Gorzów Wielkopolski 2023-03-30
Stacja kolejowa Gorzów Wielkopolski.
Gorzów Wielkopolski to jest miasto w Polsce w województwie lubuskim, w powiecie gorzowskim. Gorzów Wielkopolski prawa miejskie otrzymał w 1257 roku. Powierzchnia miasta wynosi 85,72 km2. W 2022 roku, populacja miasta wynosiła 118 011 osób. Miasto leży nad Wartą. Gorzów Wielkopolski położony jest na silnie pofałdowanym terenie, o wysokości od 19 - 105 m nad poziomem morza oraz wsród licznych starorzeczy rzeki Warty i jej dopływów.
W czasach pruskich miasto nosiło nazwę Landsberg an der Warthe i do 1945 roku, należało do Brandenburgii. W 1939 roku, głupi niemcy rozpoczęli drugą wojnę światową i w efekcie utracili znaczną część terenu i Gorzów Wielkopolski znalazł się w granicach Polski. W 1939 roku, miasto liczyło 48 000 mieszkańców. Gorzów Wielkopolski geograficznie należy do Wielkopolski, ale niewielka odległość od germanii wywiera wpływ na miasto. Historycznie miasto należało do Kasztelanii Santockiej, która była częścią Wielkopolski.
Już od 30 stycznia 1945 roku, na przedpolach Gorzowa Wielkopolskiego znalazły się oddziały armii czerwonej. W tym czasie, w mieście było około 30 000 mieszkańców. Moskale spalili i zniszczyli 60 % Starego Miasta, jednocześnie dokonując kradzieży, gwałtów i morderstw, na tubylczej ludności. Germańcy, którzy nie opuścili miasta zostali siłą wysiedleni do sowieckiej strefy okupacyjnej w germanii. Do Gorzowa Wielkopolskiego przywieziono przesiedleńców z Polskich Kresów, które włączono do CCCP. W mieście funkcjonował obóz NKWD przeznaczony głównie dla niemców, ale także dla Polskich żołnierzy z Armii Krajowej.
W dniu 7 lipca 1945 roku, miasto w dokumentach określano nazwą Gorzów nad Wartą. W dniu 2 marca 1946 roku, Komisja Ustalania Nazw Miejscowości podjęła decyzję o urzędowym brzmieniu nazwy Gorzów Wielkopolski. Po wojnie Gorzów Wielkopolski szybko się rozwijał, a to głównie za sprawą Kościoła Katolickiego, który szybko zorganizował tutaj administrację kościelną. Polacy nie chcieli się osiedlać tam gdzie nie było księdza katolickiego. Już w 1963 roku, liczba ludności osiągnęła 50 000 osób, przekraczając stan sprzed wojny. Od 60-lat Gorzów Wielkopolski stał się dużym ośrodkiem przemysłowym. W mieście rozwinął się przemysł chemiczny, energetyczny, elektroniczny, lekki, maszynowy, farmaceutyczny, motoryzacyjny, metalowy i spożywczy. Z początkiem 70-lat, w mieście otwarto pierwsze wyższe uczelnie. W 1979 roku, populacja miasta przekroczyła 100 000 osób. Miasto boleśnie przeżyło stan wojenny, wypowiedziany przez komunistę, sługę Moskwy, generała Wojciecha Jaruzelskiego. Organizacja NSZZ „Solidarność” musiała zejść do podziemia. Od 1999 roku, Gorzów Wielkopolski jest siedzibą wojewody lubuskiego.
Z Gorzowa Wielkopolskiego dystans wynosi do: Kostrzyn nad Odrą 48 km. Zielona Góra - Babimost port lotniczy 87 km. Szczecin 101 km. Zielona Góra 105 km. Szczecin - Goleniów port lotniczy 117 km. Poznań 128 km. Warszawa 430 km. Z Gorzowa Wielkopolskiego do trzech portów lotniczych (Ławica, Babimost, Goleniów) jest stosunkowo daleko; 87 - 128 km. Główne władze wojewódzkie są w Zielonej Górze, czyli stosunkowo daleko (105 km).
Transport drogowy.
W granicach miasta Gorzów Wielkopolski krzyżują się drogi krajowe: Droga Ekspresowa Nr S3 (E65, na kierunku południkowym, której fragment stanowi zachodnią obwodnicę miasta) oraz Droga Krajowa Nr 22 (na kierunku równoleżnikowym, Kostrzyn nad Odrą – Gorzów Wielkopolski – Człopa – Wałcz – Elbląg – Grzechotki). Są także 4 drogi wojewódzkie, które mają tutaj swój początek; droga wojewódzka Nr 151, droga wojewódzka Nr 132, droga wojewódzka Nr 158, droga wojewódzka nr 130. Oprócz tego, z miasta wychodzą drogi powiatowe do: Borek, Ulim, Chwalęcin, Santok.
