Chicago
Do napisania o lotnisku Chicago-O’Hare skłoniła mnie najpopularniejsza wśród Polaków trasa lotnicza Warszawa-Chicago. Wszystko za sprawą Polaków i Amerykanów pochodzenia Polskiego.
USA to kraj z największą Polonią na świecie. Główne miejsca zamieszkiwania Polonii w USA to miasta: Chicago, Denver, Detroit, Los Angeles, New York i Seattle. Szacuje się, że mieszka w Stanach Zjednoczonych blisko 10 mln osób pochodzenia polskiego, a około 600 tys. z nich używa języka polskiego na co dzień. Chicago, jest drugim na świecie, po Warszawie, miastem pod względem liczby Polaków. Pierwsi Polacy przybyli do Ameryki Północnej dwanaście lat przed tzw. "Pielgrzymami", którzy dotarli do Massachusetts w 1620r.. Pod koniec XVIII wieku, w czasach rozbiorów Rzeczypospolitej, niektórzy Polscy patrioci, wśród nich Kazimierz Pułaski i Tadeusz Kościuszko, wyjechali do Ameryki żeby pomóc w walce o jej niepodległość. Polacy zaczęli emigrować w większych liczbach do Stanów Zjednoczonych już w XIX wieku, po powstaniach narodowych. Głównie osiedlali się w stanach Nowej Anglii i w stanie Illinois. Kolejne duże fale emigracji z Polski do USA powstawały z powodów zarobkowych (od drugiej połowy XIX wieku aż do 1939r., potem po 1980r.), z przyczyn politycznych (po II wojnie światowej) i z przyczyn ekonomicznych i politycznych (80-lata XX wieku). Według danych oficjalnych, ponad 2,2 miliona imigrantów Polskich dotarło do USA między 1820r., a 1914r.. Oficjalny spis ludności z 1940r. podawał 993 479 Amerykanów urodzonych w Polsce oraz 2 416 320 tych, którzy w dzieciństwie używali języka polskiego. W 1958r. Kongres Polonii Amerykańskiej szacował liczbę Amerykanów pochodzenia polskiego na 6 mln 372 tysiące. Największy udział mieli oni wśród mieszkańców stanu Connecticut (11,1%), Illinois (9,6%) i Nowy Jork (8,3%). Jeśli nie zmieni się polityka masońsko-liberalnych Rządów w Rzeczypospolitej (2013r.) to nadal Polacy będą próbowali wyemigrować do USA. Do bardziej normalnego świata. I to jest główna przyczyna, że nadal dla Polaków w USA obowiązują wizy, a fikcyjny postulat ich zniesienia jest kiełbasą wyborczą partii masońskich i postkomunistycznych.
Największe poza Polską skupisko Polaków i ludności pochodzenia polskiego (ponad 1,3 mln osób polskiego pochodzenia, w tym około 250 tys. mówiących na co dzień po polsku) jest w Chicago. W Chicago istnieją trzy głównie polskie dzielnice, z których najbardziej znana jest Polish Village. Do 80-lat XX wieku spora część Polaków w Chicago mieszkała w dzielnicy Polish Village, potocznie – od parafii i kościoła św. Jacka – nazywanej Jackowem. W następnych latach, pod naciskiem przesuwających się na północny zachód imigrantów latynoskich, Polacy zaczęli przemieszczać się – wzdłuż ulic Belmont Avenue, Irving Park Road, Milwaukee Avenue i Central Avenue na północ i na zachód; coraz większa ich liczba zamieszkuje bliższe i dalsze przedmieścia. Chicago to wielkie centrum zorganizowanej Polonii. Siedziba władz centralnych Kongresu Polonii Amerykańskiej (Polish American Congress – PAC), Związku Narodowego Polskiego (Polish National Alliance – PNA), Zjednoczenia Polskiego Rzymsko-Katolickiego (Polish Roman-Catholic Union – PRCU), Związku Polek w Ameryce (Polish Women's Alliance of America – PWAA), Związku Podhalan w Północnej Ameryce (Polish Highlanders Alliance of North America – PHAA) i wielu innych organizacji. Najstarszym Polskim zabytkiem jest kościół św. Stanisława Kostki zbudowany ok. 1870r., a przy Zjednoczeniu Polskim Rzymsko-Katolickim mieści się bogate w zbiory Muzeum Polskie w Ameryce. Do dzisiejszego dnia Chicago jest powszechnie uznawane za wielki ośrodek Polonii amerykańskiej. W Almanachu Polityki Amerykańskiej (ang. Almanac of American Politics) z 2004r. napisano, że "Nawet dziś, w dzielnicy Archer Heights, ledwo można przejść jeden blok bez usłyszenia języka polskiego" (Archer Heights to dzielnica położona na południowym zachodzie miasta wzdłuż ulicy Archer Avenue, zamieszkana w większości przez imigrantów z Podhala; przy Archer Avenue mieści się Dom Podhalan. Polacy są najliczniejszą grupą etniczną wśród właścicieli nieruchomości w Chicago.
