Kraków 2014-01-21
Radary 1990r.
Wydarzenia 1989 roku, stanowiły istotny przełom dla Rzeczypospolitej Polskiej. W dniu 1 lipca 1991 roku, w Pradze, został rozwiązany Układ Warszawski. Do 1993 roku, okupacyjna armia państwa moskiewskiego opuściła teren suwerennej Polski. Szkoda, że w tym czasie nie usunięto agentów państwa moskiewskiego. Brak lustracji i dekomunizacji w Polsce odczuwaliśmy długo. W jednej sprawie cały naród był zgodny – „Chcemy wstąpić do NATO.”
W poprzednich rozdziałach, dojść szczegółowo opisaliśmy naziemne radary, zwłaszcza doskonałą rodzinę radarów Jawor i radiowysokościomierzy Bogota i Nida. Były to całkowicie Polskie konstrukcje, odznaczająca się szeregiem rozwiązań odpowiadających ówczesnemu poziomowi techniki krajów wysoko rozwiniętych. Opracowane przez Przemysłowy Instytut Telekomunikacji (PIT), wsparty innymi ośrodkami naukowymi (w tym Wojskową Akademię Techniczną), a produkowane przez WZR Radwar.
Jednak wciąż trwały prace nad radarami trój-współrzędnymi. Już w 70-latach przystąpiono do prac nad nową rodziną stacji radiolokacyjnych wykorzystujących przede wszystkim technikę półprzewodnikową oraz cyfrową obróbkę sygnału, współpracujących z wdrażanymi wówczas w Wojskach Obrony Powietrznej Kraju zautomatyzowanymi systemami dowodzenia obroną powietrzną. Efektem badań było rozpoczęcie wytwarzania radarów trzeciej powojennej generacji, stacji radiolokacyjnych oznaczonych NUR (Naziemne Urządzenie Radiolokacyjne), a w skrócie seria N. Stanowiły one trzon produkcji zakładu Radwar w 80/90-latach i nadal były rozwijane. Pierwszą była jeszcze dwu-współrzędna ostrzegawcza stacja radiolokacyjna N-31, która współpracowała z radiowysokościomierzem N-41.
Lecz w 80-latach rozwinięto środki napadu powietrznego lecące na bardzo małych pułapach 50 m - 200 m, a nawet 30 m - 50 m. Zmusiły one konstruktorów do opracowania skutecznego środka ich wykrywania. Są to radary: N-21 - wdrożony do produkcji w końcu 80-lat, N-22 - produkowany od połowy 90-lat, N-23 - produkowany od połowy 80-lat, stosowany na stacjonarnych posterunkach obserwacyjnych, a także okrętowy system N-25 ze stabilizowaną anteną.
W 90-latach, w produkcji firmy Radwar pojawiły się po raz pierwszy także radary określające samodzielnie wszystkie trzy współrzędne obserwowanego celu, a więc także wysokość lotu. Takim systemem jest radar wczesnego ostrzegania N-11.
Również w 90- latach, Radwar przygotowywał się do rozpoczęcia produkcji nowej stacji radiolokacyjnej wczesnego ostrzegania N-12. Pierwszego Polskiego radaru z anteną ścianową, opracowanego przez Przemysłowy Instytut Telekomunikacji (PIT).
Radwar jest również producentem systemu rozpoznawania swój-obcy (IFF), nazwanego MASTIFF, na licencji francuskiej firmy Thomson-CSF, który kupiono w połowie 90-lat. MASTIFF jest instalowany na pokładach Polskich samolotów i śmigłowców.
System Dunaj - System dowodzenia wojskami lotniczymi Dunaj.
Cały okres 90-lat, to było przygotowanie polskich struktur i środków do wstąpienia w struktury NATO. Podstawą zmian strukturalnych było utworzenie Centrum Operacji Powietrznych (COP) oraz Ośrodków Dowodzenia i Naprowadzenia (ODN). Przystąpiono do budowy nowego systemu OP RP. Rozpoczęto wdrażanie nowego systemu automatycznego zbioru informacji Dunaj, który umożliwiał efektywny zbiór informacji z posiadanych stacji radiolokacyjnych przy wykorzystaniu istniejącego systemu łączności, zapewniając jednocześnie sprawność dowodzenia i możliwość tworzenia obrazu sytuacji powietrznej w czasie zbliżonym do rzeczywistego.
