Kraków 2022-03-29
Stacja kolejowa Kraków Bieżanów.
Współrzędne geograficzne 50.021N 20.028E.
Stacja kolejowa Kraków Bieżanów powstała w 1856 roku, a jej celem było połączenie szlaku Kraków - Rzeszów z Wieliczką, a dokładnie z kopalnią soli w Wieliczce.
Nazwa stacji Bieżanów. Początkowo stacja nosiła nazwę Bierzanów pisaną przez „rz”. Ta nazwa funkcjonowała do 1939 roku. W czasie okupacji niemieckiej stacja została nazywana Krakau Biezanow. Po drugiej wojnie światowej stację nazwano Kraków Bieżanów.
Te brzydkie malunki to efekt działania wandali, którzy malują farbą wszystko co się da, a z zasady nie wolno tego robić. PKP PLK co roku wydaje dziesiątki tysięcy złotych na usuwanie pseudo sztuki. Historyczny budynek dworca Kraków Bieżanów czeka na remont.
Budynek dworca zbudowano około 1890 roku. W tym czasie, przy budynku dworca powstał peron jedno-krawędziowy. Drugi peron powstał przy torze prowadzącym do Wieliczki. Dodatkowo była łącznica, która umożliwiała bezpośrednią jazdę pociągów z Wieliczki w kierunku Tarnowa i na odwrót. Po paru latach łącznica została zlikwidowana.
Już po wielkiej wojnie światowej zbudowano peron wyspowy dwu-krawędziowy, który był eksploatowany do 2018 roku. Peron był typu niskiego, o długości 300 m. Peron miał trzy wiaty, ławki, oświetlenie latarniami i nagłośnienie z informacją kolejową. Nawierzchnia peronu była asfaltowa. Dojście na peron zapewniała kładka nad torami, a i tak podróżni często przechodzili bezpośrednio przez tory.
Przez stację Kraków Bieżanów przebiegało pięć torów. Trzy tory pomiędzy budynkiem dworca a peronem i dwa tory z północnej strony peronu. Dalsze tory należały do stacji towarowej Kraków Płaszów - Prokocim, inaczej Kraków Prokocim Towarowy PrB. Kolejne dwa tory odbijały od stacji na południe w kierunku Wieliczki. Tu były dwa perony jedno-krawędziowe. Już za peronami oba tory łączyły się razem i już jednym torem biegły do Wieliczki.
Szlak do Wieliczki.
Linia do Wieliczki została uruchomiona w dniu 26 stycznia 1857 roku. Linia należała do Austriackich Kolei Państwowych. Wielicki dworzec ulokowano w sąsiedztwie Turówki. Składy łączono z wagonów osobowych i towarowych. Początkowo jeździła tylko jedna para pociągów. Od 1893 roku, uruchomiono drugą parę pociągów. Trzecia para pociągów pojawiła się po zbudowaniu łącznicy w kierunku Tarnowa. Ruch systematycznie wzrastał. Pociągi kończyły i rozpoczynały bieg na obecnej stacji Wieliczka Park. W czasach austriackich władze interesowały się tylko jak największym wydobyciem soli i jej transportem do Wiednia. Dlatego miasto Wieliczka wyglądało bardzo ubogo. Większość domów była drewniana. Dopiero po odzyskaniu przez Polskę niepodległości sytuacja zaczęła się poprawiać. W 1927 roku, tory w Wieliczce wydłużono do stacji końcowej Wieliczka Rynek. Tu dojeżdżały pociągi osobowe z turystami i mieszkańcami. Stację obsługiwał wagon motorowy, co ułatwiało zmianę kierunku jazdy.
W 1861 roku, w Wieliczce zbudowano bocznicę kolejową prowadząca w okolice szybu Regis, który wówczas nazywał się szyb Cesarza Franciszka Józefa I. Na końcu bocznicy zbudowano niewielką stację i magazyny, gdzie obecnie jest Tężnia Solankowa. Pierwsze wagony z solą z tej stacji wyjechały w dniu 14 października 1861 roku. Wagony były ciągnione przez zaprzęgi konne. W kolejnych latach bocznice kolejowe poprowadzono do: Szyb świętej Kingi (wówczas Cesarzowej Elżbiety). Szyb Tadeusza Kościuszki (wówczas Cesarza Józefa II). Od 1889 roku, wagony z solą były ciągnięte przez lokomotywy parowe.
Niemiecka okupacja ponownie zdegradowała firmę PKP, a jej dobudowa po drugiej wojnie światowej była kosztowna i długa. W 1960 roku, linię do Wieliczki zelektryfikowano, co było dużym sukcesem. Dzięki temu na szlak skierowano pojemne i wygodne składy EZT, które zawsze kończyły bieg na stacji Wieliczka Rynek. Pierwszy elektryczny skład ETZ wyjechał na linię w dniu 29 maja 1960 roku. W 1965 roku, do Wieliczki kursowało już 18 - 20 par pociągów. Pociągi rozpoczynały bieg na stacji Kraków Główny.
