Poznań 2011-03-07
3 Eskadra Lotnictwa Taktycznego w Krzesinach.
31.12.2000r. – 1.04.2008r.
3 Eskadra Lotnictwa Taktycznego była jednostką o rdzennie Polskich korzeniach. Jej początki są związane z 4. Wielkopolską Eskadrą Lotniczą sformowana w 1919 roku, na Lotnisku Ławica, a skupiającą także lotników z 2. Dywizjonu Krakowsko - Poznańskiego, powstałego we Francji w 1918 roku. Szczególnie mocne korzenie widoczne są od momentu, kiedy 131. Eskadra Lotnictwa Myśliwskiego ( 1928r.-1939r. ), jako swoje godło obrała kruka, który kolejnym jednostkom lotniczym w Poznaniu towarzyszy do dnia dzisiejszego ( 2011 roku ).
W dniu 4.09.1999 roku, 3. Pułk Lotnictwa Myśliwskiego obchodził swoje 45-lecie istnienia. Z tej okazji zaprojektowano okolicznościową odznakę. Uroczystość ta była obchodzona na progu wstąpienia Polski do struktur NATO i ogromnych przeobrażeń, które czekały nie tylko Pułk z Krzesin, ale całe nasze Lotnictwa Wojskowe.
W dniu 31.12.2000 roku, 3. Pułk Lotnictwa Myśliwskiego został przeformowany w 3. Eskadrę Lotnictwa Taktycznego i w 31. Bazę Lotnicza w Krzesinach. W dniu 29.12.2000 roku, odbyła się uroczystość rozformowania 3. PLM. Nowe jednostki organizacyjnie podporządkowano pod Dowództwo 2. Brygady Lotnictwa Taktycznego w Poznaniu. Wszystko to działo się na mocy decyzji Ministra Obrony Narodowej z dna 3.10.2000 roku. Dowódcą 31. Bazy Lotniczej został ostatni dowódca 3. PLM płk dypl. pil. Antoni Masłowski, a dowódcą 3. ELT mjr dypl. pilot Wojciech Krupa.
Odznaka 3. ELT została przejęta z 3. PLM. Godłem jest stylizowany kruk, a dokładniej transformacja kruka z okresu międzywojennego. Przedstawia ona wizerunek szarego kruka i nawiązuje do godła, którym był kruk malowany na kadłubach samolotów 3. Pułku Lotniczego w okresie międzywojennym i w czasie drugiej wojny światowej walczących w Anglii i Francji. Komuniści o "Kruku" zapomnieli. Jako odznaka, "Kruk" powrócił w 1976 roku, i była nadawana żołnierzom zawodowym szczególnie wyróżniającym się w służbie wojskowej.
3 ELT przejęła tradycje następujących jednostek lotniczych:
2 Dywizjon Myśliwski „Krakowsko-Poznański” powstały w Francji ( 1918r. ). 2 Wielkopolska Eskadra Lotnicza ( 1919r.-1920r. ). 3 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego „Poznań” ( 1995r.-2000r. ). 4 Wielkopolska Eskadra Lotnicza ( 1919r.-1920r. ). 13 Eskadra Myśliwska ( 1920r.-1928r. ). 15 Eskadra Myśliwska ( 1920r.-1928r. ). 17 Eskadra Dowództwa Wojsk Lotniczych (bezpośrednio z niej wywodzi się klucz śmigłowców) ( 1957r.-1999r. ). 62 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego ( 1954r.-1995r. ). 131 Eskadra Myśliwska ( 1928r.-1939r. ). 132 Eskadra Myśliwska ( 1928r.-1939r. ). 302 Dywizjon Myśliwski „Poznański” utworzony w Anglii ( 1940r.-1947r.).
3 ELT od początku funkcjonowania (2001 rok) nadal eksploatowano samoloty MiG-21 MF i MiG-21 R. Te drugie były przystosowane do wykonywania zadań myśliwskich.
Należy szczerze przyznać, iż podział na niezależne podmioty w postaci Eskadry Myśliwskiej i Bazy Lotniczej, dobrze funkcjonujący w wojskach amerykańskich w Polsce nie bardzo się sprawdził. Funkcjonował często na zasadzie podwójnej władzy, a przede wszystkim wymagał od obu dowódców ścisłej współpracy i wykazywania się dobrą wolą. Od samego początku żołnierze wskazywali konieczność wprowadzenia zmian, co nastąpiło po kilku latach.