System Dunaj wykorzystuje przesyłanie danych w standardzie Link 11 (A i B). Ponieważ kupione samoloty Lockheed Martin F-16 C/D Block 52 Jastrząb działają w standardzie Link 16. Dlatego w 2012 roku, przystąpiono do modernizacji systemu Dunaj. Pozwoliło to na wykorzystanie potencjału wielozadaniowych samolotów bojowych, bez uruchamiania ich pokładowych stacji radiolokacyjnych. Dodatkowo powstała możliwość automatycznego korzystania z informacji zbieranych przez samoloty wczesnego ostrzegania. System Dunaj otrzymał 5 takich urządzeń dla 3 obiektów; dwóch Ośrodków Dowodzenia i Naprowadzania oraz Mobilnej Jednostki Dowodzenia Operacjami Powietrznymi.
Centrum Operacji Powietrznych.
Centrum Operacji Powietrznych – swoimi korzeniami sięga 1948 roku i funkcjonowało jako Centralne Stanowisko Dowodzenia. Swoją obecną nazwę (Centrum Operacji Powietrznych) i strukturę przyjęło po wstąpieniu Rzeczypospolitej Polski do NATO (12 marca 1999 roku) i zaczęło funkcjonować od dnia 1 stycznia 2002 roku. Siedziba znajduje się w Warszawie.
21 Ośrodek Dowodzenia i Naprowadzania – jednostka powstała na podstawie Rozkazu Dowódcy WLOP z dnia 11 lipca 2001 roku. Gotowość operacyjna od dnia 3 stycznia 2002 roku. Siedziba jednostki znajdowała się w podwarszawskich Pyrach w Lesie Kabackim. Do końca 2010 roku, 21. ODN został rozformowany.
22 Ośrodek Dowodzenia i Naprowadzania – jednostka stacjonuje w garnizonie Bydgoszcz we miejscowości Osówiec. Gotowość operacyjna od dnia 1 stycznia 2003 roku.
31 Ośrodek Dowodzenia i Naprowadzania – powstał 12 maja 2003 roku, w lokalizacji Krzesiny, Łask, Powidz. W dniu 31 grudnia 2010 roku, został przeformowany i od dnia 1 stycznia 2011 roku, funkcjonuje jako Mobilna Jednostka Dowodzenia Operacjami Powietrznymi.
32 Ośrodek Dowodzenia i Naprowadzania – powstał 11 grudnia 2003 roku, w lokalizacji Lotnisko Balice.
Wspierającymi jednostkami są Centra Koordynacji Operacji Powietrznych. Struktura na dzień 1 styczeń 2011 roku:
Mobilna Jednostka Dowodzenia Operacjami Powietrznymi – Poznań-Babki
22 Ośrodek Dowodzenia i Naprowadzania – Bydgoszcz
32 Ośrodek Dowodzenia i Naprowadzania – Kraków
1 Centrum Koordynacji Operacji Powietrznych – Gdynia
2 Centrum Koordynacji Operacji Powietrznych – Kraków
4 Centrum Koordynacji Operacji Powietrznych – Szczecin
ASOC Air Sovereignty Operation Center.
ASOC jest częścią Regionalnej Inicjatywy Przestrzeni Powietrznej (Regional Aerospace Initiative), ogłoszonej w 1994 roku, w Pradze przez prezydenta USA Billa Clintona. Ma ona na celu zunifikowanie systemu zarządzania przestrzenią powietrzną w krajach Europy Środkowej, w tym państwach wstępujących do NATO. Umożliwia wymianę informacji o obrazie sytuacji powietrznej między nimi i łączy systemy obrony powietrznej nowych członków z pozostałymi członkami paktu północnoatlantyckiego. System obrony ASOC, stanowi część Zintegrowanego Systemu Obrony Powietrznej NATO (NATINADS).
Po wstąpieniu do NATO i przyjęciu przez Polskę, między innymi zadania utworzenia jednolitego systemu rozpoznania i dowodzenia OP, kompatybilnego ze Zintegrowanym Systemem OP NATO, rozpoczęto wdrażanie do pracy Narodowego Centrum Wspomagania Operacji Powietrznych (ASOC). Oznaczało to diametralnie nową sytuację w zakresie zbierania, opracowywania, przekazywania i obiegu informacji radiolokacyjnej oraz podejmowania decyzji operacyjnych o zasięgu ponadnarodowym.