Lotnisko O’Hare
Chicago (stan Illinois) to najbardziej znane dla Polaków miasto w USA, z uwagi na największą liczbę Polonii. Dysponuje dwoma międzynarodowymi lotniskami; O'Hare i Midway. O'Hare (kod IATA-ORD, kod ICAO-KORD). Leży 27 km na północny zachód od centrum miasta, w jego granicach administracyjnych. Nosi nazwę na cześć amerykańskiego pilota wojskowego, Edwarda "Butcha" O'Hare.
Od samego początku należało do najważniejszych portów lotniczych żeglugi powietrznej w USA i na świecie. Można powiedzieć, że nikt nie lubi tego portu lotniczego, ale wszyscy tu chcą latać. Wynika to z kilku przyczyn, z których na pierwszym miejscu wysuwa się historia. Otóż, tutaj swoją siedzibę założyło jedno z największych na świecie towarzystw lotniczych United Airlines, które jak sama nazwa wskazuje powstało z połączenia kilku mniejszych firm. Już w 30-latach XX wieku miasto utrzymywał stałe połączenia pocztowo-pasażerskie z Detroit, Buffalo i New York.
W dniu 8.05.1926r. w Chicago oddano do użytku lotnisko Municipal Airport, które obecnie znane jest jako Midway. Szybko okazało się za ciasne. Kosztem około 10 000 000 $ przez 10 lat zostało powiększone i rozbudowane. Lecz możliwości dołączenia kolejnych terenów zostały wyczerpane.
Po ataku na Pearl Harbor zmieniło się myślenie amerykańskich planistów. Koniecznym stała się budowa nowych zakładów zbrojeniowych w głębi kraju. W przeciągu kilku dni wybrano lokalizację pod nowe fabryki i lotniska. W Chicago wybrano tereny położone w pobliżu niewielkiej miejscowości Orchard Place, założonej w 1840r., w której w 1854r., zbudowano przystanek linii kolejowej na trasie Illinois i Wisconsin, który nazwano Depot Place Orchard. To miejsce było jednym z wielu możliwych miejsc zidentyfikowanych podczas przeszukań w 1930r. i ze względu na jego bliskość do miasta, dostępność wysoko wykwalifikowanej siły roboczej oraz łatwy dostęp do głównych środków transportu, zwłaszcza kolejowego. To tu postanowiono wybudować fabrykę samolotów i lotnisko. Firma Douglas postanowiła budować tutaj cztero-silnikowe C-54 Skymaster. W czerwcu 1942r. plan został zatwierdzony i zakupiono 1 790 (1 300) akrów ziemi pod budowę fabryki i lotniska. Administracja wyasygnowała na ten cel 20 000 000 $, łącznie z budowa samolotów. Mimo lokalnych protestów, w dniu 18.06.1942r., tutejszy sędzia William J. Campbell podpisał umowę na to zamówienie i rozpoczęto wykup ziemi. W lipcu 1942r. trwały już szeroko zakrojone prace. Pierwszymi inwestycjami było doprowadzenie linii energetycznej, centralnego ogrzewania i melioracja terenu. Pierwszy budynek zaczęto wznosić w dniu 30.06.1942r., a główną halę produkcyjną w dniu 24.08.1942r.. W listopadzie 1942r. pierwszy etap budowy fabryki został przekazany firmie Douglas do pracy. Z uwagi na braki w stali, głównym materiałem budowlanym było drewno. Nie był to problem, bo planowano fabrykę zlikwidować po wojnie. Główny obiekt produkcyjny miał powierzchnię 2 miliony stóp kwadratowych, zbudowany wyłącznie z drewna, został uznany za największą fabrykę z drewna na świecie. Niepewność co, do jakości drewna przewidzianego do budowy, zmotywowała inżynierów do zastosowania wzmocnionej struktury.
