Historia
Cessna T-37 Tweet.
Cessna T-37 Tweet (oznaczony w firmie jako Model 318) to mały, dwusilnikowy odrzutowiec, który latał przez ponad 50 lat, jako główny samolot szkolno-treningowy Sił Powietrznych Stanów Zjednoczonych (USAF). Samolot był używany także w innych państwach. Wariant szturmowy jest oznaczony Cessna A-37 Dragonfly, służył w roli lekkiego samolotu szturmowego, podczas wojny w Wietnamie. Cessna T-37 był produkowany od 1955 roku do 1975 roku. Zbudowano 1 269 samolotów Cessna T-37, różnych wersji. Ostatni samolot z USAF wycofano w 2009 roku.
W państwach komunistycznych nie było odpowiednika samolotu klasy Cessna T-37/A-37.
Program samolotu Cessna T-37.
Firma Cessna Aircraft Company w Wichita w stanie Kansas, przystąpiła do programu „TX”, którego celem był opracowanie samolot szkolno-treningowy z napędem turboodrzutowym. Zgodnie z tendencją 40-lat, uczeń i instruktor siedzieli obok siebie, w poszerzonej kabinie. Samolot otrzymał fabryczne oznaczenie „Model 318”.
Wiosną 1954 roku, USAF przyznało firmie Cessna kontrakt na budowę trzech prototypów „Modelu 318” i dodatkowo jeden samolot do prób statycznych. USAF oznaczyła samolot XT-37. Pierwszy lot odbył się 12 października 1954 roku.
Szeroki rozstaw podwozia głównego i sterowane przednie koło sprawiły, że samolot był łatwy w obsłudze na ziemi. Niskie podwozie pozwoliło uniknąć konieczności korzystania z drabin i pomostów serwisowych. Samolot został zaprojektowany tak, aby był łatwy w utrzymaniu. Na płatowców jest ponad 100 pokryw i drzwi dostępu. Doświadczona załoga naziemna mogła wymienić silnik w około 30 minut.
XT-37 jest wyposażony w dwa silniki turboodrzutowe Continental-Teledyne J69-T-9, czyli francuskie silniki Turbomeca Marboré budowane na licencji w USA, o ciągu 920 lbf (4,1 kN) każdy. Silniki mają taką regulację obrotów, że kiedy podczas lądowania, zaszła konieczność odejścia na drugi krąg, można było szybko zwiększyć obroty turbiny (szpuli), czyli ciąg silników.
Masa samolotu XT-37 wynosiła 5 000 funtów (2 300 kg). Testy wykazały, że XT-37 miał maksymalną prędkość 390 mil na godzinę (630 km / h) na wysokości, z zasięgiem 935 mil (1 505 km). Samolot miał pułap operacyjny 35 000 stóp (10 700 m). Ale kabina nie jest ciśnieniowa, dlatego pułap został ograniczony do pułapu operacyjnego 25 000 stóp (7600 m), przez przepisy USAF.
Pierwszy prototyp rozbił się podczas testów korkociągu. Dlatego poprawiono przednią część kadłuba i powiększono usterzenie. Po tych modyfikacjach, USAF uznało samolot za odpowiadający potrzebom i zlecono produkcję jako Cessna T-37 A. Samoloty seryjne nadal trudno wychodziły z korkociągu. Procedura wyprowadzania z korkociągów była złożona, w porównaniu z większością statków powietrznych.
Pierwszą serię produkcyjną T-37 A ukończono we wrześniu 1955 roku, i przekazano do służby. Cessna T-37 A był bardzo hałaśliwy, nawet jak na samoloty turboodrzutowe. Wlot powietrza emitowały wysoki hałas, co było powodem różnych złośliwych określeń. Przyjęła się nazwa „Tweety Bird” lub po prostu „Tweet”. Przy obsłudze samolotu Cessna T-37 A, obsługa naziemna obowiązkowo nosiła ochronniki słuchu. Zbudowano 444 samoloty Cessna T-37 A.
Kolejne samoloty T-37 B otrzymały nowsze silniki J-69 T-25, które mają ciąg większy o 10 procent. W samolocie zamontowano lepszą awionikę. Zbudowano 552 samolotów Cessna T-37 B.
Samoloty bardzo często miały kolizje z ptakami. Dochodziło do awarii silników lub rozbicia przedniej szyby. Dlatego podczas remontów wymieniono przednie szyby na szyby wykonane z poliwęglanu Lexan, o grubości 0,5 cala (12,7 mm), która mogła wytrzymać uderzenie 4 funta (1,8 kg) ptak poruszający się z prędkością względną 288 mph (463 km/h). Zamontowano także siatki na wlotach powietrza do silników.