Pierwsze posterunki radiotechniczne rozpoczęły pracę w systemie ASOC już w 1999 roku. Trzeba wspomnieć, że jeszcze przed wstąpieniem Rzeczypospolitej Polski w struktury NATO, sojusz zalecił nam utworzenie 6 nowych posterunków radiolokacyjnych na wschodzie Polski. W miarę napływu nowoczesnych radarów do kolejnych batalionów, do systemu włączano następne pododdziały. Posterunki takie wyposażone były początkowo w trójwymiarowe zestawy radiolokacyjne: NUR-31 (odległościomierz i azymut) i NUR-41 (wysokościomierz), a następnie w trójwymiarowe stacje radiolokacyjne typu NUR-11 i NUR-12. Powstanie nowego systemu dowodzenia obroną powietrzną Rzeczypospolitej Polski oznaczało dla Wojsk Radiotechnicznych przebudowę dotychczasowej struktury, zmianę ugrupowania bojowego, likwidację wielu pododdziałów oraz całkowitą przemianę dotychczasowej filozofii funkcjonowania dowództw brygad i batalionów.
Do tworzenia nowych struktur organizacyjnych Wojsk Radiotechnicznych przyczyniła się w znacznym stopniu dynamiczna modernizacja posiadanego sprzętu radiolokacji. Sukcesywnie modernizowano podstawowe uzbrojenie Wojsk Radiotechnicznych – radary rodziny NUR. Ich efektem była przede wszystkim pełna kompatybilność i możliwość bezpośredniej współpracy z Systemem Dunaj, a ponadto zwiększono ich niezawodność i odporność na zakłócenia elektroniczne. Dodatkowo modernizacja radarów NUR pozwoliła wycofać z eksploatacji wszystkie przestarzałe urządzenia do zbioru i obróbki informacji radiolokacyjnej.
Otwarcie w 1998 roku, ASOC (Air Sovereignty Operation Center), czyli systemu dostosowującego kontrolę przestrzeni powietrznej i system obrony przeciwlotniczej do wymagań NATO, oraz uchwalenie ustawy o ochronie informacji niejawnych powodują, że Polska spełniła minimalne warunki przystąpienia do NATO. Odtąd na Centralne Stanowisko Dowodzenia Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej (CSD WLOP), w którym działa ASOC, trafiają informacje z 11 Polskich posterunków radiolokacyjnych i systemów krajów ościennych. Posterunki zostały wyposażone w stacje radiolokacyjne typu 3D pozwalające na ustalenie wysokości, azymutu i odległości samolotu. System umożliwi wizualizację cywilno-wojskowych planów lotu, które złożą się na obraz sytuacji powietrznej (tzw. RAP - Recognized Air Picture) nad Polską.
ASOC sfinansował rząd USA, który wyasygnował 24 mln USD na jego instalację, zakup sprzętu i przygotowanie oprogramowania. Z tej kwoty Polska otrzymała 6,5 mln USD, a wykorzystała do 2010 roku, 4,5 mln USD. ASOC opracował Lockheed Martin Tactical Defense Systems pod nadzorem Centrum Systemów Elektronicznych US Air Force. System zainstalowano jednocześnie w Polsce, Czechach i na Węgrzech.
Jak to działa? Dane z zewnętrznych źródeł informacji (np. radarów) trafiają poprzez router komunikacyjny do dwóch 2-procesorowych serwerów bazodanowych (Sun Microsystems Ultra 2, model 2300). Pierwszy serwer przetwarza dane i przesyła je na 10 stanowisk operatorów (Sun Ultra 1, model 170E) poprzez sieć lokalną. Drugi na bieżąco archiwizuje informacje. W razie awarii pierwszego, służy także jako serwer zapasowy. Całość zabezpiecza UPS, który w razie awarii sieci energetycznej przez 15 minut podtrzyma wszystkie funkcje ASOC zanim zostanie uruchomiony niezależny system zasilania w CSD WLOP.
ASOC korzysta z 3 standardów wymiany danych: ASTERIX służy do transmisji danych z radarów; Link-1 przekazuje informację z transponderów samolotowych (komunikaty swój-obcy) i wymienia informacje z sąsiednimi systemami ASOC; FIS (Flight Information Services) przyjmuje plany lotu zgodnie ze standardami Międzynarodowej Organizacji Lotnictwa Cywilnego (ICAO).
