Jelenia Góra. 2021-11-25
Stacja kolejowa Jelenia Góra. 2010 rok.
Stacja kolejowa Jelenia Góra jest najważniejszą stacją w rejonie Sudetów Zachodnich. Stacja położona jest w kierunku wschodnim od centrum miasta. Do centrum Jeleniej Góry jest około 2 km. Dworzec położony jest przy ulicy 1 Maja i Krakowskiej. Z drugiej, północnej strony stację ogranicza ulica Wincentego Pola. Z powodu usytuowania stacji i ukształtowania terenu równia stacyjna rozwijała się w kierunku wschodnim.
Historia stacji Jelenia Góra.
Stacja Jelenia Góra została założona w 1866 roku. Połączenie kolejowe Jelenia Góra - Wrocław zostało uruchomione w 1868 roku. Budynek dworca powstał w 1866 roku i nigdy nie był reprezentacyjny. W niewielkim holu były kasy biletowe osobowe i bagażowe. Była niewielka poczekalnia, toaleta, restauracja. Szybko okazało się że obiekt jest za mały. Dlatego powstał kolejny budynek w którym umieszczono także pocztę.
Gmach dworca i perony rozbudowano kolejny raz w 1882 roku, wraz z uruchomieniem nowej linii od Kowar. W 1891 roku, uruchomiono nowy szlak do Szklarskiej Poręby. W 1897 roku, do dworca doprowadzono linię tramwajową z centrum miasta i była to pierwsza linia tramwajowa w mieście.
Niemcy trakcję elektryczną uruchomili w lutym 1923 roku, na najważniejszym szlaku Wałbrzych - Zgorzelec. W 1925 roku, elektryfikacją objęto również szlaki w kierunku Szklarskiej Poręby i Karpacza. Była to sieć o napięciu 15 kV/16 2/3Hz. Warto pamiętać, że w maju 1945 roku, po wkroczeniu wojsk rosyjskich, niemiecka trakcja elektryczna został rozebrana i wywieziona do Moskwy. Złośliwi rosjanie mówili, że trakcję zabierają do chromowania. W 1966 roku, Jelenia Góra została na powrót zelektryfikowana, ale już polską siecią 3 kV. W 1987 roku, zelektryfikowano odcinek Jelenia Góra (Dębowa Góra) - Szklarska Poręba Górna (PKP). Planowano elektryfikację wszystkich szlaków do czego nie doszło.
W 1929 roku, uruchomiono bezpośrednie połączenie z Wałbrzycha przez Jelenią Górę, Zgorzelec do Berlina.
Od 1946 roku, już w Polsce, uruchomiono nocne pociągi z Warszawy przez Jelenią Górę z wagonami sypialnymi do Karpacza, a od 1953 roku, do Szklarskiej Poręby.
W 1984 roku, zakończono eksploatację lokomotyw parowych w węźle Jelenia Góra. Ostatnie pociągi z parowozami prowadziły składy do Lwówka Śląskiego i Zebrzydowej. Na szlaki niezelektryfikowane wprowadzono lokomotywy spalinowe SM42, SU45, SU46.
Stacja obecnie.
Stacja Jelenia Góra obecnie ma rangę dworca regionalnego. Jest stacją węzłową bo łączy w sobie aż cztery szlaki kolejowe Nr: 274, 283, 308 i 311. Stacja ma 4 perony i tory z trakcją elektryczną.
Stacja Jelenia Góra jest na głównym szlaku z Wrocławia do Zgorzelca. Odchodzą tutaj trzy lokalne szlaki kolejowe: w kierunku Mysłakowic i Karpacza, Szklarskiej Poręby oraz Lwówka Śląskiego. Obecnie tylko w jednym z tych kierunków, do Szklarskiej Poręby, prowadzony jest ruch pasażerski. Na pozostałych liniach kursowanie pociągów zostało zawieszone. Stacja osobowa mieści się w zachodniej części.
W środkowej części stacji Jelenia Góra są tory odstawcze pociągów osobowych i lokomotyw elektrycznych. Część wschodnia, od strony Wałbrzycha to stacja towarowa. Znajduje się tu także bocznica PKP Energetyka oraz szopy dla drezyn. Nastawnia główna „JG” jest umieszczona w środkowej części stacji. Nastawnia „JGm1” jest we wschodniej części stacji i służy do obsługi manewrów pociągów towarowych.
Układ torowy stacji jest bardzo rozbudowany. Stacja ma lokomotywownię, dwie nastawnie i budynki licznych służb kolejowych. Zachowały się dwie wieże wodne. Była wachlarzowa lokomotywownia, ale po niej niewiele pozostało. Budynku już nie ma. Pozostała nieczynna obrotnica i kanał do czyszczenia palenisk kotłów. Pozostał także plac dla węgla. W wschodniej części jest górka rozrządowe, ale jest nieużywana, a jej urządzenia zostały zdemontowane.
Ostatni generalny remont budynku dworca przeprowadzono w okresie 2015 - 2017. Dużo pomieszczeń budynku dworca zajął klub „Skylab Music Club”. W budynku znalazło się miejsce dla wypożyczalni samochodów. Toalety są nowoczesne i płatne. Za odpowiednią opłatą można użyć prysznica (mając własny żel i ręcznik). Dworzec przystosowano dla osób niepełnosprawnych. Okienka kasowe mają niskie blaty. Oprócz schodów są pochylnie i windy na perony.
Przy dworcu jest niewiele miejsc parkingowych, bo jest brak terenu dla dużego parkingu. Przed dworcem jest postój taksówek oraz przystanek autobusowy komunikacji miejskiej. W 2019 roku, stacja Jelenia Góra obsługiwała w okresie letnim około 2 500 pasażerów na dobę. W 2021 roku, w okresie letnim w Jeleniej Górze było 60 połączeń osobowych na dobę, a w okresie zimowym było 35 połączeń.
Perony.
Na stacji Jelenia Góra już w XIX wieku, miała cztery perony. W 1910 roku, perony zostały zadaszone i wybudowano przejście podziemne. Niestety, przejście podziemne nie łączy się z ulicą Wincentego Pola, z północnej części stacji. Dlatego w około 1970 roku, w zachodniej głowicy stacji, zbudowano drugie przejście podziemne, które połączyło ulicę 1 Maja z ulicą Wincentego Pola. W okresie 2014 - 2017 wyremontowano perony. Perony zostały podniesione, a ich nawierzchnie są nowe. Wyremontowano wiaty.
1 Peron ma długość 170 m i wysokość 0,55 m. 1a Peron ma długość 180 m i wysokość 0,45 m. 1b Peron ma długość 120 m i wysokość 0,50 m. 2 Peron ma długość 430 m i wysokość 0,75 m. 3 Peron ma długość 350 m i wysokość 0,75 m. 4 Peron ma długość 250 m i wysokość 0,75 m.
Opracował Karol Placha Hetman