PKP Gorzów Wielkopolski.
Współrzędne geograficzne: 52.727N 15.228E.
Stacja kolejowa w Gorzowie Wielkopolskim została otwarta w dniu 12 października 1857 roku, kiedy budowano Ostbahn (Pruska Kolej Wschodnia), na kierunku: Berlin - Kostrzyn nad Odrą - Gorzów Wielkopolski - Krzyż Wielkopolski - Piła. Stacja kolejowa nosiła kolejno nazwę; Landsberg an der Warthe, Kobyła Góra, Gorzów Wielkopolski.
Pierwszy dworzec był budynkiem drewnianym, jednokondygnacyjnym. Murowany dworzec zbudowano około 1890 roku. Był to budynek podpiwniczony, dwu-kondygnacyjny, z dwuspadowym dachem, o niewielkim spadku. Budynek był długi na około 70 m, ale stosunkowo wąski. Podczas drugiej wojny światowej stacja kolejowa została zniszczona. Budynek dworca został zrównany z ziemią.
Nowy dworzec został zbudowany w 50-latach. W 70-latach, wykonano remont dworca. W okresie 2009 - 2011, dokonano modernizacji stacji kolejowej. Zlikwidowano bariery architektoniczne dla osób niepełnosprawnych.
Estakada kolejowa w Gorzowie Wielkopolskim.
W dniu 14 października 2016 roku, została podpisana umowa z przedsiębiorstwem Intercor na remont estakady w Gorzowie Wielkopolskim o wartości 111 mln złotych. Zakres prac to było wzmocnienie 50 łuków, wymiana nawierzchni torowej (3 000 m), remont 5 stalowych wiaduktów i wzmocnienie 310 m muru oporowego. Zakres prac obejmował także remont peronów i tunelu dla podróżnych. W ramach prac zbudowano nowy przystanek osobowy przy ulicach Teatralna i Spichrzowa, tuż przy budynku - Wojewódzki Inspektorat Transportu Drogowego. Przystanek otrzymał nazwę Gorzów Wielkopolski Wschodni.
Estakada kolejowa w Gorzowie Wielkopolskim, została otwarta w dniu 15 października 1914 roku. Estakada ma długość 2 116 m. Od 2 czerwca 2009 roku, obiekt jest w rejestrze zabytków. Estakada jest najdłuższym na świecie zabytkiem techniki tego typu. Estakada znajduje się na linii kolejowej Nr 203, od km 295,591 do km 297,707 km.
Początkowo dwa równoległe tory kolejowe położono po śladzie obecnej ulicy Spichrzowa. Na terenie miasta było 10 przejazdów kolejowo - drogowych. Razem ze wzrostem ilości pociągów, rogatki były coraz częściej zamknięte niż otwarte, co utrudniało ruch furmanek i pieszych. Było kilka propozycji rozwiązania problemu, włącznie z przeniesieniem stacji poza miasto. Ostatecznie skorzystano z rozwiązania zastosowanego we Wrocławiu, czyli budowa estakady. Budowę rozpoczęto w 1910 roku, a zakończono w 1914 roku. Dla budowy estakady wyburzono część budynków przy nabrzeżu Warty. Obiekt jest wybudowany głównie z cegły pomarańczowej i czerwonej, łączonej na zaprawie cementowej. Kolor cegły świadczy o tym, ze była ona sprowadzana z różnych cegielni. Estakada miał około 70 ceglanych łuków. Szerokość estakady była taka, aby zmieścić dwa tory. Rozwój miasta, wymuszał modernizacje estakady. W 1974 roku, wzniesiony został stalowy wiadukt w miejscu przeprawy na most. Powodem były coraz większe ciężarówki, które nie mieściły się pod ceglanym łukiem.
Do około 1975 roku, na estakadzie były dwa tory, o rozstawie normalnym. Lecz w tym czasie, przez Gorzów Wielkopolski przejeżdżało wiele eszelonów armii moskiewskiej oraz transportowano wagony produkowane w NRD dla CCCP. Ponieważ skrajnie sowieckich wagonów były szersze niż Polska skrajnia, zdecydowano się na rozsunięcie torów. Zrobiono to nieprawidłowo, bo uszkodzono odwodnienia estakady. W efekcie estakad zaczęła pękać. Zdecydowano się na zlikwidowanie jednego toru, a tor drugi ustawiono bliżej osi estakady.
Ostatni remont został przeprowadzony w okresie od października 2016 roku do czerwca 2019 roku. Koszt remontu wyniósł 111 milionów złotych.