Korelacja tych informacji następuje w czasie rzeczywistym. Na monitorze obserwatora pojawia się ślad kontrolowanego samolotu, odświeżany co 5 sekund. Operator może porównywać jego aktualną pozycję z przewidzianą w planie lotu. Gdy różnica jest rażąca, ogłasza alarm. Ponadto sytuacja powietrzna jest wyświetlana na ekranie ciekłokrystalicznym, do którego podłączono dwie stacje robocze.
W dniach 22-27 luty 2011 roku, administratorzy systemu ASOC (Air Sovereignty Operation Center) przy współpracy ze specjalistami z Lockheed Martin dokonali wymiany serwerów i stacji roboczych wraz z oprogramowaniem.
System BACKBONE.
BACKBONE w wolnym tłumaczeniu oznacza jedno pasmo, jeden zespół. System BACKBONE został wymyślony i opracowany przez NATO głównie z myślą o nowych członkach sojuszu, którzy przystąpili do niego w 90-latach XX wieku. System jest powiązany z systemem obrony ASOC i stanowi jeden z jego głównych elementów. O ile ASOC stanowi system łączności, przekazywania, zbierania danych i odpowiedniego reagowania, to system BACKBONE dotyczy unifikacji sprzętu, głównie radiolokacyjnego.
Radary.
NUR-31/N-31 (Justyna-82).
Stacja radiolokacyjna NUR-31/N-31 (Justyna-82) jest ostatnią z rodziny ostrzegawczych stacji radiolokacyjnych Jawor. Była tak bardzo dopracowanym sprzętem, że pozostawała na uzbrojeniu do około 2005 roku. Jej opracowanie rozpoczęło się już w 1975 roku, w PIT (Przemysłowy Instytut Telekomunikacyjny), jako nowa generacja radarów koherentnych z kompresją impulsów. Koherencja fal jest to zdolność fal do dawania trwałych efektów interferencyjnych (nakładania się), jeśli ich wiązki mają tę samą częstotliwość i stałą w czasie różnicę faz. Oprócz zmian w torze-nadawczym, szeroko zastosowano półprzewodnikowe układy scalone. Pozostały tylko cztery lampy mikrofalowych w torze-nadawczym (LFB Lampy Fali Bieżącej i Amplitronach) oraz dwie lampy obrazowe (ekrany) we wskaźnikach. Taka konfiguracja bloku nadajnika (LFB Lampy Fali Bieżącej i Amplitrony) pozwala na uzyskanie na wyjściu nadajnika sygnału o mocy w impulsie przynajmniej 260 kW. Co w konsekwencji daje większy zasięg wykrywania obiektów. W nadajniku zastosowano blok sygnału wzbudzającego (BSW) wytwarzający złożone impulsy z liniową modulacją częstotliwości oraz dwa stopnie wzmacniające na LFB i wzmacniacze amlitronowe w stopniach końcowych dużej mocy. BSW wytwarza również sygnały ciągłe służące procesowi przemiany częstotliwości w odbiorniku. Impulsy echa podlegają kompresji w torze odbiorczym, co poprawia rozróżnialność w odległości. Stacja ma zdolność pracy na innej częstotliwości nośnej w każdym kolejnym impulsie. Podstawowym rodzajem pracy jest „diversity” (różnorodność), czyli praca na dwóch na przemian stosowanych częstotliwościach. Radar Jawor-M2, aby tak mógł pracować potrzebował dwóch kanałów. Innym rodzajem pracy jest losowa zmiana częstotliwości - od impulsu do impulsu. Oczywiście możliwa jest także praca na jednej częstotliwości. Sytuacja powietrzna zobrazowana jest na ekranie wskaźnika panoramiczno-syntetycznego, mogącego jednocześnie wyświetlić tzw. wizję syntetyczną, czyli umowne znaki ułatwiające identyfikacje poszczególnych celów, ich opisy, zegar, itp. Stację wyposażono w aparaturę automatyzacji zapewniającą zautomatyzowane śledzenie i wydawanie informacji do obiektów automatyzacji o 32 śledzonych trasach.