Także poważnie został potraktowany problem pola wzlotów. Zaprojektowano je zgodnie z najnowszymi trendami. Wybudowano na nim cztery drogi startowe. Główną drogę startowa umieszczono na kierunku północny-zachód – południowy-wschód (northwest-southeast). Było to podyktowane względami położenia lotniska Municipal Airport (późniejsze Midway) w warunkach lotu według przyrządów. Dodatkowo lotnisko Municipal Airport uchodziło za ówczesny wzór ruchu, dla względów bezpieczeństwa i eksploatacji w warunkach lotu według przyrządów. Nawierzchnię wykonywano z grubszego niż zwykle betonu, bo zbrojenie stalowe było znacznie ograniczone, z uwagi na wspomniane braki stali. Każda DS. miła długość 5 500 feet, szerokość 150 feet oraz grubość 15 inches (cali). Beton układano warstwami (7-10 warstw). Ostatnią DS. ukończono w dniu 15.08.1943r., ale starty z lotniska prowadzono już od wiosny 1943r.. Całkowita powierzchnia utwardzona to 1 300 000 square feet (stóp kwadratowych).
Cztery DS. miały następujące kierunki; 0/18, 4/22, 9/27, 14/32. Najważniejszą była ta na kierunku 14/32, gdyż jest to DS. na wprost do lotniska Municipal Airport (Midway) i nie sprawiała problemów nawigacyjnych. Najrzadziej była eksploatowana DS. na kierunku 0/18 i już po II wojnie światowej była wykorzystywana, jako droga kołowania. Taki układ pola wzlotów stawała się wówczas standardem. Pozwalał na stosunkowo małej powierzchni zagwarantować bezpiecznie podejście do lądowania z każdej strony. Jednak taki układ powoduje, że wszystkie DS. się ze sobą krzyżują i uniemożliwiają jednoczesne lądowanie dwóch maszyn.
Fabryka nosiła nazwę Assembly Plant Chicago (Montowania Samolotów Chicago). W dniu 30.07.1943r. pierwszy C-54 Skymaster, wzbił się w powietrze. Jego niezakłócona produkcja trwała do października 1945r.. Zbudowano 655 samolotów. W dniu 18.07.1944r. budynek administracyjny spłonął. Tylko dzięki dużym odległościom między poszczególnymi budynkami pożar nie zajął hali montażowej. Budynek szybko odbudowano. Na lotnisku wojsko wykonywano testy na zdobycznych samolotach germańskich, włoskich i japońskich.
Po zakończeniu II wojny światowej teren ten powrócił pod zarząd miasta Chicago. Z końcem 1945r. Komitet mianowany przez burmistrza Chicago zdecydował, że Orchard Field będzie nowym lotniskiem dla Chicago. Powodem był brak możliwości powiększenia lotniska Midway. W 1949r. Rada Miasta Chicago zmieniła nazwę Orchard Field na Chicago-O’Hare International Airport, na cześć lotnika marynarki porucznika komandora Edward H. Butch O'Hare, który zginął podczas II wojny światowej. Jednak przystosowanie lotniska do obsługi komercyjnej trwało bardzo długo. Głównym powodem były obawy lokalnych społeczności o znaczny wzrost hałasu emitowanego przez nowe samoloty turboodrzutowe.