Jednostką 3. ELT od momentu powstania ( 31.12.2000 rok ) do 28.10.2002 roku, dowodził na mocy decyzji Ministra Obrony Narodowej z dnia 16.02.2001 roku, mjr dypl. pil. Wojciech Krupa.
Od czerwca 2001 roku, do lipca 2002 roku, Lotnisko Krzesiny było zamknięte na czas remontu RWY oraz zabudowy lotniskowej ( domek pilota z wieżą kontroli lotów i hangarów ). Związane to było z przystosowaniem lotniska do wymogów NATO. W tym czasie 3. ELT została przebazowana na Lotnisko Łask oddalone o około 200 km, gdzie razem z 10. ELT ponad rok wykonywała loty szkolne i pełniła dyżury bojowe.
W dniu 12.07.2002 roku, odbyło się uroczyste otwarcie lotniska Krzesiny po remoncie RWY oraz przelot samolotów MiG-21 z Łasku do Krzesin.
W dniu 6.08.2002 roku, 3. ELT otrzymała kolejny typ samolotu z rodziny MiG-21. Tym razem były to samoloty MiG-21 bis rozformowanej 9. ELT z Zegrza Pomorskiego. Była to nowsza i ostatnia konstrukcja MiG-21 eksploatowana w Polsce, z wydajniejszym i bardziej ekonomicznym silnikiem oraz lepszymi przyrządami celowniczymi i nowszym uzbrojeniem. Przebazowania wszystkich samolotów typu MiG-21 z 9. ELT Zegrze Pomorskie do 3. ELT Krzesiny trwało w okresie od sierpnia 2002 roku do października 2002 roku. Bez wątpienia był to smutny okres dla likwidowanej kolejnej Polskiej jednostki bojowej. Piloci i technicy z 9. ELT wypisywali na samolotach MiG-21 bis okolicznościowe hasła. Na przykład: „ 21 Lat na Ziemi Pomorskiej i Koszalińskiej”, „To już jest koniec 9 ELT.” Robiono sobie pamiątkowe zdjęcia. Samolot MiG-21 bis nb 9204 przebazował dowódca 9. ELT major pilot Leszek Michałowski.
W dniach 7-8.09.2002 roku, 3. ELT brała udział w międzynarodowych pokazach lotniczych Air Show 2002 w Radomiu.
Od 28.10.2002 roku, dowodzenie 3. ELT "Poznań" przejął: mjr dypl. pilot Rościsław Stepaniuk, absolwent Wyższej Oficerskiej Szkoły Lotniczej z 1989 roku. Służbę wojskowa rozpoczął w 62. PLM.
W marcu 2003 roku, 3. ELT przyjęła na stan pierwsze samoloty TS-11 Iskra z Siemirowic i Babich Dołów. Na samolotach widniał napis NAVY. Były to ostatnie samoloty Lotnictwa Morskiego Marynarki Wojennej z napędem turboodrzutowym.
Od czerwca 2003 roku, obowiązywało nowe godło 3. Eskadry Lotnictwa Taktycznego.
Z odznaką pamiątkowa związana jest legenda: Podczas organizowania 131. Eskadry Myśliwskiej na Poznańskiej Ławicy dowódcy eskadry przydarzyła się przygoda. Po udanym starcie i okrążeniu Poznania pilot poleciał nad jezioro Kiekrz. Nad lasem zaatakował samolot duży czarny kruk. Pilot chciał uniknąć zderzenia z krukiem wykonując zakręt, ale nie zdążył i kruk wpadł między zastrzały i druty łączące skrzydła samolotu. Kruk zginął na miejscu a łapy jego dostały się w szczelinę między lotkę i płat samolotu bardzo utrudniając sterowanie samolotem. Pilotowi udało się jednak doprowadzić samolot nad lotnisko, jednak mimo to był przekonany o katastrofie. Będąc tuż nad ziemią zamknął gaz i wyłączył silnik, zasłonił oczy, złapał się za głowę i zdał się na łaskę losu. Tymczasem samolot zamiast się rozbić odbił się kilka razy od trawy i zatrzymał nie nieuszkodzony. Napędził stracha dowódcy, ale nic złego eskadrze nie uczynił. Od tego czasu postanowiono, że kruk będzie godłem poznańskiej eskadry myśliwskiej. Kruk eskadrowy wyglądał groźnie, miał rozwarty potężny dziób, zaczepną pozę, gotów był rzucić się na każdego wroga. Odznakę wykonała osoba z personelu eskadry. W kolorach: opierzenie w kolorze czarnym i czerwonym, dziób i łapy z pazurami w pomarańczowym.