Tę nową rodzinę stacji radiolokacyjnych nazwano Naziemne Urządzenie Radiolokacyjne, czyli kryptonu NUR. Szkolenie przyszłych techników obsługi rozpoczęto w Wyższej Szkole Wojsk Radiotechnicznych w Jeleniej Górze już w połowie 80-lat. Radar wszedł na wyposażenie Wojska Polskiego w 1988 roku.
Prototypowe egzemplarze montowano na samochodzie Tatra-148. Znacznemu zmniejszeniu uległa ogólna ilość i wielkość potrzebnych urządzeń wchodzących w skład stacji. Całość mieści się na jednym samochodzie ciężarowym Tatra-815 z małą przyczepą dwukołową, na której znajduje się agregat zasilający. Umieszczenie radaru praktycznie w jednym samochodzie spowodowało znaczny wzrost mobilności. Stacja radiolokacyjna zwykle korzysta z anteny zainstalowanej na dachu samochodu, ale opracowano również stacjonarną przystawkę antenową z większą anteną poprawiającą zasięg radaru, do której NUR-31 może się podłączyć. NUR-31 ma rozbudowane układy przeciwzakłóceniowe do zwalczania zakłóceń biernych i czynnych. Stacja jest dwu-współrzędna, dla obiektów obcych, a dla własnych, dzięki transponderowi trój-współrzędna. Aby była w pełni trój-współrzędna może automatycznie współpracować z wysokościomierzem radiolokacyjnym N-41. Inną cecha stacji jest możliwość zdalnej obsługi z zewnętrznego stanowiska. Czas rozwijania i zwijania wynosi 15-25 minut. Antena ma półautomatyczny system poziomowania. Załogę radaru stanowi pięciu żołnierzy. Zasilanie to agregat prądotwórczy PAD-36, dostarczający prąd przemienny trójfazowy 3x380 V. Pobór mocy do 21 kW. Stacja bez problemu wykrywa obiekty poruszające się z prędkością do 3 Ma. Śledzi jednocześnie do 32 celów.
Warto wspomnieć, iż stacja radiolokacyjna NUR-31 przeszła dwie modyfikacje, w efekcie których powstała wersja NUR-31 M i NUR-31 MK.
Podstawowe dane radaru NUR-31; Praca w paśmie L, a nowe oznaczenie pasmo D. Zakres częstotliwości 1-2 GHz. Długość fali 30-15 cm. Zasięg przy antenie samochodowej 160 km, a z większą anteną, na przystawce, 200 km. Pułap wykrycia 27 000 m. Szerokość wiązki w azymucie 1,9 stopnia. Ma możliwość; pracy na kilku częstotliwościach, przestrajania od impulsu do impulsu, kompresję impulsów, stabilizację poziomu fałszywego alarmu. Rozróżnialność: w odległości 150 m; w azymucie – 3 stopnie. Wymiary anteny 9 m x 2,50 m. Prędkość obrotów anteny 6 obr/min. Szerokość wiązki: w azymucie 1,85 stopnie; w elewacji 30 stopnie. Układy przeciwzakłóceniowe. Zestaw składa się z jednego samochodu Tatra 815 i przyczepki z agregatem prądotwórczym. Może współpracować z radiowysokościomierzem NUR-41 (RW-32). Obsługa radaru składa się z 3-5 żołnierzy.
NUR-41 (RW-32) Bożena.
NUR-41 (RW-32) był opracowany, zbudowany i produkowany w Polsce od 1992 roku. NUR-41 (RW-32) radiowysokościomierz przeznaczony do pracy z dwu-współrzędnymi radarami (2D). Kompleks jest wówczas radarem 3D. Jest to stacja mobilna, zamontowana na podwoziu czeskiego (czechosłowackiego) samochodu Tatra-815. W radarze znajduje się urządzenie systemu IFF „Supraśl” działające na zasadzie radaru wtórnego, pozwalające na identyfikację wykrytych obiektów powietrznych.
NUR 41 wywodzi się z radiolokacyjnej stacji pomiaru wysokości (RSPW) obiektów powietrznych RW-31 Bożena, która była opracowana przez PIT w 1972 roku, i produkowana od przełomu 70/80-lat w Warszawskich Zakładach Radiowych RAWAR. Konstrukcja lampowo-półprzewodnikowa. Radar posiadał dwa kanały nadawczo-odbiorcze (nadajniki magnetronowe) i pracował w systemie diversity częstotliwości. Współpracował z dwu-współrzędną radiolokacyjną stacją wykrywania i naprowadzania (RSWN) Jawor M2 Justyna (Ro-51/52). W skład urządzenia wchodziło 5 jednostek jezdnych Tatr-148. Produkcję NUR-41 rozpoczęto w 1992 roku.