Stacja kolejowa Gorzów Wielkopolski.
Stacja położona jest w centrum miasta, na prawym brzegu Warty. Stacja jest regionalną. Od chwili zbudowania linii Nr 367 (1899 rok) do Międzyrzecza (dalej do Zbąszynka), stacja stała się węzłową. W 1912 roku, uruchomiono kolejną linią Nr 415 do Myśliborza oraz Sulęcina.
Stacja kolejowa Gorzów Wielkopolski ma 4 perony i 6 krawędzi peronowych. Budynek dworca został zniszczony przez Moskali w lutym 1945 roku. Nowy budynek został zbudowany w 50-latach XX wieku. W okresie 2009 - 2010, dworzec został wyremontowany. Budynek został ocieplony i wytynkowany w kolorach niebieskich i bordowych. Wymieniono instalację wewnętrzną, centralne ogrzewanie oraz stolarkę okien i drzwi. Kasy biletowe zostały przebudowane. Remont kosztował około 1,5 miliona złotych. Oficjalne otwarcie dworca nastąpiło w dniu 16 marca 2010 roku. Do dworca dojeżdżają tramwaje i autobusy komunikacji miejskiej. W 2018 roku, w holu dworca zamontowano pierwszy w Gorzowie Wielkopolskim automat do sprzedaży biletów pociagów PolRegio. W 2020 roku, na stacji zamontowano elektroniczne wyświetlacze systemu informacji pasażerskiej.
Peron 1 został wyremontowany w 2011 roku. Peron został podwyższony i otrzymał nową nawierzchnię. Peron 1 jest jednokrawędziowy. Przy krawędzi peronowej zamontowano betonowe płyty o szerokości 1 m, które mają linię ostrzegawczą z guzikami i ścieżki prowadzone dla osób niewidzących. Reszta nawierzchni została wykonana z betonowej kostki brukowej. Zamontowano tak zwaną małą architekturę; ławki, kosze na śmieci, gabloty z informacją kolejową. Zamontowano windę dla pasażerów niepełnosprawnych i pasażerów z dużym bagażem. Dodatkowo wymieniono torowisko w rejonie peronu. Peron 1 ma długość 333 m. Ale jest stosunkowo wąski. Zadaszenie peronu ma długość 205 m.
Peron 2 jest dwukrawędziowy, został wyremontowany w 2017 roku, w ramach remontu estakady. W trakcie remontu estakady pociągi od strony Kostrzyn nad Odra kończyły bieg przy Peron 4. Natomiast pociągi jadące od strony stacji Krzyż kończyły bieg na przystanku Gorzów Wielkopolski Wschód. Peron 2 ma długość 300 m i zadaszenie od długości 210 m.
Peron 3 i Peron 4 zwane są „peronami warciańskimi”, bo leżą praktycznie na brzegu Warty i można z nich pojechać tylko w kierunku Kostrzyna nad Odra lub do Zbąszynka, bo tory prowadzą na most.
Ruch osobowy obsługiwany przez PolRegio zwykle wykorzystuje; autobusy szynowe typu SA133, wagony motorowe typu SN82, SN83. Poprzednio kursowały lokomotywy spalinowe SM42 (SU42), które ciągnęły wagony piętrowe. Obecnie (marzec 2023 rok) ze stacji Gorzów Wielkopolski odjeżdża 38 pociągów osobowych w ciągu doby. Ze stacji można pojechać do: Gdynia Główna, Hrubieszów Miasto, Kostrzyn nad Odrą, Krzyż, Lublin, Poznań, Zbąszynek, Zielona Góra.
W granicach miasta znajdują się następujące stacje kolejowe: Gorzów Wielkopolski, Gorzów Wielkopolski Wschodni, Gorzów Wielkopolski Wieprzyce, Gorzów Wielkopolski Zamoście, Gorzów Wielkopolski Zieleniec, Gorzów Wielkopolski Karnin. Była jeszcze stacja Gorzów Wielkopolski Chróścik na nieczynnej linii do Myśliborza. W Gorzowie Wielkopolskim funkcjonuje fabryk Gorzów Wagony, która zajmuje się naprawa wagonów towarowych.
Linie kolejowe.
Linia kolejowa nr 203 to jest najważniejsza linia kolejowa, która przebiega przez Gorzów Wielkopolski. Szlak był budowany w czasach pruskich, w okresie 1846 - 1873. Linię do eksploatacji oddawano odcinkami. Uroczyste otwarcia poszczególnych odcinków były w 1851 roku oraz 1873 roku. Od 1888 roku, linia była własnością Pruskich Kolei Państwowych (Preußische Staatseisenbahnen). Kolej Wschodnia była zarządzana z Bydgoszczy. W 1895 roku, Kolej Wschodnią rozdzielono między trzy obszarowe dyrekcje kolejowe; w Bydgoszczy, Gdańsku i Królewcu.
