Kraków 9.08.2017r.
MiG-21 U
Samoloty bojowe dwumiejscowe.
Część 03
MiG-21 U
MiG-21 U nb 1217. Na kadłubie godło 1. PLM Mińsk Mazowiecki. 2017r. Zdjęcie Karol Placha Hetman
Pierwszy samolot typu MiG-21 F-13 łaskawcy z kremla raczyli sprzedać Wojsku Polskiemu w 1961 roku, przy czym zapowiedzieli, że nigdy nie sprzedadzą nam licencji na ich produkcję i słowa dotrzymali. Ponieważ samolotów MiG-21 F-13 sprzedano nam zaledwie 25 sztuk, więc nie było konieczności nabycia wersji dwumiejscowej. Problem pojawił się w latach 1965-1966, wraz z zakupem dużej partii, 84 samolotów MiG-21 PF. Dlatego w 1965 roku zakupiono pierwszą partię 6 maszyn MiG-21 U 66-400. Pierwszy egzemplarz MiG-21 U dostarczono do Polski w dniu 18 maja 1965 roku. Dla MiG-21 w wersji szkolno-bojowej miejsca pilotów umieszczono w układzie tandem. W pierwszej kabinie miejsce zajmował zawsze uczeń. W drugiej zasiadał instruktor. Wersje szkolne samolotów bojowych w CCCP miały możliwość wykonywania zadań bojowych, choć w ograniczonym zakresie. Wynikało to głównie z konieczności zachowania odpowiedniej masy samolotu, czyli nie montowano na nich np. celowników radiolokacyjnych. Osłona kokpitu składa się ze stałego wiatrochronu z trzema oknami i owiewki z dwoma oknami otwieranej w prawo. Pojemność instalacji paliwowej wyniosła 2 350 litrów. Samolot pozbawiono działka, ale w zasobniku podwieszanym pod kadłubem znajdował się km. kal. 12,7 mm. z zapasem 60 sztuk naboi. Zasobnik można montować zamiennie ze zbiornikiem paliwa. Ciężar uzbrojenia podwieszanego zmalał do 250 kg. Samolot otrzymał telefon pokładowy SPU-7 i urządzenie imitacji uszkodzeń.
Podstawą samolotu MiG-21 U 66-400 był płatowiec MiG-21 F (typ 74). Prototyp E-6 U (uczebnyj) wykonał pierwszy lot 17 października 1960 roku. Samolot w produkcji oznaczono MiG-21 U ( typ 66, 66-400 ). Budowano go w Tbilisi na potrzeby CCCP w latach 1962-1966, a na eksport 1964-1968. W moskwie produkowano hybrydę MiG-21 U ( typ 66, 66-600 ) z powiększonym usterzeniem pionowym i spadochronem hamującym u nasady statecznika.
Do Polski najpierw sprowadzono wersje MiG-21U ( 66-400 ) w maju i czerwcu 1965 roku. W sumie zakupiono 6 sztuk. Wraz z samolotami MiG-21 PFM w 1966 roku zakupiono 5 maszyn MiG-21 U ( 66-600 ). Pierwszy z nich dostarczono do jednostek bojowych 8 lipca 1966 roku. Skreślono je ze stanu; 3 sztuki w grudniu 1989 roku, a 2 sztuki w lutym 1990 roku. Te ostatnie samoloty przekazano do muzeum w Czyżynach i Drzonowie.
MiG-21 US
MiG-21 US nb 4401. Na kadłubie godło 3. PLM. 2017r. Zdjęcie Karol Placha Hetman
Odmiana MiG-21 US należy do drugiej generacji samolotów MiG-21. Wersja szkolno-bojowa dla samolotów z instalacją nadmuchu na klapy SPS. Oprócz instalacji i odpowiedniego silnika samolot otrzymał w pierwszej kabinie fotel wyrzucany KM-1 U, a w drugiej KM-1 I; otwierany peryskop dla instruktora KKO-5; powiększony zbiornik nadkadłubowy, pojemność całkowita - 2 450 litrów. Samoloty produkowano w Tbilisi, w latach 1966-1970 dla CCCP i na eksport.
W Polsce samoloty szkolno-bojowe MiG-21 US zakupiono dla szkolenia pilotów wersji MiG-21 M. Pierwsze trzy dostarczono w 1969 roku, a kolejne w następnym. Pierwszy samolot rozpoczął służbę 28 sierpnia 1969 roku. Ostatni dostarczono 25 lipca 1970 roku. Łącznie zakupiono 12 sztuk. Koniec eksploatacji nastąpił w 1989 roku.
MiG-21 UM
MiG-21 UM nb 9349. Na kadłubie stylizowana głowa tygrysa. 2017r. Zdjęcie Karol Placha Hetman
Dla potrzeb szkolenia pilotów III i IV generacji myśliwców MiG-21 opracowano wersję szkolno-bojową MiG-21 UM typ 69, E-6 UM. Maszyny te produkowano w Tbilisi w latach 1971-1982. Zbudowano 1 133 sztuki.
MiG-21 UM to ostatnia zakupiona przez nas wersja samolotu szkolno-bojowa. Pierwsze samoloty trafiły do nas 26 lipca 1971 roku. Dostawy samolotów zrealizowano w dwóch okresach. W latach 1971-1975 (20 sztuk) i w latach 1980-1981 (34 sztuki). Ta druga seria posłużyła do szkolenia pilotów ostatniej zakupionej wersji MiG-21 bis. Polskie MiG-21 UM typ 69 wyposażono w; autopilota AP-155 zamiast do tej pory używanego KAP-2. Zewnętrznie samolot otrzymał 4 węzły. Koniec służby nastąpił w 2003 roku, wraz z definitywnym wycofaniem samolotów MiG-21 z Wojska Polskiego.
Opracował Karol Placha Hetman