Podstawowe dane radiowysokościomierza NUR-41 Bożena; Zasięg 200-360 km. Zasięg na pułap 25 000 – 30 000 m. Po modyfikacjach zasięg w pułapie 80 000 m. Moc stacji 400-600 kW. Pracuje w paśmie L, nowe oznaczenie C i D. Szerokość emitowanych impulsów elektromagnetycznych wynosi 9-10 μs. Antena z parabolicznym reflektorem. Wymiary anteny 10 m x 2,2 m. Antena wykonuje ruch posuwisto-zwrotny z częstotliwością 1-15 ruchów/minutę, regulowane skokowo, w zakresie od -2 stopnie do 32 stopni (w elewacji). Czas trwania impulsu sondującego 9 μs. Szerokość wiązki w azymucie 3,2 stopni. Szerokość wiązki w elewacji 0,8 stopni. Rozróżnialność w azymucie 3,6 stopnie. Rozróżnialność w kącie elewacji 0,9 stopni. Rozróżnialność w odległości 200 m. Dokładność w wysokości 300 m. Dokładność w odległości 200 m. Agregat prądotwórczy dostarcza zasilanie 3 x 220 /380 50 Hz. Pobór mocy przez stację 32 kW. Wóz z aparaturą: długość 9,90 m, szerokość 2,60 m, wysokość 3 76 m. Masa 24 500 kg. Przyczepa: długość 8,10 m, szerokość 2,70 m, wysokość 3,30 m. Masa 4 500 kg. Stacja zasilania SZ-1MR: długość 7,50 m, szerokość 2,50 m, wysokość 3,20 m, masa 17 000 kg. Agregat PAD-36; masa 2 700 kg.
Podobnie jak NUR-31 tak samo NUR-41 przeszedł dwie modyfikacje, w efekcie których powstały wersje NUR-41 M i NUR-41 MK.
NUR-11 Beata.
Opis zdjęcia: NUR-11 w Muzeum Sił Powietrznych Dęblin. Podstawa i zestaw antenowy. Po prawej stronie kontener nadawczy.
Nieuniknionym było opracowanie stacji radiolokacyjnej trój-współrzędnej. Korzyści były następujące; zmniejszenie obsługi, zwiększenie mobilności, skrócenie czasów rozwinięcia, zmniejszenie kosztów. W 1992 roku, pojawił się pierwszy Polski egzemplarz radaru trój-współrzędnego nowej generacji; NUR-11. Oprócz cechy trój-współrzędności, urządzenie posiada funkcje pozwalające na automatyczne przetwarzanie i jednoczesne przesyłanie pełnych danych o obiektach powietrznych (określenie odległość do celu, kąt azymutu i kąt elewacji). Czyli jest to radar systemu wczesnego ostrzegania, gdzie dane do centrum kierowania spływają on-line.
NUR-11 opracowano w PIT w połowie 80-lat. Stacja była produkowana seryjnie od 1992 roku.
Trochę historii; Z początkiem 70-lat w PIT w Warszawie opracowano demonstrator trój-współrzędnej stacji radiolokacyjnej o kryptonimie Hawana. Zastosowano antenę 11-wiązkową z reflektorem 9,2 m. Zestaw pracował w paśmie L. Mózgiem systemu był komputer ODRA 1204. Zestaw zapewniał automatyczne wykrywanie, określenie trzech współrzędnych oraz zobrazowanie informacji alfanumerycznej na wskaźniku panoramicznym. Po przeprowadzonych testach zalecono podjęcie w PIT dalszych prac nad stacjami radiolokacyjnymi trój-współrzędnymi oraz systemami zbierania i przetwarzania informacji. Efektem tych prac stała się stacja radiolokacyjna N-11, opracowana w 80-latach. Zbudowano ją w kilku egzemplarzach, przez co nie mogła zastąpić wszystkich użytkowanych stacji radiolokacyjnych typu Jawor/Justyna. Zainstalowano ją na kilku posterunkach radiolokacyjnych.