Wersje samolotów Cessna T-37A i T-37B nie miały wbudowanego uzbrojenia ani zaczepów na uzbrojenie zewnętrzne. W 1961 roku, firma Cessna opracowała samolot, jako lekki szturmowiec. Ale nowy wariant Cessna T-37 C był przeznaczony tylko na eksport. W samolocie wzmocniono skrzydła, aby pod nimi zamontować zaczepy dla uzbrojenia lub dodatkowe zbiorniki paliwa. Na końcach skrzydeł zamontowano zbiorniki na paliwo, każdy o pojemności 65 galonów amerykańskich, czyli 245 litrów. Dodano komputerowy celownik i kamerę rejestrującą wyniki strzelania z broni pokładowej.
Zmiany spowodowały wzrost masy samolotu Cessna T-37 C, o 650 kg (1 430 funtów). Ponieważ silniki nie zostały zmodernizowane, zmniejszyło to prędkość maksymalną do 595 km/h (370 mph), chociaż zbiorniki na końcówkach skrzydeł zwiększyły maksymalny zasięg do 1 770 km (1 100 mil).
Cessna A-37 Dragonfly.
Samolot A-37 to samolot przeznaczony do zadań szturmowych, który dobrze sprawił się podczas wojny w Wietnamie. Samolot wszedł do produkcji w 1968 roku. Samolot otrzymał mocniejsze silniki General Electric J-85 GE-17A, o ciagu 2 x 12,7 kN.
Wyprodukowano 577 samolotów A-37 B, z których 254 samolotów Cessna A-37 B przekazano lotnictwu wojskowemu Republiki Wietnamu (Wietnamu Południowego). W 1975 roku, doszło do ataku Demokratycznej Republiki Wietnamu (Wietnam Północny) na Republikę Wietnamu (Wietnam Południowy). W wyniku działań wojennych doszło do siłowego zjednoczenia Wietnamu. Większość zdobytych samolotów Cessna A-37 B, zostało wprowadzonych do służby w lotnictwie socjalistycznego Wietnamu. Samoloty zostały następnie użyte w działaniach wojennych w Kampuczy (Kambodża).
Generalnie samoloty A-37 B powróciły do USA i zostały wcielone do Gwardii Narodowej. Jednak wiele samolotów Cessna A-37 B pozostało w rękach komunistów. Tak samo było z samolotami Northrop F-5E Tiger II.
Komunistyczny Wietnam miał coraz większe trudności w utrzymaniu samolotów w zdatności do lotów. Komuniści zwrócili się o pomoc do CCCP. Po jednym samolocie Cessna A-37 B i Northrop F-5E Tiger II, przewieziono koleją do Moskwy. Możliwe, że tych samolotów było więcej. Jednak rosjanie nie poradzili sobie z zamontowaniem rosyjskich zamienników w samolotach. W 1977 roku, jeden samolot Cessna A-37 B i jeden samolot Northrop F-5E Tiger II, Wietnam wysłał drogą morską do Polski, z zadaniem zamontowania polskiego wyposażenia lotniczego w obu samolotach. Statek z samolotami przypłynął do Gdyni, a dalej koleją do Warszawy. Do Polski przybyła także grupa Wietnamczyków. Prace podjął Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych. Zadanie nie zostało wykonane. Okazało się, że Polskie zamienniki nie pasują do amerykańskich płatowców. Na przykład Polskie akumulatory, o parametrach takich jak amerykański, były dwa razy większe i nie mieściły się w płatowcach. Również nie można były zastosować broni strzeleckiej używanej w samolotach PZL Lim-5. Architektura awioniki w samolotach amerykańskich była zupełnie inna, a przede wszystkim zajmowała mniej miejsca. Nawet nie było odpowiednich zamienników opon. Również w całym obozie komunistycznym nie było silników turboodrzutowych, które mogłyby zasilać amerykańskie samoloty. W wyniku prowadzonych prób, oba samoloty zostały poważnie zdekompletowane. Ekipa specjalistów z Wietnamu wróciła do domu.
W Polsce na amerykańskich samolotach nie prowadzono żadnych lotów. Skończyło się na uruchomieniu silników i kołowaniach. Samoloty przekazano z Instytutu Technicznego Wojsk Lotniczych do Instytutu Lotnictwa na Okęciu. Samoloty posłużył podpatrywaniu rozwiązań, które wykorzystano w Orliku, Irydzie i silniku K-15. Z początkiem 90-latach, zdecydowano się amerykańskie samoloty przekazać do Muzeum Lotnictwa i Astronautyki w Krakowie. Obecnie Muzeum Lotnictwa Polskiego.
