Kraków 2008-01-08
10 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego
1944r. - 1946r.,
10 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego w Łasku
1968r. –1999r.
Powstanie 10 PLM.
W planach radzieckich, w czasie II wojny światowej, było utworzenie Polskiego związku lotniczego jako 3 Dywizji Lotnictwa Myśliwsko-Bombowego. Z powodu braku odpowiedniego sprzętu przystąpiono do formowania 3 Dywizji Lotnictwa Myśliwskiego w składzie trzech pułków myśliwskich, którym nadano oznaczenia 9 PLM, 10 PLM, 11 PLM.
Podstawą był rozkaz operacyjny Naczelnego Dowództwa Armii Radzieckiej z dnia 7.09.1944 roku, oraz Zarządzenie Wykonawcze Sztabu Generalnego Armii Radzieckiej, w którym była mowa o powołaniu 1 Mieszanego Korpusu Lotniczego. Miejscem formowania była osada Karłówka na Ukrainie, okolice miast Charków i Kazań. Korpus utworzono w okresie od września 1944 roku do stycznia 1945 roku.
W skład korpusu wchodziła 3 DLM ( dywizja lotnictwa myśliwskiego ). Jej formowanie rozpoczęto w dniu 20.09.1944 roku, na bazie 10 BSz-T ( brygady szkolno-treningowej ) z 2 AL. ( armii lotniczej ). W skład 3 DLM weszły następujące pułki; 9 PLM, 10 PLM ( bohater tego rozdziału ), 11 PLM.
Pułki te początkowo stacjonowały w Karłówce, około 100 km na południowy-zachód od Charkowa. Otrzymały one samoloty myśliwskie z 248. PLM z Krasnogrodu, który w tym czasie miał niepełny stan osobowy. Dowódcą dywizji mianowano ppłk Wasyla Dobraszowa.
Od dnia 17.09.1944 roku, na lotnisku Krasnogród rozpoczęto szkolenie pilotów z 9 PLM, a na lotnisku Karłówka pilotów z 10 PLM i 11 PLM. Podstawowym samolotem był myśliwiec Jak-1. Gotowość do rozpoczęcia działań wojennych osiągnięto z początkiem 1945 roku, a w dniu 20.01.1945 roku, przystąpiono do przebazowania dywizji na teren Polski, chociaż rozkaz Dowódcy Lotnictwa CCCP został wydany dopiero w dniu 24.01.1945 roku. Rosjanie bardzo dbali o to, aby Polacy nie walczyli na terenach wschodniej Rzeczpospolitej, a do walki przystąpili dopiero po przekroczenie linii rzeki Buga. 3. DLM otrzymała rozkaz stacjonowania na lotnisku węzła kutnowskiego. Rejon Sochaczewa i Kutna. Przebazowanie przeprowadzono w kilku rzutach powietrznych i kołowych, a zakończono w marcu 1945 roku. Następnie pułki przeniesiono na zachód bliżej frontu. 10. PLM brał czynny udział w walkach o Berlin.
Jeszcze nie umilkły walki, a już 3. Brandenburska DLM ze swoimi trzema Pułkami ( 9. PLM, 10. PLM, 11. PLM ) otrzymały rozkaz powrotu do Polski poprzez przebazowanie na węzeł kutnowski.
Po pewnym czasie 10. PLM został przebazowany do Krakowa na lotnisko Czyżyny.
W 1946 roku, pułki; 9. PLM, 10. PLM, 11. PLM zostały podporządkowanie bezpośrednio Dowództwu Wojsk Lotniczych i już w dniu 24.01.1946 roku. Rozkazem Naczelnego Dowódcy WP została powołana do życia 1 Dywizja Lotnictwa Myśliwskiego ze składem; 1. PLM w Warszawie, 2. PLM w Krakowie ( poprzedni 10. PLM ), 3. PLM ( poprzedni 11. PLM ).
Reaktywacja 10. PLM w Łasku. 1968r. – 1999r.
Na początku 1968 roku, nastąpiła kolejna reorganizacja lotnictwa. Połączono Lotnictwo Operacyjne z Inspektoratem Lotnictwa tworząc DWLot ( dowództwo wojsk lotniczych ) z siedzibą w Poznaniu. W związku z tym nastąpiły przesunięcia pułków i powołanie nowych. Był to także okres w Wojsku Polskim, w którym powracano do numerowania i nazywania jednostek lotniczych „czasu pokoju” w powiązaniu z jednostkami lotniczymi „czasu wojny”, aby nie było wątpliwości, co do radzieckich korzeni Polskiej Ludowej Armii.
