Kraków 2007-11-20
2 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego w Krakowie
1944r. - 1966r.
Wstęp.
W planach radzieckich było utworzenie Polskiego związku lotniczego jako 3 Dywizji Lotnictwa Myśliwsko-Bombowego. Z powodu braku odpowiedniego sprzętu przystąpiono do formowania 3 Dywizji Lotnictwa Myśliwskiego w składzie trzech pułków myśliwskich, którym nadano oznaczenia 9 PLM, 10 PLM, 11 PLM. Na marginesie, w tym czasie pisano „myśliwski pułk lotniczy”, a nie „pułk lotnictwa myśliwskiego”. Podstawą był rozkaz operacyjny z dnia 7.09.1944 roku, w którym była mowa o powołaniu 1 Mieszanego Korpusu Lotniczego. Lokalizacją była miejscowość Karłówka na Ukrainie.
Od dnia 17.09.1944 roku, na lotnisku Krasnogród rozpoczęto szkolenie pilotów z 9 PLM, a na lotnisku Karłówka pilotów z 10 PLM i 11 PLM. Podstawowym samolotem był myśliwiec Jak-1. Gotowość do rozpoczęcia działań wojennych osiągnięto z początkiem 1945 roku, a w dniu 20.01.1945 roku, przystąpiono do przebazowania dywizji na teren Polski. Rosjanie bardzo dbali o to, aby Polacy nie walczyli na terenach wschodniej Rzeczpospolitej Polski, a do walki przystąpili dopiero po przekroczenie linii rzeki Bug. Przebazowanie przeprowadzono w kilku rzutach powietrznych i kołowych, a zakończono w marcu 1945 roku.
Pierwsze walki stoczono z końcem marca 1945 roku, niszcząc samoloty i umocnienia wroga. Dywizja brała bezpośredni udział w walkach o Berlin. Za wysiłek bojowy dywizja otrzymała Krzyż Grunwaldu I klasy i tytuł Brandenburskiej.
Okres Pokoju.
Po zakończeniu działań wojennych dywizja jako 3 Brandenburska Dywizja Lotnictwa Myśliwskiego, otrzymała rozkaz powrotu do kraju na lotnisko Kutno. Po pewnym czasie, 10 PLM został przebazowany do Krakowa na lotnisko Czyżyny.
W 1946 roku, pułki; 9 PLM, 10 PLM, 11 PLM zostały podporządkowanie bezpośrednio Dowództwu Wojsk Lotniczych i już w dniu 24.01.1946 roku, Rozkazem Naczelnego Dowódcy WP zostaje powołana do życia 1 Dywizja Lotnictwa Myśliwskiego ze składem; 1 PLM w Warszawie, 2 PLM w Krakowie ( poprzedni 10 PLM ), 3 PLM ( poprzedni 11 PLM ).
Ten system organizacyjny przetrwał do 1950 roku. W związku z wojną w Korei rosjanie zmusili Polskę do rozwinięcia armii do nadmiernych rozmiarów w stosunku do faktycznych potrzeb. W związku z tym zaczęto tworzyć nowe związki taktyczne. 2 PLM w Krakowie wyszedł ze struktur 1 DLM i na jego bazie został formowany 7 DLM OPL ze sztabem i dowództwem w Krakowie. W ramach 7 DLM OPL miały funkcjonować trzy pułki myśliwskie; oprócz 2 PLM w Krakowie-Czyżynach, nowo utworzone 39 PLM w Mierzęcicach i 40 PLM również w Mierzęcicach.
Era samolotów z napędem turboodrzutowym.
Z końcem 40-tych lat już było wiadome, że zbliża się kres myśliwców z napędem tłokowym i wprowadzanie do służby pierwszych maszyn z napędem turboodrzutowym. 2 PLM jako jeden z pierwszych miał się przezbroić na nowy typ myśliwców. Początkowo miały być to Jak-17.