Obecnie szlak Nr 203 łączy Tczew - Kostrzyn nad Odrą. Z punktu widzenia Polskiej gospodarki szlak ma drugorzędne znaczenie, bo nie zapewnia żywotnych interesów Polski. Co prawda, w dokumentach linia jest traktowana jako pierwszorzędna. Linia ma długość 342,890 km i w większości jest dwutorowa. Najdłuższy odcinek jednotorowy jest na dystansie 75,112 km – 178,981 km, oraz na estakadzie w Gorzowie Wielkopolskim (295,538 km - 296,780 km). W sieć PKP linia była włączana w dwóch etapach. W 1920 roku, do PKP włączono odcinek Tczew - Moszczenica Pomorska. W 1945 roku, do PKP włączono odcinek Wierzchowo Człuchowskie – Kostrzyn nad Odrą.
Linia Nr 203 nie jest zelektryfikowana i na większości szlaku jest dwutorowa. Prędkość maksymalna biegu pociągów wynosi 120 km/h. W 60-latach XX wieku, planowano zelektryfikowanie szlaku, ale do chwili obecnej (2023 rok), planów nie wykonano.
Od 2005 roku, linia Nr 203 jest odcinkami modernizowana. Do 2009 roku, zmodernizowano szlak na długości 45 km. Zmodernizowane odcinki pozwalają na ruch pociągów osobowych z prędkością do 120 km/h oraz pociągów towarowych z prędkością do 70 km/h. W kolejnych latach będą realizowane remonty następnych odcinków. Będą remontowane perony, systemy sterowania ruchem kolejowym, będą automatycznie sterowane przejazdy kolejowo - drogowe oraz powstaną nowe przystanki osobowe w miejscach bardziej dogodnych dla podróżnych.
Linia kolejowa Nr 367 Zbąszynek – Gorzów Wielkopolski. Linia ma długość 73,635 km i jest jednotorowa. Prędkość maksymalna wynosi 100 km/h. Linia została zbudowana w okresie 1885 - 1899. W 1945 roku, linia została włączona do PKP. Linia jest niezelektryfikowana i obsługuje ruch towarowy i pasażerski. W okresie 2010–2011, linia została zmodernizowana. Koszt inwestycji wyniósł 26 milionów złotych. Na szlaku zwiększono prędkość biegu pociągu do 100 km/h dla pociągów osobowych (w tym szynobusy) oraz 80 km/h dla pociągów towarowych. Wyremontowano perony, zamontowano wiaty przystankowe, zlikwidowano bariery architektoniczne dla osób niepełnosprawnych. Najważniejszą budowlą techniczną na szlaku jest most kolejowy na Warcie, który został oddany do eksploatacji w 1899 roku. Most wsparty jest na pięciu betonowych filarach i dwóch przyczółkach. Most jest stalowy, kratownicowy, nitowany. Najdłuższe przęsło jest nad głównym nurtem rzeki Warta i ma konstrukcję łukową.
Linia kolejowa Nr 415 Gorzów Wielkopolski - Gorzów Wielkopolski Wieprzyce, to jednotorowa linia kolejowa, o długości 3,613 km. Pierwotnie linia biegła do Myśliborza. Linia została otwarta w dniu 15 września 1912 roku. Pociągi osobowe kursowały po trasie do 1991 roku, a pociągi towarowe do 1999 roku, a okazjonalnie do 2001 roku. W 2005 roku, podjęto decyzje o likwidacji szlaku. W 2006 roku, linię do Myśliborza w całości skreślono z ewidencji PKP. Samorządy nie porozumiały się w celu przejęcia szlaku.
Obecnie (2023 rok) linia Nr 415 nie jest eksploatowana i nigdy nie była zelektryfikowana. Fizycznie linia została częściowo rozebrana. Ale na wielu odcinakach torowisko jeszcze istnieje. Pozostały szyny w przejazdach kolejowo - drogowych. W przejeździe kolejowo - drogowym w ciągu ulicy Warzywna można zobaczyć dwa tory linii Nr 203 i resztę torów linii Nr 415. Budowa węzła drogowego drogi Nr S3 i Nr 132, całkowicie zlikwidowała torowisko w tym rejonie. W tym miejscu został wiadukt gdzie przecinały się linie kolejowe Nr 415 (dołem, aby skierować się na północ) i Nr 203 (górą na nasypie).
Opracował Karol Placha Hetman