Właśnie w połowie 60-tych lat, 2. PLM w Czyżynach, z powodu swojej lokalizacji, pomiędzy dwoma wielkimi miastami Krakowem, a Nową Hutą, zaczął być uciążliwi dla wielkiej aglomeracji. Na fali przemian w Lotnictwie Polskim został rozformowany, a sprzęt i personel przeniesiony na lotnisko w Łasku. Tam rozpoczyna się formowanie nowej jednostki, która odziedziczyła tradycje i nazwę 10. PLM okresu wojny.
W 1968 roku, 10. PLM był już w pełni sformowany. Bazował na lotnisko w Łasku, jako jednostka JW. 1158. Podlegał pod Dowództwo WOPK i był w strukturach 1. Korpusu razem z 1. PLM z Mińska Mazowieckiego, 13. PLM z Łęczycy oraz 42. Eskadry Lotniczej Łącznościowo-Transportowej.
W 1972 roku, z 1. Korpusu usunięto 13. PLM z Łęczycy, który został rozformowany. Powodem jego rozformowania było liczne już wprowadzenie do służby śmigłowców. Na lotnisku Łęczycy zaczęły bazować jednostki wyposażone w śmigłowce.
W takim składzie 1. Korpus OPK ( 1. PLM, 10. PLM, 42. ELŁ-T ) przetrwał aż do 1999 roku, kiedy to Polska wstąpiła do NATO i zorganizowano nową strukturę lotnictwa. W 2000 roku, 10. PLM stał się 10. ELT (eskadrą lotnictwa taktycznego).
Samoloty w Łasku.
Podstawowym typem myśliwca użytkowanym w Łasku był MiG-21. Poniżej przedstawiamy samoloty które na pewno użytkowano w 10. PLM w Łasku: PF 1506 / 761506 1965r. Od kwietnia 1968r. na stanie 10 PLM w Łasku. PF 1608 / 761608 1965r. Od kwietnia 1968r. na stanie 10 PLM w Łasku. PF 1610 / 761610 1965r. Od kwietnia 1968r. na stanie 10 PLM w Łasku. PF 1614 / 761614 1965r. Od kwietnia 1968r. na stanie 10 PLM w Łasku. PF 1708 / 761708 1965r. Od kwietnia 1968r. na stanie 10 PLM w Łasku. PF 1712 / 761712 1965r. Od kwietnia 1968r. na stanie 10 PLM w Łasku. Było 6 samolotów MiG-21 PF. Samoloty wersji PF służyły w 10. PLM w Łasku najdalej do 1989 roku.
Znane samoloty MiG-21 PFM w 10. PLM w Łasku: PFM 4013 / 94 A 4013 5.08.1966r. Użytkowany w 40 PLM Świdwin lub 41 PLM Malbork. Od 1987r. w 10 PLM w Łasku. PFM 4106 / 94 A 4106 5.08.1966r. Użytkowany w 40 PLM Świdwin lub 41 PLM Malbork. Użytkowany w 10 PLM, a później 10 ELT w Łasku. Po zakończeniu służby w muzeum na Poznańskiej Cytadeli. PFM 4203 / 94 A 4203 5.08.1966r. Od 1987r. w 10 PLM w Łasku. PFM 7810 / 94 N 7810 1968-1969r. Służyły w 2 PLM w Goleniowie. Od 1989r. w 10 PLM w Łasku. PFM 7811 / 94 N 7812 1968-1969r. Służyły w 2 PLM w Goleniowie. Od 1989r. w 10 PLM w Łasku. PFM 7812 / 94 N 7812 1968-1969r. Służyły w 2 PLM w Goleniowie. Od 1989r. w 10 PLM w Łasku. PFM 0702 / 94 A 0702 1968r. Użytkowany w 10 PLM Łask.
W dniu 15.01.1990 roku, razem z kilkoma innymi samolotami MiG-21 PFM, został pocięty na złom w towarzystwie fotoreporterów, w ramach jednostronnej redukcji zbrojnej. Samoloty tej wersji służyły w 10 PLM w Łasku najdalej do 1998 roku.