Słowa płk Wacława Króla świadczące o znaczeniu znaków: „Całą wojnę kruk latał na samolotach Dywizjonu Poznańskiego. Malowano go na samolotach PZL P-11, na Hurricane'ach i Spitfire'ach. Piloci i mechanicy nosili jego odznakę na mundurach podczas kampanii w Polsce, we Francji, w Anglii, a nawet w Afryce. Lubili i cenili swoją odznakę. Indagowani przez Anglików, Francuzów, Amerykanów i Kanadyjczyków, Belgów i Holendrów, co to za odznaka, objaśniali im, ucząc w ten sposób obcokrajowców geografii Polski i wspominając przy tym o mieście międzynarodowych targów – Poznaniu.”
W dniach 5-6.07.2003 roku, 3. ELT wzięła udział w Pikniku Lotniczym Military And Air Show 2003 na Lotnisku Ławica, a w dniach 30-31.08.2003 roku, w międzynarodowych pokazach lotniczych Air Show 2003 na Lotnisku Radom.
We wrześniu 2003 roku, na lotnisku w Krzesinach odbyły się największe sojusznicze ćwiczenia sił powietrznych - "NATO Air Meet 2003".
W dniach 15-16.12.2003 roku, odbyły się loty pożegnalne z okazji zakończenia eksploatacji samolotów MiG-21 w 3. ELT. W dniu 31.12.2003 roku, uroczyście zakończono dyżur "Natinads" na samolotach MiG-21. W sylwestrowy poranek kilka minut po godzinie 8;00 po przejęciu dyżuru przez Mińsk Mazowiecki piloci oraz technicy 3. ELT uroczyście zakończyli dyżur "Natinads". Było to już ostateczne pożegnanie z MiG-21 w eskadrze. Nie usłyszymy już niestety ryku silnika samolotu MiG-21.
Od dnia 9.02.2004 roku, dowodzenie 3. Eskadrą Lotnictwa Taktycznego „Poznań” przejął: płk dypl. pilot Zbigniew Zawada. Służbę rozpoczął w 11. PLM we Wrocławiu z przydziałem do 2. Eskadry w Mierzęcicach.
Lockheed Martin F-16.
Z początkiem 2003 roku, po ogłoszeniu wyniku przetargu na dostawę samolotu wielozadaniowego i wyznaczeniu 31. BLot na miejsce bazowania nowych samolotów, rozpoczął się kolejny etap historii lotniska Poznań Krzesiny - dostosowania infrastruktury i przygotowania stanów osobowych 31. Bazy Lotniczej do przyjęcia i eksploatacji samolotów F-16.
W Krzesinach w 3. ELT zakończono eksploatację MiG-21 PFM w 1998 roku, MiG-21 MF ( 2001r. - 2002r. ), MiG-21 M ( 2001r. – grudzień 2003r. ) i MG-21 bis ( 2002r. – 2004r. ) dokładnie w dniu 1.01.2004 roku, o godzinie 08;00, kiedy zakończono dyżury bojowe. W tym czasie ( 2004 rok ) piloci przesiedli się na samoloty TS-11 Iskra dla podtrzymania nawyków.
W dniach 10-14.05.2004 roku, piloci 3. ELT mieli okazję przetestować szkolno-bojowe samoloty Hawk. Brytyjski koncern lotniczy BAE Systems zaprezentował ta maszynę z własnej inicjatywy, licząc na sprzedaż w nieodległym czasie tych samolotów Rzeczypospolitej Polskiej.
Ponieważ już zapadła decyzja władz Rzeczypospolitej Polskiej o zakupie samolotów F-16 w okresie od 26.07.2004 roku do 14.08.2004 roku, grupa Polskich pilotów gościła w USA. W grupie tej znajdował się dowódca 3. ELT ppłk Zbigniew Zawada, który w Bazie Lotniczej Moody w Lowndes Country w stanie Georgia miał okazję pilotować samolot T-38 C Talon.