Radar N-11 pracuje w pasmie S typu koherentnego, średniego zasięgu. Ma antenę piętrową, wielowiązkową i mono-impulsowy system estymacji kąta elewacji obiektów. Zasięg wynosi 200 km, zaś pokrycie w elewacji do 30 stopni. Stacja określa automatycznie trzy-współrzędne wykrytych obiektów i automatycznie je śledzi. Maksymalnie 31 obiektów. Stacja pracuje z pełnokoherentnym układem nadawczo-odbiorczym w systemie kompresji impulsu, diversity częstotliwości i możliwością przestrajania w szerokim paśmie częstotliwości. Otrzymała rozwinięty układ przeciwzakłóceniowy (TES cyfrowy z mapą zakłóceń biernych). Radar otrzymał także system samokontroli i testowania się, który wykrywa usterki i błędy pracy systemu, lokalizując je. Stacja jest wysoce mobilna w każdych warunkach terenowych. Posiada krótki czas rozwinięcia; 30 minut. Antena jest poziomowana półautomatycznie. Obsługa stacji jest 7-11 osobowa (drużyna).
W rzeczywistości stacja N-11 pracowała jako stacja stacjonarna. Aparaturę pomieszczono w kontenerach, które przewożone są na trzech samochodach typu Tatra 815. Podstawowe są trzy kontenery; antenowy, nadawczy i odbiorczy. Antena piętrowa; górna antena nadawcza, to typowa konstrukcja reflektorowa z pojedynczą, szeroką w płaszczyźnie pionowej, wiązką. Antena dolna odbiorcza ma wielowiązkową charakterystykę w płaszczyźnie pionowej, a wysokość obliczana jest na podstawie estymacji kąta elewacji, czyli porównywania amplitud sygnałów echa od obiektu w sąsiadujących wiązkach.
Podstawowe dane stacji radiolokacyjnej N-11/NUR-11; Praca w pasmie paśmie S (pod-pasma E i F). Zasięg do 250 km w odległości, do 30 000 m w wysokości. Wykrywa cele o skutecznej powierzchni odbicia 1 m kwadratowy do odległości 180 km. Prawdopodobieństwo wykrycia 80 % przy odległości 180-200 km. Pułap operacyjny 21 000 m. Dokładność pomiaru w odległości 300 m. Dokładność pomiaru w wysokości 600 m. Dokładność pomiaru w elewacji 0,5 stopnia. Odświeżanie co 10 sekund. Prędkość obrotowa anten: 6 obr/min. Zasilanie 3 x 220/380 V, 50 Hz. Pobór mocy 60 kW. Moc nadajnika 400 kW.
NUR-12 Edyta.
Na przełomie 80/90-lat pojawiły się nowe możliwości techniczne, które PIT sukcesywnie wykorzystywał. Nowa stacja radiolokacyjna oznaczona NUR-12/N-12 praktycznie opierała się na systemach użytych w NUR-11/N-11. Ma trzy podstawowe elementy; układ antenowy, nadawczy i odbiorczy. Nowością była antena z jej układami nadawczymi. W azymucie pozostawiono mechaniczne przeszukiwanie, poprzez obrót dookolny anteny. Natomiast przeszukiwanie w elewacji elektroniczne (bez ruchu mechanicznego), realizowane poprzez tak zwaną antenę ścianową. W stacji zastosowano najnowsze Polskie i zagraniczne podzespoły elektroniczne. Demonstrator technologii posiadał już nową antenę, lecz wykorzystywała podzespoły elektroniczne z NUR-11. Jednym z efektów było to, że demonstrator nadal mógł śledzić max tylko 31 obiektów. W 1994 roku, prototypową (demonstracyjną) stację oznaczoną TRD-1200, poddano testom. Stacja korzystała z trzech samochodów Tatra-815. Antena stacji zbudowana została jako jeden element, bez podziału na część nadawczą i odbiorczą. Szerokość apertury anteny wynosiła 6,50 m, wysokość 8,50 m, a prędkość obrotowa 6 obr./min.
Drugi demonstrator (prototyp) oznaczony TRD-1211, posiadał już w torze odbiorczym układy scalone wielkiej skali integracji (Very Large Scale Integration -VLSI), opartej na układach mikroprocesorowych, które już programowano. Antena tej stacji była już podzielona na sektor górny nadawczy i sektor dolny odbiorczy. Wynikało to z doświadczeń pracy pierwszego demonstratora, który ujawnił problemy z przełączaniem nadawanie-odbiór. Budowę i testy TRD-1211 przeprowadzono w 1995 roku. Zbudowano kilka egzemplarzy i ustawiono na posterunkach radiolokacyjnych.