Znane samoloty MiG-21 M: M 1810 / 961810 1970r. Służbę ukończył w 10 ELT ( PLM ) w Łasku. Jako eksponat trafił do miejscowości Żarnów i stoi przy drodze nr 74 przed Żarnowem w pobliżu stacji paliw. ( 2005r. ). M 1901 / 961901 1970r. Użytkowany w 26 PLM w Zegrzu Pomorskim. Od 1985r. w 10 PLM w Łasku. Samolot nosi godła 1 PLM "Warszawa" z Mińska Mazowieckiego oraz 41 PLM z Malborka. W obecnym miejscu, przy centrum handlowym u zbiegu ul. Północnej z trasą krajową nr 2 Warszawa - Terespol, pojawił się w 2003r. lub 2004r. ( 2007r. ). M 1913 / 961913 1970r. Użytkowany w 26 PLM w Zegrzu Pomorskim. Od 1985r. w 10 PLM w Łasku.
Znany samolot MiG-21 UM 9311 / 516999311 28.07.1980r. W 26 PLM Zegrze Pomorskie. Później w 10 ELT w Łasku w kamuflażu.
Znane samoloty MiG-21 MF: MF 6804 / 966804 1973r. Użytkowany w 10 PLM ( 10 ELM ) Łask i tam koniec służby w 2003r. MF 7809 / 967809 1973r. Użytkowany w 10 PLM ( ELT ) w Łasku z kolorowym kamuflażem. Jednym z pilotów był ppłk Jan Śliwka. MF 7907 / 967907 1973r. Jako pierwszy otrzymał w 10 ELT Łask malowanie dwubarwne ( kamuflaż ), który z czasem stał się wzorem dla pozostałych samolotów eskadry. W takich barwach klucz 4 MiG-21 M/MF wykonał pożegnalny lot, podczas Air Show w Radomiu w 2002r. MF 7913 / 967913 1973r. Samolot po zakończeniu służby znajduje się na terenie stacji kontroli pojazdów w miejscowości Lipicze. Na samolocie zamalowano godło 10. PLM. Na ogonie widoczne jest miejsce po godle 2 Eskadry tej jednostki ( 2007r. ). MF 9010 / 969010 26.03.1974r. Użytkowany w 26 PLM Zegrze Pomorskie. Następnie w 10 PLM w 2 eskadrze w Łasku. Potem trafił do WZL nr 3 w Dęblinie skąd jako eksponat do miejscowości Przylep. Następnie za granicę, chyba Holandia ( 2007r. ). MF 9011 / 969011 26.03.1974r. Użytkowany w 26 PLM Zegrze Pomorskie. Później w Łasku ( 2002r. ). MF 9107 / 969107 1974r. Użytkowany w 10 PLM, a później w 10 ELT w Łasku. Samolot w kolorze złotym stał się wizytówką jednostki i osobistym samolotem dowódcy ppłk dypl pilota Dariusza Packa. W 2007r. trafił do muzeum w Czyżynach.
Łącznie w 10. PLM było co najmniej 24 samoloty MiG-21, w różnych wersjach. Samoloty typu MiG-21 zakończyły służbę w Łasku w 2003 roku.
W 1991r. na stanie 10 PLM było; 22 myśliwce MiG-21 PFM / M / MF i 5 szkolno-bojowych MiG-21 UM.
Przez cały okres istnienia 10 PLM w Łasku Pułk posiadał na stanie wersje MiG-21 PF / PFM / M / MF / U / UM, czyli 7 wersji z 10 jakie zakupiła Polska.
W 10. PLM w Łasku, były użytkowane myśliwce Lim-2, Lim-5. Na marginesie, w 1970 roku, w 9 pułkach lotniczych w WOPK, w 5 pułkach LO i w 4 pułkach szkolnych, było jeszcze 257 myśliwców Lim-2, 202 myśliwców Lim-5, 81 myśliwców Lim-5 P oraz 200 szkolno-bojowych Lim-1 / 2. W 10. PLM użytkowano samoloty szkolno-treningowe TS-11 Iskra.
Łask Lotnisko.
Lotnisko znajduje się w odległości około 5 km na południowy-wschód od miasta Łask. Leży pomiędzy drogami Nr 44, a Nr 483 we wsi Brodnica. Współrzędne geograficzne 51,33 N, 19,10 E, na wysokości 193 m npm. Posiada pas o nawierzchni betonowej, o wymiarach 2 500 m x 60 m, o orientacji 11/29.
Opracował Karol Placha Hetman