W 2015 roku, eksponat samolotu Cessna A-37 B przeszedł proces konserwatorski i otrzymał malowanie samolotu z 520. Dywizjonu Myśliwskiego 74. Skrzydła Taktycznego 4. Dywizji Powietrznej Wietnamskich Sił Powietrznych.
Konstrukcja
Samolot Cessna A-37 to samolot bojowy, całkowicie metalowy, dwu-osobowy, zbudowany w układzie klasycznym.
Skrzydła proste, o obrysie trapezowym, dwu-dźwigarowe. Zastosowano profil NACA 2418 u nasady i profil NACA 2412 na końcu skrzydła. Na skrzydłach zamontowano lotki oraz klapy za-skrzydłowe, szczelinowe, poruszane hydrauliczne.
Kadłub samolotu na konstrukcję półskorupową. Kabina załogi dwumiejscowa, z miejscami obok siebie. Kabina nie jest ciśnieniowa. Fotele załogi są wyrzucane. Osłona kabiny jest otwierana do góry do tyłu.
Usterzenie klasyczne w układzie krzyżowym. Usterzenie pionowe konstrukcyjnie połączone z kadłubem samolotu, dodatkowo ma płetwę aerodynamiczną (napływ). Usterzenie poziome umieszczone jest w 1/3 wysokości usterzenia pionowego. Usterzenie jest z podziałem na stateczniki i stery. Stery mają klapki wytwarzające, ustawiane elektrycznie.
Podwozie samolotu jest trójpodporowe. Baza podwozia wynosi około 2,30 m. Rozstaw podwozia głównego jest bardzo duży i wynosi około 4,40 m. Wszystkie koła są pojedyncze. Chowanie podwozia i hamowanie kół jest realizowane instalacją hydrauliczną. Hamulce w kołach głównych są wielotarczowe. Przednie podwozie jest sterowane. Amortyzatory są olejowo-powietrzne.
Silniki.
Samolot T-37 wyposażono jest w dwa silniki turboodrzutowe, jednoprzepływowe Continental-Teledyne J-69 T-25, o ciągu 2 x 4,56 kN. Samolot A-37 wyposażony jest w dwa silniki turboodrzutowe, jednoprzepływowe General Electric J-85 GE-17A, o ciagu 2 x 12,70 kN.
Paliwo umieszczono w kadłubie samolotu i w skrzydłach. Zbiorniki wewnątrz pokryto samouszczelniające nie gumą. Pojemność całkowita wynosi 1 170 litrów. Zbiorniki na końcach skrzydeł mają pojemność 2 x 245 litrów. Samoloty A-37 mają możliwość podwieszania dodatkowych zbiorników paliwowych pod skrzydłami.
Dane T-T Cessna T-37:
Załoga 2 osoby. Rozpiętość 33 stóp 99,3 cali (12,581 m). Długość 29 stóp 3 cale (8,92 m). Wysokość 9 stóp 2 cale (2,79 m). Powierzchnia skrzydła 18,7 m2 (201 ft2). Współczynnik proporcji skrzydła 6,2: 1. Skrzydło o profilu NACA 2418 u nasady, NACA 2412 na końcu. Masa własna 4056 funtów (1 840 kg). Maksymalna masa startowa 6,574 funtów (2 982 kg). Zespół napędowy 2 turboodrzutowe Continental-Teledyne J-69 T-25 o ciągu 1,025 funta siły (4,56 kN) każdy. Prędkość maksymalna 425 mph (684 km/h, 369 kn). Prędkość przelotowa: 360 mph (580 km/h, 310 kn) na 35 000 stóp (11 000 m). Prędkość przeciągnięcia 85 mph (137 km/h, 74 kn). Zasięg 1 500 km (810 mil). Pułap 38 700 ft (11 800 m). Szybkość wznoszenia 3,370 stóp / min (17,1 m / s).
Dane T-T Cessna A-37:
Rozpiętość 11,71 m. Długość 9,79 m. Wysokość 2,82 m. Powierzchnia nośna 17,1 m2. Masa własna 2 815 kg. Masa startowa 6 800 kg. Prędkość maksymalna 770 km/h. Prędkość przelotowa 480 km/h. Silniki General Electric J-85 GE-17A, o ciagu 2 x 12,7 kN.
Zestawienie
W Polsce samoloty Cessna T-37/A-37 nie były użytkowane.
Opracował Karol Placha Hetman