Wspomniane układy mikroprocesorowe pozwoliły na wzrost liczby śledzonych obiektów do 120. Kontener odbiorczy, ze stanowiskami operatorów otrzymał nowe ekrany (wyświetlacze) MRG-20, które opracował PIT.
W 1997 roku, zbudowano jeszcze jedną stację TRD-1212 (prototyp) oraz w okresie 1998-2001, serię docelowa złożoną z 5 egzemplarzy. Każdy z nich miał indywidualne oznaczenie. Wszystkie egzemplarze zbudowano w PIT. W wojskach radiotechnicznych oznaczano je; NUR-12, RST-12, TRD-12 lub Edyta. W 2007 roku, zaproponowano modernizacje stacji do standardu NUR-12 ME.
Urządzenie składa się z trzech głównych jednostek funkcjonalnych: jednostki antenowej JAT-12M (masa 13 000 kg), jednostki nadawczej JEN-12M (masa 24 000 kg), jednostki operacyjnej JOD-121 (20 000 kg), wozu technicznego WTN-12M i trzech przyczep do transportu segmentów masztu i anteny oraz dwóch przyczep z agregatami prądotwórczymi lub w wersji N-12ME – samochodem z agregatami prądotwórczymi zamiast przyczep. Jednostka antenowa JAT-12M przystosowana jest do pracy na przygotowanym stanowisku. Zasady obsługi stacji są tożsame z obsługa radaru NUR-11.
Podstawowe dane NUR-12 Edyta; antena ścianowa; górny element nadawczy, dolny odbiorczy, całkowita wysokość 14,00 m. Zasięg pracy 400 km. Skuteczne wykrycie 360 km. Pułap wykrycia 40 000 m. Może śledzić 120 obiektów/tras. Stacja pracuje w paśmie częstotliwości L (NATO D), uznawanym za najlepsze dla radarów ostrzegawczych. Stacja przekazuje informacje jednokierunkowo do systemu Dunaj i ASOC. Radar zasilany jest z źródła napięcia trójfazowego 3×230/400 V, 50 Hz, z dwóch agregatów prądotwórczych PAD-100 po 100 kW lub MGA-135W po 135 kW. Źródłem zasilania może być klasyczna sieć energetyczna. Czas rozwinięcia 5 godzin.
NUR-12 M Edyta.
Już w 1998 roku, w PIT, zgodnie z zaleceniami NATO, poddano stację NUR-12 głębokiej modernizacji w celu opracowania stacjonarnej stacji radiolokacyjnej o zasięgu 450 km. Jej parametry miały być o około 50 % lepsze niż odmiany poprzednie. Antena miała być obudowana. Sama antena została poddana modyfikacji. Zwiększono jej szerokość, przy jednoczesnym obniżeniu wysokości (9,70 m x 6,60 m). Tym sposobem uzyskano większą rozróżnialność obiektów. Nowa elektronika umożliwiła uzyskanie lepszych charakterystyk promieniowania. Zwiększyła się odporność na zakłócenia oraz zwiększono liczbę częstotliwości roboczych z 8 do 64. System obróbki i przetwarzania sygnału umożliwia śledzenie do 255 tras obiektów.
Antena radaru umieszczona jest w specjalnej kopule o wysokości 30 m, chroniącej przed wpływem niekorzystnych warunków atmosferycznych i klimatycznych.
W okresie 2004 - 2006, zbudowano trzy egzemplarze stacji NUR-12 M (TRD-1222, TRD-1223, TRD-1224), oznaczonej również RST-12M. Próby państwowe przeprowadzono w 2006 roku. Radary te zamontowano na posterunkach w Roszkoszy, Krakowie i Wiewiórczynie, w 2007 roku. Zaliczane są one do posterunków dalekiego zasięgu.
W okresie 2002 - 2003, na bazie prac prowadzonych nad NUR-12 M postanowiono opracować stacji kontroli ruchu powietrznego TRD-1231 dla zastąpienia radarów kontroli typu Avia-C/D/W na lotniskach oraz stacji TRD-1235 przeznaczonej dla odbiorców zagranicznych.
Opracował Karol Placha Hetman