez Rzeczpospolitą Polskę niepodległości. Symbol Ok oznacza parowóz przeznaczony dla pociągów osobowych, o układzie osi 2’C (2–3–0).
Parowóz Ok22 został opracowany w 1922 roku. Polskich inżynierów wsparło biuro konstrukcyjne germańskich zakładów Hanomag. Ponieważ nowa lokomotywa była pierwszą opracowaną w Polsce, dlatego postanowiono skorzystać z konstrukcji lokomotywy Ok1 (pruska P8), które były eksploatowane w Polsce. Skorzystano z układu biegowego typu 2’C, który był bardzo efektywny; dwuosiowy wózek prowadzący oraz trzy osie napędowe. Zupełnie inny, większy jest kocioł, który ma znacznie większą powierzchnię ogrzewalną, chociaż o takim samym ciśnieniu 12 at. Palenisko ma znacznie większy ruszt, co pozwalało na spalanie gorszego gatunku węgla. Obsługa kotła była wygodna i łatwa.
Pierwsze 5 lokomotyw Ok22 otrzymały numery od Ok22-1 do Ok22-5 i zostały zbudowane w germańskiej fabryce Hanomag, w 1923 roku. Lokomotywy poddano testom. Poprawki konstrukcyjne wykonano pod kierunkiem profesora Alberta Czeczotta. W 1928 roku, podjęto produkcję seryjną lokomotyw Ok22 w Chrzanowie w FABLOK. Kotły dla lokomotyw budowała firma Fitzner i Gamper z Sosnowca. W Polsce wyprodukowano następne 185 lokomotyw, o numerach od Ok22-6 do Ok22-190. Ostatni egzemplarz zbudowano w 1934 roku.
W 1952 roku, na lokomotywie Ok22 zamontowano kocioł z parowozu Tr203. Lokomotywy parowe Tr201 i Tr203 to były lokomotywy Amerykańskie, wysłane do Europy w czasie drugiej wojny światowej. Po wojnie, lokomotywy zostały przekazane niektórym krajom w Europie, w ramach pomocy UNRRA, między innymi Polsce. Zbudowano dwie lokomotywy Ok22 z innymi kotłami, które oznaczono Ok55-1 oraz Ok55-2. Testy nie zostały ukończone, bo program został anulowany.
Lokomotywy Ok1 i Ok22 były używane w Polsce równolegle. Były to podstawowe lokomotywy dla pociągów osobowych, jak sugeruje oznaczenie, ale z uwagi na brak innych lokomotyw, były także używane dla ciągnięcia pociągów pospiesznych i lekkich towarowych. Lokomotywy były rozdysponowane do wszystkich dyrekcji okręgowych w PKP.
Podczas drugiej wojny światowej, germańcy przejęli 111 parowozów Ok22, którym nadano oznaczenia serii 38 4501 - 38 4611. Następne 79 lokomotyw Ok22 zostało przejętych przez sowietów. Kiedy bracia skoczyli sobie do gardeł (germańcy - moskale), kolejne 18 egzemplarzy Ok22 przejęli germańcy i nadali im numery 38 4612 - 38 4629. Po kilku miesiącach, ponownie sowieci zaczęli przejmować lokomotywy Ok22. Sowieci, lokomotywy przystosowali do szerokiego toru. Po wojnie, CCCP nie oddał Polsce wszystkich lokomotyw Ok22 i około 60 lokomotyw eksploatował przez wiele lat.
Po 1945 roku, w PKP było tylko 59 lokomotyw Ok22, z których kilkanaście było niesprawnych. W 1948 roku, 4 lokomotywy Ok22 zwróciła Czechosłowacja, 2 lokomotywy zwróciła Austria. W 1955 roku, 30 lokomotyw Ok22 oddało NRD, ale maszyny trzeba było zezłomować, bo były całkowicie wyeksploatowane. W 1950 roku, w PKP lokomotywy Ok22 otrzymały nowe numery od Ok22-1 do Ok22-57. Ostatnie lokomotywy zakończyły regularną służbę w 1979 roku. Do chwili obecnej (2023 rok) zachowały się lokomotywy; Jaworzyna Śląska Ok22-23, Wolsztyn Ok22-31.
Dane T-T parowozu Ok22:
Układ osi 2’C (2–3–0) (ooOOO). Masa własna 70 750 kg. Masa służbową 78 900 kg. Silniki bliźniacze. Moc 980 KM. Typ rozrządu Heusingera. Średnica kół napędowych 1,75 m. Średnica kół przedniego wózka 1,00 m. Kocioł o powierzchni ogrzewalnej 182,10 m kwadratowych. Powierzchnia przegrzewacza 61,60 m kwadratowych. Powierzchnia rusztu 4,01 m kwadratowego. Maksymalny nacisk na oś 17 000 kg. Prędkość konstrukcyjna 100 km/h. Długość 11,42 m. Długość z tendrem 22D23 wynosi 18,940 m. Rozstaw osi: 2,20 - 1,57 - 1,58 - 2,70 m.
Opracował Karol Placha Hetman