W dniach 13-24 wrzesień 2004 roku, część pilotów z 3. ELT wzięła udział w polsko-amerykańskim szkoleniu wydzielonych komponentów Sił Powietrznych i 182 Eskadry Gwardii Narodowej stanu Teksas, 149 Flight Wing USAF w 32. Bazie Lotniczej w Łasku pod kryptonimem Sentry White Falcon 2004. Ćwiczenia były częścią przygotowań do przejęcia przez Wojsko Polskie samolotów F-16 oraz dopracowania zasad współpracy pomiędzy siłami powietrznymi państw NATO.
W dniu 4.10.2004 roku, ukazał się rozkaz dowódcy Sił Powietrznych, na mocy którego, w dniu 13.10.2004 roku, na szkolenie na maszyny F-16 do USA wyjechali; ppłk dypl. pil. Zbigniew Zawada, oraz mjr dypl. pil. Cezary Wiśniewski.
W dniu 3.11.2004 roku, 3. ELT otrzymała puchar za bezpieczną realizacje zadań szkolenia lotniczego w 2004 roku. Stało się to na podstawie Rozkazu Dowódcy Sił Powietrznych z dnia 28.10.2004 roku.
W okresie 6-17.06.2005 roku, 3. ELT brała udział w międzynarodowych ćwiczeniach pk. Sentry White Falcon 2005.
2006 rok, był rokiem przełomowym dla 3. ELT. Wreszcie po wielu latach Eskadra doczekała się nowych i nowoczesnych samolotów wielozadaniowych typu F-16 C/D Block 52 + które otrzymały nazwę własną Jastrząb. Na stan Eskadry przyjęto 16 maszyn. Wiele na temat Polskich F-16 Jastrząb napisaliśmy w innych Rozdziałach.
Jednocześnie na tym samym Lotnisku Krzesiny zaczęła bazować 6. ELT także wyposażona w samoloty F-16. Tak więc, od 2006 roku, na Lotnisku Krzesiny razem bazowały i szkoliły się dwie eskadry lotnictwa taktycznego. W dniu 31.03.2008 roku, 3. ELT razem z 6. ELT zostały włączone w skład 31. BLotT.
Kolejne lata służby 3. ELT są zapisane w Rozdziałach o eksploatacji samolotów F-16.
Samoloty i śmigłowce eksploatowane w 3. ELT:
MiG-21 PFM – do 2002r. MiG-21 R ( przystosowane tylko do zadań myśliwskich ) – do 2002r. MiG-21 bis – 2002r. – 1.01.2004r. do godziny 08;00. MiG-21 UM – 2001r. – 31.12.2003r. TS-11 Iskra – do 31.12.2006r. PZL An-2 – do 2007r. F-16 C/D – od listopada 2006r.
Śmigłowce Mi-2 – do zadań poszukiwawczo ratowniczych, w pododdziale 3. ELT – przyjęte w 2001r. i nadal eksploatowane.
Dowódcy 3 ELT;
mjr dypl. pil. Wojciech Krupa – 1.01.2001r. – 28.10.2002r. mjr dypl. pil. Rościsław Stepaniuk – 28.10.2002r. – 9.02.2004r. ppłk dypl. pil. Zbigniew Zawada – 9.02.2004r. – 13.10.2004r. cz.p.o. mjr dypl. pil. Adam Bondaruk – 13.10.2004r. – 25.02.2005r. cz.p.o. kpt. nawig. mgr Mariusz Glazer – 25.02.2005r. – 7.04.2005r. cz.p.o. mjr pil. mgr Krzysztof Siarkiewicz – 7.04.2005r. – 24.10.2005r. ppłk pil. Waldemar Gołębiowski – 24.10.2005r. – 30.06.2006r. ppłk dypl. pil. Rościsław Stepaniuk ( po raz drugi ) – 30.06.2006r. – 1.01.2007r. ppłk dypl. pil. Cezary Wiśniewski – 1.01.2007r. – 31.03.2008r., kiedy 3 ELT weszła w skład 31 BLotT. ppłk dypl. pil. Cezary Wiśniewski – 3 ELT w składzie 31 BLotT – 17.01.2011r. ppłk pilot Rafał Zadencki – 17.01.2011r.
Opracowała Karol Placha Hetman