O'Hare oficjalnie otwarto dla komercyjnego ruchu powietrznego w 1955r. i już w pierwszym roku obsłużyło 176 902 pasażerów. W 50-latach wyremontowano i wydłużono DS. 14/32 oraz DS. 9/27. Nieco później to samo uczyniono z DS. 4/22. W 1958r. oddano do użytku nową DS. R14/L32 (Nr 4), znacznie oddaloną od już istniejącej i przebiegającą przed terminalem Nr 1. Droga ta otrzymała równoległą drogę kołowania oraz aż sześć szybkich zjazdów, rozmieszczonych co 1 000 feet. Dostrzeżono, że szybkie zjazdy umożliwiają zwiększenie liczby operacji lotniczych. Warto wspomnieć także o terminalu Nr 1. Pierwszy terminal zbudowano z południowej strony DS. 9/27. Był to stosunkowo prosty budynek dworcowy z prostopadłym do niego pirsem. Obecnie (2013r.) nieistniejącym. Do budynku dworcowego dobudowano pierwszy z prawdziwego zdarzenia terminal Nr 1. Został on zbudowany na planie litery Y i wielkością odpowiadał później zbudowanym terminalom Nr 2 i 3, już wówczas planowanych. W późniejszym okresie terminal Nr 1 został przebudowany i obecnie (2013r.) wygląda zupełnie inaczej. Wokół planowanych terminali na planie niepełnego kola wpisano główne drogi kołowania. Są one zdwojone i istnieją do chwili obecnej. Pozwalają na bezpieczny ruch kołowy samolotów.
W 1959r. postanowiono powiększyć obszar lotniska o kolejne tereny. W dniu 1.04.1959r. zainaugurowano rozszerzenie o kolejne 7 200 akrów ziemi. Głównie na południe od istniejącego pola wzlotów. Na nowym terenie rozpoczęto budowę kolejnego terminalu, hangarów, parkingów, poczty i innych budynków (catering, wypożyczalnię samochodów). W 1962r. oddano do użytku nowoczesny terminal Nr 2, pierwszy na świecie z rękawami dla wejścia pasażerów na pokład samolotu. Składa się on z dużego budynku dworcowego i pirsem na planie litery Y. W 1962r. zdecydowano o przeniesieniu całego ruchu komercyjnego z lotniska Midway (planowano go zamknąć, co jednak nie nastąpiło) na lotnisko O'Hare. W efekcie w 1962r. lotnisko O'Hare obsłużyło blisko 10 000 000 pasażerów. Wówczas to uzyskało miano najbardziej ruchliwego lotniska świata. W dniu 23.03.1963r. lotnisko O'Hare zostało oficjalnie odwiedzone i zadedykowane przez prezydenta John F. Kennedy.
W kolejnych latach zbudowano Terminal Nr 3. Bardzo zbliżony wyglądem do Terminalu Nr 2.
W 1978r. w USA nastąpiła deregulacja federalnego prawa lotnictwa komercyjnego podpisana przez prezydenta Jimmy Carter. W efekcie ruch jeszcze bardziej wzrósł. Nastąpiła kolejna rozbudowa. Przebudowano Terminal Nr 1, a między Terminalem Nr 2 i 3 powstał kolejny pirus. Wówczas to port przyjął układ zbliżony do aktualnego. Jeszcze z początkiem 70-lat wybudowano kolejną DS. 10/28 najbardziej wysunięta na południe (Nr 5) która wówczas krzyżowała się z DS. 14R/32L. W końcu 80-lat udało się pozyskać kolejny teren, na którym wybudowano już szóstą DS. 4R/22L. Była to pierwsza DS., która z założenia nie krzyżuje się z innymi. Droga ta jest równoległa do starej DS. 4/22, którą teraz oznaczono DS. 4L/22R, a które są znacznie od siebie oddalone.
Musimy wiedzieć, że lotnisko O’Hara, mimo że nazwane jest międzynarodowym, to jest przede wszystkim lotniskiem krajowym. Loty międzynarodowe są marginesem. Dlatego zdecydowano o budowie kolejnego Terminalu, który oznaczono Nr 5. Numer 4 pozostawiono dla kolejnego Terminalu przeznaczonego dla ruchu krajowego, który jeszcze (2013r.) nie postał. Terminal Nr 5 pobudowano na wschód od istniejących terminali i nie łączy się z nimi. Terminal składa się z budynku dworcowego i dwóch pirsów. Terminal Nr 5 ma 21 bramek w jednym pirsie. Przyjmuje wszystkie przyloty z zagranicy, oprócz lotów odprawianych w ramach zdalnej wejściowej odprawy celnej i granicznej USA, tzw. border preclearance – obecnie zastosowanej głównie w Kanadzie.