Linia Nr 109 do Wieliczki była intensywnie eksploatowana do końca 80-lat XX wieku. Jeździły nią pociągi towarowe z solą i osobowe, zwykle EN57. Pociągi towarowe w drugą stronę wiozły takie towary jak węgiel czy drewno, konieczne dla pracy kopalni.
W 1992 roku, wystąpiła wielka awaria w Kopalni Wieliczka. Polegała ona na wycieku ogromnych ilości wody, które groziły zalaniem całej kopalni. Jednak nie dopuszczono do tego. Zamontowano nowoczesne i wydajne pompy, odporne na słoną wodę i zatamowano wyciek. Wyciek ten spowodował uszkodzenie torów i pociągi musiały kończyć bieg na stacji Wieliczka Park.
W kolejnych latach zakończono wydobywanie soli w Wieliczce i pociągi towarowe przestały kursować. Ruch osobowy przejęli prywatni przewoźnicy przewożąc pasażerów busami. Były propozycje likwidacji linii Nr 109. W dodatku, szkody górnicze wpływały na uszkodzenia torowiska. Ograniczano prędkość składów EZT.
W 2000 roku, w wyniku cięć przewozów kolejowych zawieszono wszystkie połączenia pasażerskie z Krakowa do Wieliczki. Na szczęście w 2001 roku, ruch kolejowy przywrócono, głównie z powodu interwencji władz samorządowych Wieliczki.
Na szczęście linia została poddana remontowi. Remont obejmował: budowę nowych wyższych peronów, nowego podtorza i nowych torów. Pod szynami ułożono struno - betonowe podkłady, a w wielu miejscach podkłady metalowe typu „Y”. Wymieniono całą trakcję elektryczną: słupy i przewody. Zamontowany nowy system sterowania ruchem. W Wieliczce całkowita długość linii została skrócono o około 260 m. Remont zakończono w 2012 roku.
Od 2014 roku, w węźle krakowskim działa nowy przewoźnik kolejowy „Koleje Małopolskie”, który uruchomił atrakcyjne połączenie; Wieliczka - Kraków Głównych - Port Lotniczy Balice.
Przez stację Kraków Bieżanów przebiegają linie kolejowe: Nr 91 Kraków Główny – Medyka. (W 1945 roku, linia miała Nr 124, a w 1988 roku Nr 120). Nr 100 Kraków Mydlniki – Kraków Bieżanów. Nr 109 Kraków Bieżanów – Wieliczka Rynek-Kopalnia (W 1945 roku był Nr 139, a w 1988 roku Nr 121).
Stacja Kraków Bieżanów posiadła dwie nastawnie, ale nastawnią dysponującą jest nastawnia „BN” (inaczej „KBn”). Nastawnia dysponująca „BN”, wyposażona była jako pierwsza w Krakowie, w urządzenia komputerowe OSA-H. Nastawnia „BN1” pracuje jako strażnica przejazdowa. Dawniej działała jeszcze nastawnia „BN2”. Po remoncie w 2012 roku, Nastawnia „BN” obsługuje także stację Wieliczka Park. Przejazdy drogowo - kolejowe mają automatyczne zapory i sygnalizację. W praktyce, na linię Nr 109 wysyłany jest tylko jeden pociąg osobowy i dopiero po jego powrocie na stacją Kraków Bieżanów wysyłany jest kolejny.
Infrastruktura stacji Kraków Bieżanów.
Obecnie (2022 rok) stacja Kraków Bieżanów przechodzi gruntowny remont, który nie dotyczy peronów do Wieliczki, które były wyremontowane w 2012 roku.
Został rozebrany stary peron wyspowy. W jego miejsce powstają dwa nowoczesne perony. Peron 1 od strony dworca jest jedno-krawędziowy, wysoki (0,60 m od główki szyny), zadaszony. Długość peronu wynosi 300 m. Długość zadaszenia wynosi około 120 m. Przy peronie jest tylko jeden tor. Peron 2 jest wyspowy, dwu-krawędziowy, zadaszony. Także o długości 300 m.
Nowością na dworcu jest budowany tunel dla podróżnych. Tunel rozpoczyna się przy ulicy Stacyjna, obok budynku dworca, a kończy się wylotem przy stacji towarowej Kraków Płaszów. Nie wiadomo, czy w takiej sytuacji zachowana zostanie najdłuższa kładka nad torami o długości 370 m.
Przez stację przebiegają trzy tory. Zewnętrzne są przeznaczone dla pociągów aglomeracyjnych, a tor środkowy jest przeznaczony dla pociągów dalekobieżnych.
Opis zdjęcia: Za budynkiem dworca i drzewami są perony do Wieliczki.
Opracował Karol Placha Hetman