Zasadnicze przeszkalanie pilotów miało się odbywać w Radomiu. Lecz wojna w Korei spowodowała przyspieszenie procesu wprowadzania nowej techniki. Miejscem organizowania się nowego typu jednostek staje się nowe lotnisko Bemowo w Warszawie. Oba pierwsze pułki myśliwskie ( 1 PLM z 5 DLM i 2 PLM z 7 DLM ) szkoliły się jednocześnie. W 1950 roku, jednostki myśliwskie przygotowały się do przyjęcia samolotów z napędem turboodrzutowym. Już było wiadomo, że samolotem tym będzie myśliwiec Jak-23, którego produkcję seryjną zaczęto nawet przygotowywać w Mielcu. Aby łatwiej pilotom przejść na samolot turboodrzutowy posłużono się dwumiejscowym samolotem Jak-17 W ( UTI ).
W połowie 1951 roku, na lotnisko Bemowo zaczęły przylatywać nowocześniejsze myśliwce turboodrzutowe typu MiG-15. Wówczas zapadły decyzje, że wszystkie myśliwce typu Jak-23 w liczbie około 100 egzemplarzy staną się uzbrojeniem tylko 7 DLM, czyli 2 PLM, 39 PLM i 40 PLM.
Lotnisko Kraków-Czyżyny.
W 50-tych latach lotnisko dysponowało pasem startowym o wymiarach 1 900 m x 45 m, z nawierzchnią betonową. Współrzędne lotniska 50,04 N 19,47 E. Orientacja pasa startowego 08/26. Lotnisko posiadało pełne zaplecze. W tym czasie było także wykorzystywane jako cywilny port lotniczy dla miasta Krakowa. Obecnie (2000 rok) lotnisko pełni funkcje Muzeum Lotnictwa. Dysponuje pasem startowym o wymiarach 720 m x 60 m, jest wpisane do rejestru lotnisk cywilnych i jest wykorzystywane okazjonalnie.
Kraków – Czyżyny. 1952 rok.
Od 1952 roku, 2 PLM z samolotami Jak-23 rozpoczął swoją działalność na krakowskim lotnisku Czyżyny. W procesie szkolenia intensywnie był wykorzystywany poligon Pustynia Błędowska. Dowódcą jednostki w tym czasie był Jan Frej-Bielecki.
Na bazie stanu osobowego 2 PLM zaczęto organizować kolejne dwa pułki myśliwskie, stanowiące wraz z nim 7 DLM OPL. Jest to 39 PLM i 40 PLM. Dla nowo tworzonych pułków rozbudowano lotnisko Mierzęcice, w pobliżu Katowic.
W 1957 roku, w Lotnictwie Wojskowym, na fali ruchów społecznych, doszło do kolejnych poważnych przemian. Oficerowie radzieccy opuścili stanowiska dowódcze w Ludowym Wojsku Polskim. Dodatkowo lotnictwo Polskie dysponowało już znaczą ilością nowoczesnych samolotów bojowych produkcji Polskiej. 2 PLM stracił powoli swoje znaczenie. Pierwszym powodem był sprzęt. Pułk należał do tych jednostek wojskowych, które najdłużej użytkowały samoloty Jak-23, technicznie przestarzałe. Drugim powodem była duża odległość od potencjalnego przeciwnika. Trzecim powodem było powstawanie wielkiego miasta – Nowej Huty. Lotnisko w Czyżynach znalazło się pomiędzy wielkimi miastami, a właściwie w centrum aglomeracji Krakowa i to na kierunku wschód-zachód. Dlatego 2 PLM postanowiono częściowo przebazować na lotnisko Balice.
Niemniej jednak, 2 PLM nadal wchodzi w skład WOPL OK i WL i bezpiecznie wykonuje swoje zadania, doskonaląc poziom wyszkolenia żołnierzy.
Z początkiem 60-tych lat lotnisko w Czyżynach staje się bazą nieużywanego już sprzętu latającego i powoli staje się muzeum. Jego teren wielokrotnie jest wykorzystywany dla organizowania pokazów lotniczych dla mieszkańców Krakowa. Sam byłem widzem takich pokazów w 1966 roku, kiedy zademonstrowano w powietrzu myśliwce Lim-1/2 i skoki spadochronowe.
Rozformowanie 2. PLM w Krakowie-Czyżynach.
2 PLM w Czyżynach został rozformowany, a jego numer i tradycje przejął 4 PLM w Goleniowie, który w 1967 roku, otrzymał nazwę 2 PLM Kraków w Goleniowie. Większość samolotów z rozformowanego 2 PLM, przebazowano na lotnisko Łask.
Opracował Karol Placha Hetman