W 1984r. do terminali lotniczych doprowadzono linię kolejową Chicago Transit Authority (CTA), zwaną blue line. Dopełnieniem jest oddana wiele lat później linia kolejki automatycznej kursująca na długości około 3 km i łącząca; parking, terminal Nr 5, terminal Nr 3, terminal Nr 2 i terminal Nr 1.
W 1990r. lotnisko O'Hare obsłużyło ponad 60 milionów pasażerów. W 1997r. lotnisko O'Hare obsłużyło ponad 70 milionów pasażerów. Do 2005r. był pierwszym portem lotniczym świata, obsługując 76,5 miliona pasażerów. W 2005r. FAA nałożyła na lotnisko ograniczenia, aby zmniejszyć opóźnienia w przylotach i odlotach. W 2012r. z portu lotniczego O'Hare korzystały regularnie 42 pasażerskie linie lotnicze oraz 27 linii cargo.
Co ciekawe, poszukiwania miejsca pod nowe lotnisko dla Chicago zawsze spełzały na niczym. Dobre tereny znajdowały się daleko od miasta. Nikt nie chciał odbywać długiej podróży, aby wsiąść do samolotu. Z kolei tereny bliższe wymagałyby wysiedlenia tysięcy ludzi lub likwidacji wielu zakładów pracy, a na to nikt się nie godził. Ponieważ budowa trzeciego lotniska dla Chicago okazała się nierealna, w 2008r. zdecydowano o kolejnej zmianie układu dróg startowych. Prowadzono ją etapami. Chciano w ten sposób podnieść bezpieczeństwo oraz zlikwidować całkowicie opóźnienia połączeń lotniczych.
Najpierw zbudowano kolejną DS. 9L/27R o długości 2 460 m. Jest ona położona najdalej na północy lotniska i została oddana do użytku w dniu 20.11.2008r., kosztem 450 milionów $.
Od 2010r. trwała budowa kolejnej nowej DS. 10R/28L o długości około 3 500 m w pobliżu istniejącej najdłuższej DS. 10L/28R. Przy okazji skrócono DS. 14R/32L, aby drogi się nie krzyżowały.
W planach są kolejne modernizacje DS. w centralnej części lotniska.
Planowana jest także budowa jeszcze jednej mniejszej DS. na południowym skraju lotniska umieszczona na kierunku wschód-zachód. Zwieńczeniem modernizacji układu DS. ma być likwidacja obu dróg startowych na kierunku 14/32, co niemal całkowicie wyeliminuje krzyżowanie się DS. Czy do tego dojdzie zobaczymy. Docelowo ma być sześć DS. na kierunku wschód-zachód i dwie na kierunku północno-wschodni – południowo-zachodni. Taki układ pozwoli na wybudowanie nowego terminalu w zachodniej części lotniska z dojazdem od strony zachodniej.
W 2013r. lotnisko O’Hare dysponowało następującymi DS.;
DS. 14L/32R – wymiary 10 000 ft x 150 ft – zbudowana w 1943r., w przyszłości do likwidacji.
DS. 14R/32 – wymiary 9 690 ft x 200 ft – zbudowana w 1958r., w przyszłości do likwidacji.
DS. 9R/27L – wymiary 7 967 ft x 150 ft – zbudowana w 1943r.
DS. 9L/27R – wymiary 7 500 ft x 150 ft – zbudowana w 2008r.
DS. 4L/22R – wymiary 7 500 ft x 150 ft – zbudowana w 1943r.
DS. 4R/22L – wymiary 8 075 ft x 150 ft – zbudowana w 90-latach.
DS. 10L/28R – wymiary 13 000 ft x 150 ft – zbudowana w 1970r.-1975r.
DS. 10R/28L – wymiary 10 000 ft x 200 ft – zbudowana w 2013r.
Opracował Karol Placha Hetman